Хөсәйен ибн Али: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
13 юл:
{{Ғәрәп исеме|лакаб=|кунья=|имя=Хәсәйен|насаб=|нисба=Кураши}}
'''Әл-Хәсәйен ибн Әли әл-Кураши''' ({{lang-ar|الحسين بن علي}};
{{Тыуған көнө|8|1|626}}, {{ТУ|Мәҙинә}} — {{ДС|10|10|680}}, {{МС|Кербела}}) — [[Әли ибн Әбу Талип]] һәм [[Фатима Захра|Фатиманы]]ңФатиманың икенсе улы; [[Ун ике имам|шығый-имамсылар]]ҙыңимамсыларҙың 3-сө имамы. Кербела эргәһендә [[Өмәүи]] [[хәлиф|хәлифе]] [[Язид I]] ғәскәре менән алыш ваҡытында һәләк булған көнөн шығыйсылар траур көнө [[ашура]] итеп билдәләйҙәр.
 
== Биографияһы ==
Хөсәйен Өмәүи хәлифе [[Муавия I ибн Әбу Суфьян|Муавия I]] {{хижрә|60}}) вафат булғанға тиклем хәлифәттең ижтимағи-сәйәси тормошонда бөтөнләй тиерлек ҡатнашмай. Муавия үҙенең улы Язидты хәлиф итеп тәғәйенләгәндән һуң, хәлифәт монархияға әйләнә. Был процесс йәмғиәттә төрлөсә ҡабул ителә. Мәҙинәлә Мөхәммәт пәйғәмбәрҙең бер нисә абруйлы көрәштәше Омейядтар монархияһына ҡаршы сыға, шулар араһында Хөсәйен дә була{{sfn|Али-заде, А. А.|2007}}.
 
Шул уҡ ваҡытта Куфа халҡы хәлиф Язидаға ҡаршы ихтилалға күтәреләләр һәм Хөсәйенде үҙҙәренә саҡыралар. Хөсәйен был саҡырыуға ыңғай яуап бирә һәм, ҡала халҡына етәкселек итеү өсөн, ғаиләһе һәм яҡындары менән Куфа йүнәлешендә юлға сыға. Ҡалалағы хәлде өйрәнеү өсөн Хөсәйен ҡалаға үҙенең кешеһе Мөслим ибн Акилде ебәрә. Ул Куфаға килгәс Хөсәйенгә хат ебәрә. Хатында ул 18 мең куфийсы Хөсәйенгә тоғролоҡҡа ант итеүен һәм уның килеп етеүен көткәндәрен хәбәр итә{{sfn|Али-заде, А. А.|2007}}. Хәлиф Язид Куфа наместнигын урынынан бушата һәм унда ҡаты характеры һәм аяуһыҙлығы менән айырылып торған Убайдуллах ибн Зиядты тәғәйенләп ҡуя. Куфаға килгәс үк Убайдуллах, кем Өмәүиҙәргә ҡаршы сыға, шуларҙың бөтәһен дә үлтерәсәкмен тип асыҡтан-асыҡ иғлан итә. Халыҡтың күпселек өлөшөн һәм урындағы лидерҙарҙы үҙ яғына ауҙарып, Убайдуллах ихтилалды баҫтырыуға өлгәшә. Мөслим ибн Акил уға ҡаршы сығырға маташһа, Хөсәйендең элекке бөтә яҡлылары таралып бөткән була һәм ул бер үҙе ҡала. Мөслимде властар ҡулына тапшыралар һәм уны язалайҙар{{sfn|Али-заде, А. А.|2007}}.
38 юл:
}} {{ref-az}}</ref>.
* Иранда имам Хөсәйендең Кербелала һәләк булыуы тураһында «Һөйөү тураһында повесть» телесериалы төшөрөлгән («روایت عشق»)<ref name="InoSMI"/>. Алыштан һуң Хөсәйендең ғаилә ағзалары менән булған ваҡиғаларға арналған нәфис фильм «Тотҡондар карауаны».
* [[Мохтарнәмә]] иран телесериалында Хөсәйендең һәләк булыуына килтергән бөтә ваҡиғаларға күҙәтеү сағылдырылған. Фильм үҙе Мөхәммәт пәйғәмбәрҙең ейәне үлемендә ғәйеплеләрҙе һәм үлтереүселәрҙе язаға тарттырыу маҡсатында баш күтәргән {{тәржемә ителмәгән 3|Әл-Мөхтәр|Мөхтәр әл-Сакафи|en|Al-Mukhtar}}ғаСакафиға арналған.
* Сирия режиссёры Абд әл-Бари Әбү әл-Хаир «Муавия, Хәсән һәм Хөсәйен» сериалын төшөрә, унда беренсе тапҡыр ике шиғисы имамдың йөҙө күрһәтелә (ғәрәп артистары башҡарыуында). Был шиғисы улемдар яғынан да, сөннисе дин авторитеттары яғынан да тәнҡит уты тыуҙырҙы<ref name="InoSMI">{{cite news | title=Лайыҡлы дини сериалдар тарихты белеү өсөн кәрәк("Siasatrooz", Иран)|publisher=ИноСМИ.ru| url=http://inosmi.ru/world/20120912/199014116.html|author=|date=05/09/2012| lang=en}}</ref>. Мысыр дини академия-университет «[[Университет әл-Азхар|Әл-Азхар]]» сериалды күрһәтеүҙе тыйырға ҡарар итә, ә өс бөйөк шиғисы аятолла (Насир Макарем Ширази, Хөсәйен Нури Хамедани һәм Али Сафи Голпайегани) фильмды ҡарауҙы «[[харам]]» тип ҡарар сығаралар<ref>{{cite news | title=Аль-Азхар «Хәсән, Хөсәйен һәм Муавийа» сериалын тыйҙы|publisher=313news.net| url=http://313news.net/news/a-6636.html|author=|date=13 Август, 2011| lang=en}}</ref><ref>{{cite news | title=Grand Ayatollahs decree "Haraam" watching of sacrilegious TV serial on Prophet's grandsons|publisher=Radio Islam| url=http://english.irib.ir/radioislam/news/top-stories/item/79512-grand-ayatollahs-decree-haraam-watching-of-sacrilegious-tv-serial-on-prophets-grandsons|author=|date= 07 August 2011| lang=en}}</ref>. Шиғисылар араһында ла фильм шулай уҡ мыҫҡыллы һәм тарихи факттарҙы боҙоп күрһәтеүсе тип баһалана.
 
== Хәтер ==