Википедия

Чавчавадзе Илья Григорьевич: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
16 юл:
|Викитека =
}}
Кенәз  '''Илья Григорьевич Чавчавадзе'''  <span> </span><span lang="ka">ილია ჭავჭავაძე</span>; {{OldStyleDate2|8|ноябрь|1837|27|октябрь}}  — {{OldStyleDate2|12|сентябрь|1907|30|август}})  — грузин шағиры, публицист, Грузияның милли бойондороҡһоҙлоғо өсөн көрәшеүсе милләтсе ([[Милләтселек|националист]])<ref><span class="citation">''Ghia Nodia.''&#x20;</span></ref><ref><span class="citation">''Suny, R.  G.''&#x20;The making of the Georgian nation&nbsp; / R.  G.  Suny.&nbsp; — 2<sup>nd</sup> ed.&nbsp; </span></ref><ref name="Tobias Debiel, Axel Klein, Stiftung Entwicklung und Frieden"><span class="citation">''Tobias Debiel, Axel Klein, Stiftung Entwicklung und Frieden ,.''&#x20;</span></ref>. [[XX быуат]]<nowiki/>тың<ref name="geif">Гейфман А. Революционный террор в России, 1894—1917/ Пер. с англ. Е. Дорман. — М.:КРОН-ПРЕСС, 1997—448 с.</ref>  иң билдәле милли фигураларының береһе, хәҙерге Грузин дәүләтендә "«Ватан атаһы"» тип ҡарала<ref>Socialism in Georgian Colors: The European Road to Social Democracy, 1883—1917, Stephen F. Jones</ref>. 1987 йылда Илия Праведный исеме менән Грузия православие сиркәүе тарафынан изгеләштерелә.
 
== Биографияһы ==
 
=== Сәйәси эшмәкәрлеге ===
Чавчавадзе кенәз ырыуының кварель тармағы вәкиле. [[Санкт-Петербург дәүләт университеты|Санкт-Петербург университеты]]  юридик факультетының камераль бүлегендә белем ала; [[1861 йыл|1861 йылда]]да, дүртенсе курста, ул ваҡыттағы "«студенттар тарихы"» эҙемтәһендә университетты ташлай.
 
[[1864 йыл|1864 йылдың]]  башында, Кавказ наместниклығы сиктәрендә крәҫтиәндәрҙең азатлыҡ реформаһы барышында, Чавчавадзе алпауыттарҙың һәм крәҫтиәндәрҙең үҙ-ара мөнәсәбәтен асыҡлау өсөн Кутаиси генерал-губернаторы ҡарамағындағы махсус йөкләмәләр башҡарыусы чиновник Кутаиси губернаһына ебәрелә. 
 
[[1864 йыл|1864]]—[[1868 йыл|1868]] йылдарҙа -дарҙа — Тифлисс губернаһы Душетск өйәҙенең мировой аралашсыһы, һуңынан,  [[1874 йыл|1874]] йылдада,  шул уҡ өйәҙҙә өйәҙҙә -— мировой судья. Грузин халҡы араһында грамоталылыҡты таратыу йәмғиәтенең рәйесе булып тора.  [[1906 йыл|1906 йылдың]]  7 апрелендә дворян йәмғиәттәренән Дәүләт советы ағзаһы итеп һайлана. 
 
=== Үлтерелеүе ===
36 юл:
1857 йылда уҡ Чавчавадзе «Цискари» («Таң») грузин журналында бер нисә ҙур булмаған шығыр баҫтыра; һуңынан уның әҫәрҙәре «Дроэба» («Ваҡыт») гәзитендә, «Кребули» («Йыйынтыҡ»), үҙе асҡан «Сакартвелос Моамбе» («Грузин хәбәрҙәре») һәм "Иверия"лаһәм әле лә нәшер ителгән «Моамбе» грузин журналындаи донъя күрә. «Эпизод из жизни разбойников», «Призрак», «Дмитрий Самопожертвователь», «Отшельник» һәм «Мать и сын» поэмалары; «Кациа-Адамиани» ("Грузин хәбәрҙәре"ндә, 1863 һәм айырым Санкт-Петербургта), «Рассказ нищего» (там же и отдельно), «Сцены из первых времен освобождения крестьян» («Кребуль», 1865 и отдельно), «Письма проезжего» («Кребуль», 1864), «Вдова из дома Отара» («Иверия», 1888), «Странная история» («Моамбе»), «Рождественский рассказ» һәм «У виселицы» («Иверия») повестары һ.б.
Чавчавадзе үҙе иҫән сағында уның бер нисә бәләкәй шиғыры һәм «Отшельник» поэмаһы рус теленә тәржемә ителә. Уларҙың бер өлөшө Тифлистә нәшер ителгән айырым йыйынтыҡта, бер өлөшө «Русская Мысль», «Живописное Обозрение», «Вестник Европы» һ.б. баҫмаларҙа донъя күрә. «Отшельник» поэмаһы инглиз теленә һәм проза формаһында француз теленә тәржемә ителә. Немец телендәге бер нисә бәләкәй шиғыры «Georgische Dichter» (Лейпциг, 1886; Дрезден, 1900) йыйынтығына индерелә.
Чавчавадзе [[А. С. Пушкин|А. С. Пушкинды]]ды, М. Ю. Лермонтовты, [[Тургенев Иван Сергеевич|Тургеневты]], [[Гейне|Гейнены]]ны, Фридрих Шиллерҙы һәм [[Гёте Иоганн Вольфганг фон|Иоганн Вольфганг ГётеГётены]]ны грузин теленә тәржемә итә. Кенәз Иван Мачабели менән берлектә [[Уильям Шекспир]]ҙың «"Король Лир»"ын ауҙара. Сәйәси, публицистик, тәнҡит һәм педагогик йөкмәткеле бик күп мәҡәләләр, шулай уҡ Григорий Дмитриевич Джамбакуриан-Орбелианиҙың шиғырҙар китабына баш һүҙ яҙа.
Патриотик ҡарашта тора. «Армянские ученые и вопиющие камни» (1902 йыл) мәҡәләһе рус теленә тәржемә ителгәс, урындағы әрмән матбуғатында шау-шыу тыуҙыра. Грузияла В. Величконың әрмәндәргә ҡаршы мәҡәләләрен ҡабаттан баҫтыра<ref>{{Книга:Ronald Grigor Suny:Looking toward Ararat|81}}</ref>.
 
46 юл:
== Хәтер ==
[[Файл:1958_CPA_2156.jpg|справа|мини|204x204пкс|Почта маркаһы [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|СССР]], [[1958 йыл]]]]
[[Файл:Ge-money-lari-20.jpg|справа|мини|300x300пкс|Чавчавадзеның  20 лари дәрәжәһендәге грузин купюраһындағы һүрәте]]
 
* Шағирҙың мемориаль музейҙары Сагурамолағы биләмәһендә ([[1951]]), Кварели ауылында([[1937]]), [[Тбилиси]]ҙа асыла ([[1957]]).
* Чавчавадзе исемен Көнбайыш европа телдәре һәм мәҙәниәте университеты йөрөтә. [[2006 йыл]]да, Сулхан Саба исемендәге педагогия университеты менән берләштереү һөҙөмтәһендә, Илья Чавчавадзе исемендәге дәүләт университеты ойошторола.
* [[1958 йыл]]да Чавчавадзеға арналған [[СССР]] почта маркаһы сығарыла.
* Чавчавадзеның һүрәте 20 лари дәрәжәһендәге грузин купюраһында урынлаштырыла.
* СССР-ҙа исеме Батуми дәүләт драма театрына бирелә.
 
62 юл:
{{Навигация}}
 
* Чавчавадзе Илья Григорьевич - — статья из Большой советской энциклопедии.
* [http://www.biogr.ru/biography/?id_rubric=9&id=2284 Биография  Чавчавадзе Ильи Григорьевич]а
* Святой праведный Илия
 
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Чавчавадзе_Илья_Григорьевич» битенән алынған