Салауат районы: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
→‎Иҡтисад: аныҡлаштырыу
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
аныҡлаштырыу, викилаштырыу
20 юл:
| Образование = [[1935 йыл]]
| Упразднение =
| Глава = Хайритдинов Галей Галейутдянович
| Название главы = муниципаль район башлы
| ВВП =
61 юл:
}}
 
'''Салауат районы''' ({{lang-ru|Салаватский район}}) — [[Башҡортостан]]дағы муниципаль район. БашҡортостандыңРеспубликаның төньяҡ-көнсығыш өлөшөндә урынлашҡан, [[Силәбе өлкәһе]] менән сиктәш. 1935 йылда Малаяҙ районы булараҡ ойошторолған, 1941 йылда хәҙерге исеме бирелә. Майҙаны — 2182 км². Район үҙәге — [[Малаяҙ]] ауылы Өфөгә 183 км, яҡындағы Кропачево тимер юл станцияһына (Силәбе өлкәһе) 29 км. Халҡы 2010 йыл — 27,8 мең кеше (1970 йыл — 32,9; 1979 йыл — 28,8; 1989 йыл — 26,9 мең; 1995 йыл 27,3 мең кеше). Халыҡтың тығыҙлығы — 1 км²-ға 12 кеше, шул иҫәптән ауыл ерендә — 11 кеше. Районда 6264 ауыл бар, [[Мөрсәлим]]шуларҙың (2,4иң мең —күп 1989халыҡ й.) һәмйәшщәгәндәре: [[Первомайский (Салауат районы)|ПервомайскийМалаяҙ]] (03,58 мең) ҡасабалары бар. Ҙур ауылдар:, [[МалаяҙМөрсәлим]] (32,84 мең — 1989 йыл), [[Арҡауыл (Салауат районы)|Арҡауыл]] (1,3 мең), [[Лаҡлы]] (1,2 мең). Күпселекте [[башҡорттар]], [[татарҙар]], [[урыҫтар]] тәшкил итә.
 
== Географияһы ==
[[Файл:Salavat district of Bashkortostan.JPG|мини|слева|[[Силәбе өлкәһе]] һәм Салауат районы сигендә ҡуйылған аншлаг]]
Райондың төп биләмәләре [[Йүрүҙән]], [[Әй]] йылғалары һыу айырғыстарына тура килә. Көньяҡ.-көнсығыш өлөшө буйлап Уралдың көнбайыш итәгенең алдынғы һырттары һуҙылған (Башташ, Һилейә һырттары). Көньяҡ-көнбайышта Ҡаратау һырты, ә төньяҡ-көнбайышта Өфө яҫы таулығы ята. Ер өҫтөнөң уртаса бейеклеге 370 метр булған Янғантау, Күҫәләр көкөртлө-водород сығанағы, [[Ҡорғаҙаҡ шишмәһе]], [[Лаҡлы мәмерйәһе]] тәбиғәт ҡомартҡылары тип иғлан ителгән.
 
Ҡаҙылма байлыҡтарҙан: боксит ятҡылығы (Новое, Әй), эзбизташ (Мөрсәлим, Сыбаркүл, яҙғы йорт), цемент балсығы (Ягодный), балсыҡҡа ҡушыла торған ҡом (Лағыр), ҡом-ҡырсынташ ҡатнашмаһы (Яланкүл), агрономик руда (Миәшәгәр, Покров). Ҙур булмаған торф һаҙлыҡтары (Миәшәгәр, Аҡшишмә, Лағыр һ.б.) 600 га майҙанды биләй.
 
Климаты уртаса һалҡынса, вегетация осоро ҡыҫҡа һәм дымлы. Еңелсә көлһыуланған ҡара тупраҡ, ҡара-һоро урман һәм уңдырышлығын юғалта барған ҡара урман тупраҡтарытупрағы таралған. Урмандар майҙаны 63,9 мең га (район биләмәһенең 31,6 проценты), үҙағастың дөйөм запасы 9 млн м3 самаһы (шул иҫәптән [[ҡайын]] — 4,5; [[уҫаҡ]] — 1,8; [[ҡарағай]] — 1,1; [[йүкә]] — 0,8 млн м3).
[[Ауыл хужалығы]] ерҙәре 107,9 мең га, шул иҫәптән һөрөнтө ерҙәр — 66,9, көтөүлектәр — 26,6 һәм сабынлыҡтар — 14,3 мең га тәшкил итә.
 
81 юл:
 
== Иҡтисад ==
Район хужалығы [[малсылыҡ]]-[[игенселек]], [[картуф]] үҫтереү һәм [[сусҡасылыҡ]] буйынса махсуслаша. Районда «БЭТО» концерны ярҙамсы хужалығы (Ҡалмаҡлар, Нәсибаш ауылдары) эшләй. Төҙөлөш материалдары етештереү комбинаты, ит комбинаты (Мөрсәлим ауылы), май заводы, «Ҡорғаҙаҡ» минераль һыуын һауыттарға тултырыусы «Полипресс-»Ҡорғаҙаҡ" заводы, урман хужалығы предпритиеһы (Урмантау ауылы) эшләй. Бынан тыш, Башҡортостан Урман хужалығы министрлығының урман хужалығы һәм «Башкирсельхозлес» берләшмәһенең хужалыҡ-ара лесхозы эшләй.
 
== Транспорт ==