Википедия

Молдованың тимер юлы: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
ә typo
5 юл:
 
== Дөйөм тасуирламаһы ==
ЮлЮлдың башҡа дәүләттәрдәүләттәрҙең юлдары менән сиктәш урындары:  [[Украина|Украинаның]] (Укрзалізниця) Одесса тимер юлы (Кучурган, Слободка һәм  Басарабяска станциялары, һуңғыһы консервацияланған һәм файҙаланылмай);  Көньяҡ-Көнсығыш тимер юлы (Могилёв-Подольский һәм Кельменцы станциялары);  Львов тимер юлы (Мамалыга станцияһы); шулай уҡ [[Румыния]] (Căile Ferate Române) тимер юлы (Унгены, Рени, Прут станциялары) һәм Приднестровье тимер юлы. Тимер юлдың идаралығы [[Кишинёв|Кишинёвт]]<nowiki/>а урынлашҡан.
 
Юлдың эксплуатацияланыусы оҙонлоғо [[1991 йыл|1991]] йылға 1328,4 км тәшкил итә. Молдавияла электрлаштырылған юлдар юҡ<ref name="ge236">Железнодорожный транспорт: Энциклопедия&#x20;&#x2F;&#x20;Гл. ред. [//ru.wikipedia.org/wiki/Конарев,_Николай_Семёнович Н. С. Конарев].&nbsp;— М.: [//ru.wikipedia.org/wiki/Большая_Российская_энциклопедия Большая Российская энциклопедия], 1994.&nbsp;— С.&nbsp;236—237.&nbsp;</ref>, Приднестровьела конфликт башланғанға тиклем  Тирасполдән Украина сигенә тиклем өлөштө электрлаштырыу планлаштырылған була (Украинала  Раздельная — Кучурган участкаһы электрлаштырылған).
12 юл:
 
== Юлдың тарихы ==
Молдавия территорияһында тәүге тимер юл линияһы [[1865 йыл|1865]] йылда Раздельная станцияһынан Кучурган станцияһына тиклем һалынған. [[1867 йыл|1867]] йылда был юл Тирасполгә, ә [[1871 йыл|1871]] йылда Кишинёвҡа тиклем оҙайтыла. [[1873 йыл|1873]] йылда  Кишинёв — Корнешты участкаһында поезд хәрәкәтейөрөй башланабашлай, ә 1875 йылда линия Унгенға тиклем еткерелә.
 
[[1877 йыл|1877]] йылдың ноябрендә Бендеры —  Галаць тимер юлы асыла, оҙонлоғо  305 км була.
24 юл:
1914—1917 йылдарҙа Басарабяска—Аккерман, Бельцы—Унгены һәм башҡа линиялар (бөтәһе 416 км яңы линия) һалына. Тимер юлдар оҙонлоғо артҡан һайын хәрәкәт итеүсе состав һаны ла үҫә: 1917 йылдың июненә 253 паровозға эйә булған Бендеры паровоз депоһы Көньяҡ-Көнбайыш тимер юлында иң ҙуры һанала.
 
1920—1940-сы йылдарҙа, Бессарабия Румыния составында булғанда, были разобраны участки Ларга — [[Каменец-Подольск|Каменец-Подольский]] участкалары, шулай уҡ Бендеры—Кишинёв—Унгены, Окница — Новоселица участкаларының икенсе юлдары һүтелә. Төп линияларҙа (Новоселица—Волчинец, Унгены—Окница, Бельцы—Матеуцы, Унгены—Бендеры, Басарабяска—Рени, Басарабяска—Аккерман, Басарабяска—Яргара—Прут) 1524 миллиметрлы колея селтәре 1435 миллиметрлыға үҙгәртелә (бөтәһе 1187 км). Бендеры һәм Бессарабская станцияларындағы, Окницы һәм Флорешты локомотив деполарындағы тимер юл оҫтаханаларының ҡорамалдары һүтелеп Румынияға алып сығыла.
 
Бөйөк Ватан һуғышының тәүге көндәренән юл, хәрби хәрәкәттәр районындағы төп транспорт магистрале булараҡ, фронт һыҙығы буйы юлына әйләнә. Юл буйлап сәнәғәт предприятиелары эвакуациялана, фронт һыҙығына ғәскәрҙәр һәм хәрби припастар ташыла. Төп йүнәлештәрҙәге колея өс тапҡыр үҙгәртелә: 1940 йылдың июлендә 1524 миллиметрлы колеяғамиллиметрлыға, 1941 йылдың авгусында 1435 миллиметрлы колеяғамиллиметрлыға, 1944 йылдың майынан йыл аҙағына тиклем ҡабат 1524 миллиметрлы колеяғамиллиметрлыға әүләнәәйләнә. Һуғыш йылдарында төп юлдарҙың 20 проценты, 30 станция юлы, юл биналарының 50 проценты, [[Днестр|Днестрҙағы]] һәм [[Прут (йылға)|Пруттағы]] мөһим күперҙәр емертелә һәм юҡ ителә, 100 км рельс полотноһы, станок ҡорамалдарының 90 проценты, элемтә линияларының 30 проценты һ.б. һүтеп алып кителә.<ref name="is">{{Мәҡәлә|автор=Бондарь Н. И.|заглавие=Историческая справка о железной дороге Молдавии|ссылка=http://www.railway.md/9.history/history.htm}}</ref>
 
[[1939 йыл|1939]]—[[1997 йыл|1997]] йылдарҙа Каменка — Попелюхи тар колеялы тимер юлы эшләй. 1999 йылда ул һүтелә.
41 юл:
 
 
[[2004 йыл|2004]] йылдың авгусында [[Днестр буйы Молдова Республикаһы|Приднестровье МолдавоваМолдова республик]]Республик<nowiki/>аһында]] урынлашҡан участкаларҙы файҙаланыу уларҙы Приднестровье тимер юлына тапшырыу арҡаһында туҡтатылып тора.
 
[[2005 йыл|2005]] йылдың 19 сентябрендә яңы Ревака — Кайнары<ref>{{Cite news|title=Открыто движение поездов на участке Ревака — Кайнары|url=http://www.salut.md/news/5090.html|work=Информационное агентство «Новости-Молдова»|date=23-09-2005|accessdate=2011-02-15}} </ref> тимер юл линияһы төҙөлөп бөтә.
47 юл:
[[2008 йыл|2008]] йылдың 25 июлендә Кагул — Джурджулешты тимер юл тармағы асыла<ref>{{Cite web|title=Новости на сайте железных дорог Молдовы|url=http://railway.md/|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080822032310/http://railway.md/|archivedate=Aug 22, 2008|date=28 июля 2008|accessdate=2011-02-13}}</ref>.
 
2013 йылда «европаса» тар колеялы юлдар төҙөй башлау пландарыпланы телгә алына<ref>[http://nr2.com.ua/News/world_and_russia/v-moldove-budut-prokladyvat-%C2%ABevropejskuju%C2%BB-uzkuju-koleju-i-rasformirujut-gp-%C2%ABzheleznaja-doroga-moldovy%C2%BB-34008.html В Молдове будут прокладывать «европейскую» узкую колею и расформируют ГП «Железная дорога Молдовы» / Новый Регион]</ref>.
 
== Етәкселеге ==
53 юл:
 
== Күрше илдәр менән тимер юл бәйләнештәре ==
* {{Флаг|Румыния}} Румыния — граничит по станция Унгены, Прут-2 иһәм Джурджулешты — сменастанциялары колеименән ссиктәш — колея 1520 мммиллиметрлынан на 1435 мммиллиметрлыға алышына. ЕжедневноКөн ходитһайын поездКишинев-Бухарест маршрутында "Приетения" Кишинев-Бухарестпоезы йөрөй.
<div class="cx-template-editor-source-container" lang="ru" dir="ltr" style="display: none;"><div class="cx-template-editor-source"><div class="cx-template-editor-title" title="Этот шаблон показывает указанный флаг (стран, организаций и т. п.). См. https://ru.wikipedia.org/wiki/Шаблон:Флаг">Флаг</div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="1" class="cx-template-editor-param-key">страна</span><span data-key="1" title="Параметр чувствителен к регистру. Он указывает название страны, флаг которой должен быть показан. Помимо стран могут указываться разного рода регионы и организации. См. https://ru.wikipedia.org/wiki/Шаблон:Флагификация" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="1" style="position: relative;">Румыния</div></div></div></div>
* {{Флаг|Украина}} Украина — Молдова тимер юл селтәре Укрзализница менән тығыҙ бәйләнгән, линияның бер өлөшө Украина территорияһы аша үтә (Одесса һәм Черновцы өлкәләре аша). Украина аша транзит менән көн һайын Мәскәү, Санкт-Петербург, Минскиға алыҫ юл поездары үтә . Шулай уҡ Кишинев менән Одесса араһында, ПМР аша транзит менән, йома, шәмбе, йәкшәмбе көндәрендә поезд йөрөй.
* {{Флаг|Украина}} Украина — железнодорожная сеть Молдовы тесно связана с Укрзализницей, часть линии проходит через территорию Украины (через Одесскую и Черновицкую области). Транзитом через Украину ежедневно идут поезда дальнего следования в Москву, Санкт-Петербург, Минск. Также между Кишиневом и Одессой, транзитом через ПМР, по пятницам, субботам и воскресеньям курсирует поезд.
<div class="cx-template-editor-source-container" lang="ru" dir="ltr" style="display: none;"><div class="cx-template-editor-source"><div class="cx-template-editor-title" title="Этот шаблон показывает указанный флаг (стран, организаций и т. п.). См. https://ru.wikipedia.org/wiki/Шаблон:Флаг">Флаг</div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="1" class="cx-template-editor-param-key">страна</span><span data-key="1" title="Параметр чувствителен к регистру. Он указывает название страны, флаг которой должен быть показан. Помимо стран могут указываться разного рода регионы и организации. См. https://ru.wikipedia.org/wiki/Шаблон:Флагификация" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="1" style="position: relative;">Украина</div></div></div></div>
 
115 юл:
<div class="cx-template-editor-source-container" lang="ru" dir="ltr" style="display: none;"><div class="cx-template-editor-source"><div class="cx-template-editor-title" title="Этот шаблон показывает указанный флаг (стран, организаций и т. п.). См. https://ru.wikipedia.org/wiki/Шаблон:Флаг">Флаг</div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="1" class="cx-template-editor-param-key">страна</span><span data-key="1" title="Параметр чувствителен к регистру. Он указывает название страны, флаг которой должен быть показан. Помимо стран могут указываться разного рода регионы и организации. См. https://ru.wikipedia.org/wiki/Шаблон:Флагификация" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="1" style="position: relative;">ВНР</div></div></div></div><div class="cx-template-editor-source-container" lang="ru" dir="ltr" style="display: none;"><div class="cx-template-editor-source"><div class="cx-template-editor-title" title="Этот шаблон показывает указанный флаг (стран, организаций и т. п.). См. https://ru.wikipedia.org/wiki/Шаблон:Флаг">Флаг</div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="1" class="cx-template-editor-param-key">страна</span><span data-key="1" title="Параметр чувствителен к регистру. Он указывает название страны, флаг которой должен быть показан. Помимо стран могут указываться разного рода регионы и организации. См. https://ru.wikipedia.org/wiki/Шаблон:Флагификация" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="1" style="position: relative;">ВНР</div></div></div></div><div class="cx-template-editor-source-container" lang="ru" dir="ltr" style="display: none;"><div class="cx-template-editor-source"><div class="cx-template-editor-title" title="Шаблон добавляет стране ссылку и флаг.">Флагификация</div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="1" class="cx-template-editor-param-key">страна</span><span data-key="1" title="Принимает страну как просто текстом, так и уже со ссылкой. Чувствителен к регистру. Помимо стран могут использоваться разного рода регионы и организации." class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="1" style="position: relative;">Румыния</div></div></div></div><div class="cx-template-editor-source-container" lang="ru" dir="ltr" style="display: none;"><div class="cx-template-editor-source"><div class="cx-template-editor-title" title="Шаблон добавляет стране ссылку и флаг.">Флагификация</div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="1" class="cx-template-editor-param-key">страна</span><span data-key="1" title="Принимает страну как просто текстом, так и уже со ссылкой. Чувствителен к регистру. Помимо стран могут использоваться разного рода регионы и организации." class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="1" style="position: relative;">Румыния</div></div></div></div>
{| class="wikitable sortable" style="text-align: center; width: 100%; font-size: 90%; margin-bottom: 39px;"
|+ Дизель-поездапоездар
! Модель
! Серия номерҙары
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Молдованың_тимер_юлы» битенән алынған