|
Хәҙерге ваҡытта был территорияла урман тәбиғи юл менән тергеҙелеп килә. Әйтергә кәрәк, ЧАЭС-һындағы авария һөҙөмтәһендә ҡарағайҙарға төп радиацион йөкләнеш үҫентеләрҙең үҫеү процессы активлашҡан осорға тура килә. Был осорҙа үҫентеләрҙең радиоһиҙгерлеге, башҡа осор менән сағыштырғанда, 1,5 — 3 тапҡыр арта. Ҡарағайҙың сатыры етерлек дәрәжәлә тығыҙ һәм эффектив фильтр булып тора, был радиоактив саңдың һәм аэрозолдың күп өлөшөнөң ағастар сатырҙарында тотҡарланып ҡалыуына булышлыҡ итте. Ҡарағай ылыҫын 2-3 йыл дауамында ташламай, был, япраҡлы ағастар менән сағыштырғанда, сатырының яйыраҡ тәбиғи таҙарыуына булышлыҡ итә. Ошо фактор ҡарағай ағастарының башҡа төр ағастар менән сағыштырғанда радиацион зарарланыуын көсәйтте.<br />
Ҡарағай урманының радиацион зарарланыуы һөҙөмтәләре алған доза йөкләнешенә туранан тура бәйле булып сыҡты. Радиацион зарарланыу характеры буйынса ғалимдар тарафынан дүрт зона айырып ҡарала:
# (Ҡарағай ағастары тулыһынса һәләк булған, япраҡлы ағастар өлөшләтә зыян күргән («Ерән урман» тип аталған) зона. (1986—1987 йылдарҙа йотолған доза кимәле (ғалимдар иҫәпләүе буйынса) экспозицион дозаның иң ҙур ҡеүәте — 500 мР/сәғ һәм күберәк булғанда тышҡы гамма-нурланыш буйынса — 8000—10000 рад тәшкил итте. ПлощадьБыл этойзонаның зонымайҙаны составляет околояҡынса 4,5 тысячмең гектар. ВБыл этойзонала зонеҡарағайҙың надземныеер органыөҫтөндәге сосныоргандары погиблитулыһынса полностьюһәләк булды, аә хвояылыҫы приобрелаҡыҙыл кирпичныйтөҫ цветалды. ВесьБөтә лесурман практическирадиоактив «сгорел»,ташландыҡтың аккумулировавбайтаҡ накүләмен себеүҙендә значительныетуплап, объёмыысынбарлыҡта радиоактивных выбросов«янды». НеобходимостьҮле захороненияағасты мертвойкүмеү древесиныкәрәклеге обусловленауның еёрадиоактив сильноймәтдәләр загрязненностьюменән радиоактивныминыҡ веществами.бысранған Набулыуына территориибәйле. «РыжегоЕрән лесаурман» былитерриторияһында осуществленыурманды первоочередныетергеҙеү мероприятиябуйынса поберенсе восстановлениюсиратта лесасаралар үткәрелде. НаБыл площадитерриторияның 500 гектар этойгектарында территорииурман лестергеҙелә ужелә восстанавливаетсяинде.
# ЗонаАғастарҙың сублетальныхсублеталь пораженийзарарланыу лесазонаһы, вбыл которомзонала погиблоағастарҙың от 25 до% - 40 % деревьев-ы, ашулай такжеуҡ погиблаурман большаяваҡ часть лесного подлескаағаслығының (1—2,5 м высотыбейеклектә) күп өлөшө һәләк булды. ВАғастарҙың 90—95 % деревьев-ының сильнойәш поврежденыүренделәре иһәм отмерлибөрөләре молодыезыян побеги и почкикүрҙе. ПоглощеннаяЙотолҡарағай ған доза — 1000—8000 рад, мощностьэкспозицион экспозиционнойдоза дозыҡеүәте — 200—250 мР/чассәғ. ПлощадьЗонаның зоны составляламайҙаны 12,5 тыс.мең гектар, вшул томиҫәптән числеҡарағай сосновых лесовурманы — 3,8 тыс.мең гектар.
# ЗонаҠарағай среднегоурманының поврежденияуртаса сосновогозыян лесакүргән зонаһы. Для данной зоны характерным было поражение в основном молодых побегов, а хвоя желтела только на отдельных участках веток. Отмечались также небольшие морфологические отклонения в росте сосны, но эти растения сохранили свою жизнеспособность. Поглощенная доза — 400—500 рад, мощность экспозиционной дозы — 50-200 мР/час. Площадь третьей зоны составляла 43,3 тысяч гектар, в том числе сосновых лесов — 11,9 тысяч гектар.
# Зона слабого поражения, где отмечались отдельные аномалии в ростовых процессах. Видимые повреждения у сосен найдены не были. Все деревья сохранили нормальный рост и цвет хвои. Поглощенная доза составила 50—120 рад, мощность экспозиционной дозы — 20 мР/час.
|
