Ҡараяҡуп мәҙәниәте: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
"Караякуповская культура" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
5 юл:
 
Ҡараяҡуп мәҙәниәте һәйкәлдәренең күп һанлы һәйкәлдәре халыҡ йәшәгән урындар булып тора. Улар - Ҡараяҡуп, Иҫке Ҡалмаш, Чатринское, Таптыҡ, Кушнаренко, Суҡраҡлы, Удельно-Дуванейское, Һаҫыҡкүл, Дәүләкән ҡаласыҡтары. Майҙандары  1000 кв . метрға тиклем етә. Улар убаларҙа урынлашып, бер йә ике бейек булмаған вал һәм соҡор менән уратып алына. 
Мәҙәниәткә шулай уҡ диаметры 8-10 метр, ҡәбер өҫтөнән бейеклеге 40-60 см булған ҡурғандар ҙа ҡарай. Ҡәберҙәр эргәһендә һәм уның эсендә атты ниндәйҙер ритуал менән ерләү эҙе һаҡлана (тиреләре, баштары һәм дүрт тояғы). Кешеләрҙе ағас табуттарҙа ерләйҙәр. Уның төбөнә кейеҙ, йөн туҡыма йәки септә түшәлә. Ҡәбергә төшөрөр алдынан табутты ут өҫтөндә тотҡандар. Бының менән мәйетте яндырыу йолаһы имитацияланған. мәйеттәрҙең аяғы бик йыш бау менән бәйләнгән - йәнәһе, ул тороп, тереләргә зыян килтермәһен. Табуттарға эйәр-өпсөн һалынған. Ҡайһы берҙә был әйберҙәрҙе һалырға ҡҡәбер эргәһендә айырым йәшерен соҡорҙар ҡаҙылған
 
== Әҙәбиәт ==
* ТарихИстория башҡортбашкирского халҡы<span>народа </span>: в 7 т./ гл. ред. мМ. М. Кульшарипов ; тарихИнститут Институтыистории, телязыка һәми әҙәбиәтлитературы УНЦ РАН. Өфө Уфа.: изд. Гилем, 2012. - 400 бс.: ауылил. - ISBN 978-5-02-037008-1. т. 2. – 2012. – ISBN 978-5-91608-100-8
* Иванов В. А. Юлдары,Путями стептыстепных косвейкочевий. ӨфөУфа, БашкнигоиздатБашкнижиздат, 1984, С. 38-58.
* Васюткин С. М. БерНекоторые ниспорные тиклемвопросы хәлархеологии ителмәгән һорауҙар археология Башҡортостан республикаһы, ырымбур өлкәһеБашкирии. СА, №1, 1968, с. 69-71; Археология картаһы Башҡортостан республикаһы,Археологическая ырымбуркарта өлкәһеБашкирии. М., 1976, с. 31, 32.
* Мажитов. Н.Ә-ӘА. ЯңыНовые материалдарматериалы тураһындао тарихранней иртәистории башҡорттарбашкир. ӨфөУфа, БАЭБ, Т. 2, б1964б, с. 104-108; 1968, с. 69, 70.
* Матвеева Г. И. Матвеева, а1968а, 1975; Мажитов. Н.А. КөньяҡЮжный Урал в VII-XIV быуаттарҙавв. МәскәүМосква, 1977, с. 60-74.
* Мажитов. Н.Ә-ӘА. ҠурғандайКурганный могильник ауылындав Яңыдеревне Ново-ТурбаҫлыТурбаслы//БашҡортБашкирский телеархеологический археология йыйынтығысборник. ӨфөУфа, 1959, с. 125, дөгөрис. 3; Матвеева Г. И. Матвеева, б1968б, дөгөрис. 19.
* Мажитов. Н.Ә-ӘА. БахмутинБахмутинская культураһыкультура. М., 1968, табл. 26.
* Мажитов. Н.А. КөньяҡЮжный Урал в VII-XIV быуаттарҙавв. МәскәүМосква, 1977, с. 63, 73, 74, табл. XXI, XXII.
* Мажитов. Н.А. КөньяҡЮжный Урал в VII-XIV быуаттарҙавв. МәскәүМосква, 1977, с. 17, 19.
* Ковалевская, В. Б., Краснов Ю. А. Рецензия китабынана Эрелекнигу Эрдели//СА, №2, 1973, с. 287; Амброз А. ТК. Рецензия китабынана книгу ЭрелеЭрдели//СА, №2, б1973б, с. 297.
* Матвеева Г. И. Матвеева,Памятники Һәйкәлдәркараякуповского каракулинскоготипа типтағыв Приуралье//тарихынанИз Уртаистории ВолгаСреднего һәмПоволжья Урали буйыПриуралья. Куйбышев, вып.5, 1975, с. 19; Генинг В. Ф., 1972, с. 270-272.
* Старостин П. Н. ҺәйкәлдәрПамятники именьковименьковской мәҙәниәткультуры//САИ, вып. ДД1-32, 1967, с. 21, 26, табл. 13, 13, 15.
* Генинг В.Ф. ЗелинскаяАзелинская мәҙәниәткультура III-V вв//МәсьәләләреВопросы археологияархеологии УралУрала. Ижевск, вып.5, 1963, с. 26, 27, табл. XXIV, 5.
* ӘхмәровАхмеров Р . Б. Уфимские погребения VI-VIII быуаттарҙавв. бн. э. һәми уларҙыңих районместо боронғов тарихдревней Ғилемеистории Башкирии//Древности Башҡортостан республикаһы, ырымбур өлкәһеБашкирии. М., 1951, с. 126-131.
 
== Иҫкәрмәләр ==