Ғәббәс I: өлгөләр араһындағы айырма

'''Ғәббәс I''', '''Шах-Ғәббәс''' ({{lang-fa|شاه عَباس بُزُرگ}}; {{lang-az|I Abbas Səfəvi}}<ref>Mazzaoui Michel B. Islamic Culture and Literature in Iran and Central Asia in the early modern period // Turko-Persia in Historical Perspective. — Cambridge University Press, 2002. — P. 86-87. — ISBN 0-521-52291-9, ISBN 978-0-521-52291-5 Safavid power with its distinctive Persian-Shi’i culture, however, remained a middle ground between its two mighty Turkish neighbors. The Safavid state, which lasted at least until 1722, was essentially a «Turkish» dynasty, with Azeri Turkish (Azerbaijan being the family’s home base) as the language of the rulers and the court as well as the Qizilbash military establishment. Shah Ismail wrote poetry in Turkish. The administration nevertheless was Persian, and the Persian language was the vehicle of diplomatic correspondence (insha'), of belles-lettres (adab), and of history (tarikh).</ref><ref>И. В. Пигулевская, А. Ю. Якубовский А. Ю., И. П. Петрушевский, Л. В. Строева, А. М. Беленицкий. «История Ирана с древнейших времен до конца XVIII века». 1958 Стр.274 разд. Реформы шаха Аббаса I: Языком войска и двора остался тюркский (азербайджанский) язык.)</ref>; ({{Д|27|01|1571|1}}, Герат (город) — {{Д|19|01|1629|1}}, Казвин) —Фарсы— Фарсы шахы<ref name="britannica">[http://www.britannica.com/biography/Abbas-I-Safavid-shah-of-Persia ʿAbbās I] // [[Энциклопедия Британника]]</ref> из династии Сефевидов, 1587—1629 йылдарҙа хаҡимлыҡ итә<ref name="britannica"/>.

Тѳрѳктәр менән һуғыш ауыр була. 1601 йылда Ғәббәс власы аҫтына Әрмәнста[[Әрмәнстан]] һәм Грузияның бер ѳлѳшѳ, шулай уҡ Ширван] күскәс, ул тѳрѳктәрҙең [[Ереван]] һәм Тавриз ҡалаларына йыл һайын да тиерлек ҡабатланып торған һѳжүмдәрен уңышлы кире ҡаға. Ҡайһы берҙә тѳрѳктәрҙең Бәләкәй Азиялағы иң тѳпкѳл биләмәләренә лә баҫып инә һәм 1613 йылда Грузияның ҙур ѳлѳшѳн, Кахетия һәм Карталиния батшалығын сәфәүиҙәрҙең юғары власын танырға мәжбүр итә.

{{Д|19|01|1629|1}} йылда Казвинда Ғәббәс үлгәс, [[Сәфәүиҙәр]] династияһы биләмәһе [[Тигр йылғаһы]]нан [[Һинд]]ҡа тиклем һуҙыла. Үҙенең улын үлтертеп, ул тәхет вариҫы итеп, ейәне [[Софи-Мирза]]ны тәғәйенләй.

Ғәббәс сәфәүиҙәрҙең иң уңышлы хаҡимы була. Ул энергияһы ташып тороуы, сәйәси һиҙгерлеккә эйә булыуы, юлдар, күперҙәр тѳҙѳүе, ҡлаларҙы, бигерәк тә Исфаханды биҙәүе менән айырылып тора. 1598 йылда үҙенең резиденцияһын Казвиндан Исфаханға күсерә. [[Һиндостан]] менән [[Европа]] араһында сауҙаны йәнләндерергә тырыша.