Алтыншин Ғаяз Сәғит улы: өлгөләр араһындағы айырма

1966 йылдың 23 апрелендә [[БашҡортостанБашҡорт РеспубликаһыАССР-ы]]ның [[Бөрйән районы]] [[Иҫке Собханғол (Бөрйән районы)|Иҫке Собханғол]] ауылында тыуған.

Атаһы Алтыншин Сәғит Ғиниәт улы Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан. Ете йыл армияла булғандан һуң, Иҫке Собханғол ауылында райсовет председателенең сауҙа буйынса урынбаҫары булып эшләй. Заманында республика кимәлендә билдәле биҙәүсе рассәм, профессиональ музыкант , фотограф һәм шахматсы була. Сәғит Ғиниәт улына Ленинград сәнғәт академияһынан студенттарҙы практикаға ла алып киләләр.

Әсәһе Алтыншина (Карабаева) Хәҙиса Ғәйзулла (1932) ҡыҙына ауыр баласаҡ тура килә. Атаһы репрессияға эләккәс, дүрт класс ҡына белем алып өлгөрә. 12 йәштән колхозда ер һөрөп, ағас ҡырҡып, пилорамда эшләп көн күрергә тура килә. Балаларының һәләтен бар яҡлап үҫтереп, эшһөйәр, тилбер, һөнәрмән итеп тәрбиәләй.

Ғаяз ғәиләлә дүртенсе бала. Уҡырға бармаҫ элек үк, район эсендә малайҙың шахмат буйынса тиңе булмай. Биш йәшенән алып өлкәндәр менән тиң партияларҙа уйнай ала.

Кинйә малайға ағаһы Илдарҙың йоғонтоһо ҙур була. Рассәм, фотограф, спортсмен, аҙаҡ Ауыл хужалығы институтының механик факультетында уҡыған ағаһы, Ғаяздың уҡытыусыһы урынына була. Өсөнсө кластан уның бокс буйынса тренеры була. Аҙаҡ үҙе дзюдо көрәшенә яҙыла.

Мәктәптә егетте инженер йәки рассәм булыр китер тип уйлайҙар. Ә ул экзамендарҙы еңел генә биреп, [[ Өфө дәүләт сәнғәт институты|Өфө дәүләт сәнғәт институты]] уҡырға инеп китә. Беренсе курстан уҡ, спектаклдарҙә төп ролдәр бирә башлайҙар. “Аттиланы«Аттиланы, СалаватСалауат Юлаевты уйнай торған актер килде”килде» тиҙәр уның тураһында. Уҡыу йылдарын 1984-1986 1984—1986 йылдарҙа армияла хеҙмәт итеү өҙөп тора.

1989 йылда уҡыуын тамамлап [[Мәжит Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театры]]на эшкә килә. 1989—2006 йылдар эсендә йөҙгә яҡын роль башҡара. Бер үк мәлдә [[Өфө сәнғәт институты]]нда “« Сәхнә хәрәкәте”хәрәкәте» предметы буйынса дәрестәр ҙә алып бара.

Ҡатыны Алтыншина Земфира Фатих ҡыҙы [[Сибай]] ҡалаһының «Сулпан» балалар театрында режиссер һәм актриса. Зөһрә Хәдит ҡыҙы Фәйзуллинаның “Андыҙ«Андыҙ барҙа ат үлмәҫ” үлмәҫ» («Девясил-это девять сил» ) һәм Сергей Белов менән Сергей Куваевтың “Бишкә«Бишкә тиклем һанайым” һанайым» («Считаю до пяти») әҫәрҙәре буйынса спектакль ҡуйған. Улы Алтыншин Алик Ғаяз улы БГУ –ың-ың Сибай филиалында юридик факультетта өлкән уҡытыусы, шулай уҡ декан урынбаҫары булып эшләй.

# Таһир Таһиров "«Ғәлиә" -» — Йәш Заһир (1983)

# [[Мостай Кәрим]] «Ярлыҡау» — - Любомир Зух (1987)

# [[Мирхәйҙәр Фәйзи]] "«Аҫылйәр" -» — Малай (1988)

# [[Дауыт Юлтый]] «Ҡарағол» — - Һөйөндөк (1989)

# [[Шамил Рәхмәтуллин]] "«Алмағастар сәскә атҡанда" -» — Россинат (1989)

# [[Шамил Рәхмәтуллин]] «Алмағастар сәскә атҡанда» - — Граф һәм Сиған (1989)

# [[Хәкимйән Зарипов]] «Яуап көнө» -  — Зөлкәрнәй , Ханиф, Фазыл (1991)

# [[Ибраһим Абдуллин]] «Тиле йәшлек» - — Акйеегет (1992)

# [[Мостай Кәрим]] «Ай тотолған төндә» --Акйеегет (1992)

# [[Фәрит Богданов]] “Атылған йондоҙ” «Атылған йондоҙ» --Фәрхәт (1992)

# [[Мөхәмәтша Буранғолов]] «Башҡорт туйы» - — Юлдыбай (1990)

# [[Флорид Бүләков]] "«Ҡанатланып ос һин, Толпарым!" - » — Ғазинур (1990)

# [[Наил Әсхәт улы Ғәйетбаев|Наил Ғәйетбаев]] «Ыстағафирулла» -  — Даян (1991)

# И.Иванов, Р.Усаев ""Хәсрәт"«„Хәсрәт“ Хәсән" - » — 2-се һаҡсы (1991)

# [[Ғәзим Шафиҡов]] Г.Мөбәрәкова "«Һәҙиә" -» — Ғөбәй (1991)

# Туфан Миңнуллин "«Диләфрүзгә дүрт кейәү" - » — Амур (1991)

# Ильдар Юзеев "«Аҡ ҡалфағым төшөрҙөм ҡулдан" - » — Ратмир Зәкиевский (1991)

# [[Нәжиб Асанбаев]] "«Рәйсә + Фәйзи"» --Сәлим (1992)

# Фәтхи Бурнаш «Йәш йөрәктәр» - — Хәйретдин (1993)

# Эдуардо де Филиппо «Илай белмәгән ҡатын» -Риккардо (1993)

# [[Мостай Кәрим]] «Киске табын» - — Алпамыша (1994)

# [[Флорид Бүләков]] «Бибинур, ах, Бибинур» - — Ир-егет (1994)

# Фернан Кроммелинк «Иҫ китмәле мөгөҙлө шәп ир» - — Оскерканан егет (1995)

# Рәил Байбулатов «Йәрем минең, әлиһәм» - — Ринат (1995)

# [[Нәжиб Асанбаев]] «Яралы яҙмыш». - — Баян (1996)

# Баязит Бикбай «Ҡарлуғас» - — Шатморат (1996)

# [[Ҡол Дәүләт|Ҡолдәүләт]] "«Шартлап китһен донъяһы!"» (1996) Лейтенант Үтәйғолов

# Шамил Рәхмәтуллин «Әжәлгә дарыу бар, тиҙәр...тиҙәр…» Басаров (1997)

# З. Муллағәлиева «Ҡурай» Аҡһаҡал 1997

# Лопе де Вега “Бесән «Бесән өҫтөндәге эт” эт» Теодор (1997)

# [[Әнғәм Атнабаев |Әнғәм Атнабаев]] «Законлы никах менән!» - — Фәсхетдин (1998)

# А. Н. Островский “Таланттар «Таланттар һәм табыныусылар” -табыныусылар» — Бакин (1998)

# Сөләймән Латипов «Көнләш, Америка, көнләш» - — Мартинг Донг (1999)

# [[Мостай Кәрим]] «Айгөл иле» - — Илдар 1999

# [[Сәрүәр Сурина]] «Тылсымлы күл сере» - — Алпан (1999)

# [[Шамил Рәхмәтуллин]] «Һандуғастар килгән беҙгә» - — Зинтык (2000)

# Гөлшат Әхмәтҡужина «Әйҙәгеҙ “Әйҙәгеҙ танышайыҡ” -танышайыҡ» — Боҫҡон (2000)

# [[Вәлитов Заһир Суфиян улы|Заһир Вәлитов]] «Аҡьял батыр» - — Акьял (2000)

# Рәлиф Кинйәбаев “Эх «Эх, Байтимер дуҫ!" -» — Милиционер (2000№

# [[Зәйнәб Биишева|Зәйнәп Биишева]] " «Мөхәббәт һәм нәфрәт" -» — Ел 2001

# [[Йәғәфәрова Айһылыу Шәйхетдин ҡыҙы|Айһылыу Йәғәфәрова]] «Ҡыпсаҡ ҡыҙы» - — Айсыуак (2001)

# [[Ғәзим Шафиҡов|Ғәзим Шафиков]] «Аттила» - — Аттила (2002)

# [[Мостай Кәрим]] «Салауат» - — Салауат (2003)

# [[Илшат Йомағолов]] "«Сәсәндәр"». роль: Ир. 1-се яугир (2005)

# Йософ Болат "«Мәһәре - — байҙан" » Ҡарасан (2006)...…

*" «Һарығолаҡ"» нәфис фильмы (яҙыусы [[Өмөтбаев Рамаҙан Ғимран улы|Рамаҙан Өмөтбаев]] әҫәре буйынса).

*" «Ай ҡыҙы"» исемле күп сериялы телевизион фильм([[Флорид Бүләков]]).

* «Ауыл өҫтөндәге йәйғор» (Айҙар Аҡманов, 3өһра Буракаева, [[Булат Йосопов]], Салауат Вәхитов)

* Зөлфиә Рәхмәтуллина  — Атылған йондоҙ (Ғаяз Алтыншин).

* "«Сәхнәгә арналған ғүмер"» ( 28.03.12) Башҡортостандың атҡаҙанған артисы Ғаяз Алтыншин тураһында хәтирәләр.

* Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған артисы, 1995

* Башҡортостан Республикаһының почет грамотаһы, 2004

* Зөлфиә Рәхмәтуллина  — Атылған йондоҙ (Ғаяз Алтыншин).

*" «Сәхнәгә арналған ғүмер"» ( 28.03.12) Башҡортостандың атҡаҙанған артисы Ғаяз Алтыншин тураһында хәтирәләр.http://yuldashfm.ru/mp3_id/4832

* Тәнзилә ҒИЛМАНОВА-КЕЙЕКБАЕВА ( https://vk.com/id180176381):

“Ғаяз"Ғаяз Алтыншин тураһында "« Атылған йондоҙ"» радиотапшырыуын тыңлап, хәтирәләргә бирелеп ултырҙым. Авторы Зөлфиә Рәхмәтуллина. Зөлфия бик ентекле, психо-аналитик ихлас тапшырыу эшләгән, рәхмәт уға. Ғаяз был донъянан киткәнен мин сит илдә йәшәгәнгә күрә белмәй ҡалдым. Бик һәләтле актер, көслө режиссер ине! Ул саҡта беҙ барыбыҙ ҙа сәнғәт институтының ятағында йәшәгәс, бер-беребеҙҙе һәйбәт белә инек, аралашып йәшәнек. Беҙ Ғаяз менән "«Ричард III"» ! ҙы ҡуйҙыҡ( дөрөҫөрәге ул ҡуйҙы) һәм икәү уйнаныҡ. Мин королева Аннаны уйнаным. Ул запись минең архивта һаҡлана. Шулай уҡ ул минең икенсе фильмымда ла уйнаны. Мин М.Кәримдең "Ашҡаҙар"ын ҡуйғайным ул саҡта. Репетициялар минең бүлмәмдә барҙы . Бик көслө һәм сағыу актер булды ул...” ул…"

* Зиләрә Юлтаева (Төхбәтова), [[Стәрлетамаҡ башҡорт дәүләт драма театры|Стәрлетамаҡ башҡорт дәүләт драма театры]] артисы ( https://vk.com/id130829030 ):

“ « Беҙ студент саҡтарҙа уның фонаткалары була торғайныҡ. Уның уйнаған спектакльдәрен бер ҙә ҡалдырмай, бер- нисә тапҡыр барып ҡарай инек. Шул тиклем талант эйәһенең ҡапыл китеп барыуына шаҡ ҡаттым. ... … Уның менән бер сәхнәлә уйнарға хыялланмаған актриса юҡтыр ул...”ул…»

* Ильдар Абдуллин (https://vk.com/i.abdullin66):

"« Әйткәндәй, яҡын Дуҫым-Яҡташым һәм танылған оҫта, талантлы актер-режиссер, Башҡортостандың атҡаҙанған артисы Ғаяз Алтыншиндың олатаһының бер туғаны, Халҡыбыҙҙың борондан килгән шөғөлө (кәсеп тиһәңдә була)- бөркөттәрҙе (шоңҡар-ҡарсағаларҙы...ҡарсағаларҙы…) һунарға өйрәтеүсе - — Айсолтан Алтыншин.

Заманында уны -"Айсолтан„Айсолтан Бөркөтсө"Бөркөтсө“-тип кенә йөрөтәләр...йөрөтәләр… Айсолтан(Бөркөтсө)Алтыншин 1918-1920-се йылдарҙағы ул саҡтағы Башҡортостан(Зәки Вәлиди...Вәлиди…)хөкүмәтенең әүҙем һәм актив-тоғро арҡадаштары ла булып тора... тора…

Айсолтан Алтыншин 1923-сө йылдан сит (Ҡырғыҙыстан, Ҡытай һәм Афганистан тауҙарында...тауҙарында…)илгә сығып китә һәм төп шөғөлө(бөркөт өйрәтеү) менән көн итә...итә… Дуҫым Ғаяздың да, олатаһы кеүек Мәсем һәм Баҙал Тауҙары ҡаяларында Бөркөттәрҙе тотоп өйрәтеү теләк-хыялдары ла бар ине...ине….. Һәм шулай уҡ, Ғаяз Дуҫым бер мәл (тағы ла, бер Дуҫым-Яҡташым Мәшһүр режиссер Әнүәр ағай Нурмөхәмәтов менән бергә) һөйләшеп ултырғанда:-"Бабсаҡбей„Бабсаҡбей менән Күсәкбей" Күсәкбей“ тураһындағы тарихи эпосы хаҡында документаль фильм төшөрөү теләк-хыял-ниәттәрен дә әйткәйне...әйткәйне….. Үкенес,әлбиттә..."әлбиттә…»

* http://bashgazet.ru/kultura-i-literatura/22579-aryolaty-aynyp.html

* http://kulturarb.ru/ba/cinematography/

* http://archive.is/Q6pXw

* http://yuldashfm.ru/mp3_id/4832

* http://bash.bashdram.ru/actors-old/actors-old

* https://muzofond.com/search/%D3%99%D0%BB%D1%84%D0%B8%D3%99%20%D1%85%D1%83%D0%B6%D3%99%D1%85%D0%BC%D3%99%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B0