Сабитов Нариман Ғиләжетдин улы: өлгөләр араһындағы айырма

'''САБИТОВСабитов Нариман Ғиләж (Ғиләжетдин) улы ''' (11.1.1925, [[Ҡазан -]] — 9.6.1971, [[Севастополь]] ҡ., Өфөлә[[Өфө]]лә ерләнгән)  — композитор, дирижер. БАССР-ыңҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1961). Композиторҙар союзы ағзаһы (1951). [[Ғәлимов Сәләм исемендәге премия|Ғәлимов Сәләм исемендәге премия лауреаты]] (1968). [[Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаттары|Салауат Юлаев исемендәге Дәүләт премияһы лауреаты]] (1972). [[Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены|Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ]] (1955, 1971), [[Почёт Билдәһе ордены|"«Почет Билдәһе"»]] (1969) ордендары менән бүләкләнгән.

САБИТОВ Нариман Ғиләж (Ғиләжетдин) улы 1925 йылдың 11 ғинуарында Казань ҡалаһында тыуған. <ref>{{cite web|url=http://encycl.bash-portal.ru/sabitov_n.htm|title=САБИТОВ Нариман Гилязевич|accessdate=2013-04-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GEWc0lkD|archivedate=2013-04-29}}</ref>.

Атаһы Татар дәүләт драма театрынының актеры була. Бала сағынан музыкаға һөйөү тәрбиәләп, улына башланғыс музыкаль белемде үҙе бирә.

Буласаҡ композитор 1932 йылдан [[Өфө]]лә йәшәй. Профессиональ музыкант булырға теләк уны П. И.  Чайковский исемендәге Мәскәү консерваторияһына алып килә. 1944 йылда Нариман Сабитов Мәскәү консерваторияһы эргәһендәге башҡорт студияһында уҡырға инә.

1944—48 йылдарҙа композиция буйынса В. А. Белый класында уҡый. Артабан композитор һәм педагог, СССР-ың халыҡ артисы Анатолий Александров класында композиция буйынса белем ала. Фортепиано (П. Я. Слободской) класында белем ала. Бер үк ваҡытта күренекле педагогтар Виктор Сергеевич Смирнов һәм Иван Дмитриевич Дружинин ҡулы аҫтында симфоник дирижерлыҡ итеү курсын үтә. 1953 йылда уҡыуын тамамлап [[Өфө]]гә ҡайта.

"«Буратино"» [1960, А. Н. Толстойҙың "«Алтын асҡыс, йәки Буратино мажаралары"» ("«Золотой ключик, или Приключения Буратино"») повесы б-са], "«Мурзилка-космонавт"» (1963; икеһе лә - — үҙенең либреттоһы) балеттары.

"«Мыйыҡһыҙ тылсымсы"» ("«Безусый волшебник"»; 1967, С. В. Волков-Кривуша менән авторҙашлыҡтағы либреттоһы) операһы, фортепьяно өсөн 4 полифоник миниатюра (1951), "«Балалар альбомы"» ("«Детьский альбом"»; 1969) фортепьяно пьесалары циклы, инструменталь пьесалар, хор әҫәрҙәре.

Уның эшен улы дауам итә. Сабитов Рөстәм Нариман улы, ( 5.12. 1955, Өфө, БАССР, РСФСР, СССР)  — композитор, [[Башҡорт дәүләт опера һәм балет театры]] дирижеры. Башҡортостандың һәм Рәсәйҙең атҡаҙанған мәҙәниәт эшмәкәре. [[Мостай Кәрим]]дең «Ташлама утты, Прометей!» трагедияһы буйынса «Прометей» балетына яҙған музыка өсөн [[Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы]]на лайыҡ була (2010).Шулай уҡ, Рәсәйҙең композиторҙар союзының Д. Шостакович исемендәге премия лауреаты.

* «Мыйыҡһыҙ тылсымсы» (Өфө, 1967).

* «Дуҫлыҡ» ([[Әхмәтов Хөсәйен Фәйзулла улы|Әхмәтов, Хөсәйен Файзулла улы]] менән берлектә ;Өфө , 1954, 2-се редакцияла  — «Тау бөркөтө», 1959)

* Яратам һине, тормош »" (Өфө, 1967),

* «"Айгөл иле »" (Өфө, 1971).

'''Оратор-хор әҫәрҙәре''':

*" «Үлемһеҙлек"», Ғ.Рамаҙанов һүҙҙәренә кантата (1953);

'''Музыкаль театр өсөн әҙәрҙәр''':

*" «Тау бөркөтө"» ([[Әхмәтов Хөсәйен Фәйзулла улы|Әхмәтов, Хөсәйен Файзулла улы]] менән берлектә), балет (Х.Сафиуллин сценарийы), 1958;

* «Гөлнәзирә» , балет ( С.Дречин, Н.Сабитов сценарийы буйынса ), 1958;

*" «Буратино"», балет ( А.Толстой әкиәте буйынса ), 1960;

* "Яулыҡ тураһында поэма ", хореографик күренеш , 1958;

*" «Урман ҡыҙы тураһында легенда"», хореографик күренеш , 1959;

*" «Мурзилка-космонавт"», балет;

*" «Яратам һине, тормош"», Н.Сабитов сценарийы буйынса балет, 1967;

*" «Айгөл иле"», М. Карим драмаһы буйынса балет, 1970;

'''Симфоник әҫәрҙәр''':

* Симфоник оркестр өсөн "«Героик поэма" » (1950);

* Оркестр менән скрипка өсөн беренсе концерт (1951);

* Оркестр менән фортепиано өсөн концерт(1958);

* Оркестр менән скрипка өсөн икенсе концерт (1959);

*" «Тау бөркөтө" » балетенан симфоник сюита (1961);

* "«Һунар"» ("«Охота"»; 1955).

'''Камера-вокаль әҫәрҙәр''':

*" «Күҙҙәргә ҡарайым"» ("«Гляжу в глаза"»), вокаль цикл, 1965;

*"Яңғыраһын «Яңғыраһын йырҙар"» ("«Пусть звенят песни"»), башҡорт шағирҙары шиғырҙарына йырҙар һәм романстар, 1971;

*" «Яҙғы йырҙар"», "Һөйөү йырҙары "« башҡорт шағирҙары шиғырҙарына, 1968.

* Фортепьяно өсөн ете көй (Семь наигрышей для фортепиано), 1965;

* Фортепьяно өсөн прелюдиялар (Прелюдии для фортепиано).

* БАССР-ың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1961)

* Хеҙмәт Ҡыҙыл байраҡ|Хеҙмәт Ҡыҙыл байрағы (1955, 1971), «Почёт„Почёт билдәһе»билдәһе“ |«Почёт„Почёт билдәһе»билдәһе“ (1969) ордендары кавалеры.

* [[Ғәлимов Сәләм исемендәге премия]] лауреаты(1968)

* [[Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы]] лауреаты (1972).

* Өфөләге №  1 номерлы балалар өсөн музыкаль мәктәп Нариман Сабитов исемен йөрөтә.

* Өфөлә С. йәшәгән йортҡа мемориаль таҡтаташ ҡуйылған.

* 1995 йылдан Өфөлә Н.Сабитов исемендә Халыҡ-ара башҡарыусы-музыканттар конкурсы булдырыла (фортепиано, скрипка, вокал)<ref>[http://www.music-competitions.ru/node/232 Ассоциация музыкальных конкурсов России // Открытый конкурс музыкантов-исполнителей имени Наримана Сабитова]</ref>.

* Ғөбәйҙуллин Н. Яңы башҡорт балеты, «СМ»„СМ“, 1963, №  9.

* [[Бикчәнтәев Әнүәр Һаҙый улы|Бикчәнтәев Ә.Һ]]., Нариман Сабитов.  — Өфө, 1968.

* Ахметова Г. Х.  Нариман Сабитов (камерно-вокальное творчество). \/<һ» 108?

== Һылтанмалар ==

[[Категория: Башҡортостан композиторҙары ]]

[[Категория:Башҡорт АССР-ыңның атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре]]