Әхмәт ибн Хәнбәл: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Ләйсән (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Ләйсән (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
15 юл:
== Биографияһы ==
Уның тулы исеме: Әбу Абдуллах Әхмәт ибн Мөхәммәт ибн Хәнбәл әш-Шәйбани аз-Зухли. 780 йылда [[Бағдад]] ҡалаһында тыуған. Уның атаһы, Әхмәт әле бик бәләкәй саҡта, вафат була. Атайы үлгәндән һуң уға йәшәү өсөн бер аҙ мал-мөлкәт һәм өй тороп ҡала. Уны әсәйе тәрбиәләп үҫтерә. Табыш айына 17 [[дирхам]]дан күп түгел. Әхмәт имам үҙенең бала сағын былай тип хәтерләй: «Мин атайымды ла, олатайымды ла күрмәнем. Мине әсәйем үҫтерҙе»<ref name="Askimam.ru" />.
15 йәштән алып 816 йылға тиклем [[хәҙис]]тәр һәм [[фикх]] өйрәнә. Төп мосолман дини тәғлимәт үҙәктәрендә була, шул осорҙағы бөтә башлап барыусы уле́мдар («белеүселәр, ғалимдар») менән осраша, шул иҫәптән [[Әбү Йософ]] һәм әш-Шафии менән. Ул
Әхмәт ибн Хәнбәлдең эшмәкәрлеге сәскә атҡан осор [[салафиттар|традицион]] дини тәғлимәт менән [[мутазилиттар|мутазилит калам]] араһында көрәш көсәйгән ваҡытҡа тап килә. Хәлиф [[әл-Мамун]] йәмғиәткә ҡайһы бер мутазилит ҡарашын (шул иҫәптән, [[Ҡөрьән]]дең ижад ителгән булыуы тураһында догматты) көсләп тағырға маташа. Әхмәт ибн Хәнбәл хәлифәнең [[михна|һынау үтеүсе]] махсус төркөмөнә эләгә һәм ике йыл дауамында (833—834 йылдар) уны төрмәлә тоталар. Мамунға алмашҡа власҡа килгән
Әхмәт ибн Хәнбәлдең һуңғы йылдарында абруйы шул тиклем ҙур була, традиционализм позицияһын тергеҙеүсе хәлиф [[әл-Мутаваккиль]], дин белгесенең ярҙамлашырға ризалығын алыу өсөн ҙур көс һала. Әхмәт ибн Хәнбәл хәлиф менән мутазилиттарға ҡаршы көрәштә хеҙмәттәшлек итә: хәлиф һорауы буйынса ул [[Бағдад]] һәм [[Басра]]ның иң әүҙем мутазилиттары исемлеген төҙөй, мутазилиттарға һәм башҡа [[калам (дисциплина)|калам]] яҡлыларға туранан-тура ҡаршы сығыш яһау инициаторы була {{sfn|Ислам: ЭС|1991}}.
Әхмәт ибн Хәнбәл хижрә буйынса 241 йылда, йәки христиан календары буйынса 855 йылда Бағдадта вафат була. Уның бик күп шәкерттәре һәм юлынан барыусылары ҡала {{sfn|Ислам: ЭС|1991}}. Бына тик ҡайһы берәүҙәренең исемдәре: [[Сәлих ибн Әхмәт ибн Хәнбәл|Сәлих]] һәм [[Абдулла ибн Әхмәт ибн Хәнбәл|Абдулла]] (Әхмәт имамдың ике улы), {{тәржемәләнмәгән 3|Усман ад-Дарими||ar|عثمان بن سعيد الدارمي}}, Хәнбәл ибн Исхак, Хәсән ибн Саббах Баззар, Аббас ибн Мөхәммәт, [[Мәхәммәт ибн Исмаил әл-Бохари]], [[Әбу Зура ар-Рази]], Ибраһим Хараби, Хөсәин ибн Мансур, Дауыт ибн Әмир, Хәләф ибн Хишам, [[Абул-Ҡасим әл-Багави]]<ref name="Askimam.ru">{{cite web|url=http://askimam.ru/biography/mudzhtakhidy/imam-akhmad-ibn-khanbal/|title=Имам Әхмәт ибн Хәнбәл|date=2011-02-08|publisher=Askimam.ru|accessdate=2015-05-24}}</ref>.
|