Ғәббәс I: өлгөләр араһындағы айырма

'''Ғәббаәс I''', '''Шах-Ғәббәс''' ({{lang-fa|شاه عَباس بُزُرگ}}; {{lang-az|I Abbas Səfəvi}}<ref>Mazzaoui Michel B. Islamic Culture and Literature in Iran and Central Asia in the early modern period // Turko-Persia in Historical Perspective. — Cambridge University Press, 2002. — P. 86-87. — ISBN 0-521-52291-9, ISBN 978-0-521-52291-5 Safavid power with its distinctive Persian-Shi’i culture, however, remained a middle ground between its two mighty Turkish neighbors. The Safavid state, which lasted at least until 1722, was essentially a «Turkish» dynasty, with Azeri Turkish (Azerbaijan being the family’s home base) as the language of the rulers and the court as well as the Qizilbash military establishment. Shah Ismail wrote poetry in Turkish. The administration nevertheless was Persian, and the Persian language was the vehicle of diplomatic correspondence (insha'), of belles-lettres (adab), and of history (tarikh).</ref><ref>И. В. Пигулевская, А. Ю. Якубовский А. Ю., И. П. Петрушевский, Л. В. Строева, А. М. Беленицкий. «История Ирана с древнейших времен до конца XVIII века». 1958 Стр.274 разд. Реформы шаха Аббаса I: Языком войска и двора остался тюркский (азербайджанский) язык.)</ref>; ({{Д|27|01|1571|1}}, [[Герат (город)|Герат]] — {{Д|19|01|1629|1}}, [[Казвин]]) —Фарсы шахы<ref name="britannica">[http://www.britannica.com/biography/Abbas-I-Safavid-shah-of-Persia ʿAbbās I] // [[Энциклопедия Британника]]</ref> из династии [[Сефевиды|Сефевидов]], 1587-1629 йылдарҙа хаҡимлыҡ итә<ref name="britannica"/>.

Оло реформатор һәм полководец Ғәббәс дәүләт ҡоролошон тамырынан үҙгәрткән сәйәси һәм иҡтисади реформалар үткәрә һәм тѳрѳктәр, үзбәктәр менән һуғыштар алып бара, элек юғалтҡан территорияларҙы кире ҡайтара. Асылда, уға мираҫҡа ҡалған һәм тулыһынса тиерлек емерелгән Сәфәүиҙәр державаһын үҙәкләштерелгән абсолютист монархияға әйләндерә. Ғәббәс хаҡимлыҡ иткән дәүерҙә Сәфәүиҙәр дәүләте ҙур үҫеш кисерә һәм кѳнбайышта Тигр йылғаһынан алып, кѳнсығышта Кандагарға (Афғанстан) тиклем һуҙыла. Мосолман-шиит булараҡ, Ғәббәс һәр ваҡытта ла мосолман-суниттарҙы эҙәрлекләй. Әммә, европалы-христиандарға дини түҙемлек күрһәтә. Ғәббәс юлдар, күперҙәр, каналдар тѳҙѳүҙе ҡеүәтләй, ҡалаларҙы биҙәү һәм келәм һуғыу эшен үҫтерә. Уның хаҡимлыҡ осоронда, 1598 йылда, баш ҡала [[Казвин]]дан [[Исфахан]]ғаИсфаханға күсерелә. Ғәббәс уҫал, деспот хаҡим булһа ла, тере сағында ла уны поданныйҙары Бѳйѳк тип йѳрѳтә