Абдуллин Рәүеф Әхәт улы: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
52 юл:
7 Абдуллин Сәләхетдин (XIX быуат уртаһы)
 
Сәләхетдин заманында указлы ахун булған, Ырымбурҙа етди һынауҙар үтеп был дини вазифаға тәғәйенләнгән. Уның дүрт ҡатыны булған. Ошо нәҫелдең күренекле шәхестәрен атап үтергә кәрәк: тәүге ҡатынынан Нәжметдин, Вәлетдин тигән улдары тыуған. Нәжметдиндән 7 бала араһында ике ул тыуған, Камал менән Фәтих. Камалдан Фуат һәм тағы өс бала, Маһира, Байыҡ, Нәҡиә тыуған. Фуат Камал улынан билдәле композитор Байрас Абдуллин һ.б. Сәләхетдиндең ейәне Мәжит Вәлетдин улынан күренекле йырсы Венер Абдуллин тыуған.
СӘЛӘХЕТДИН вариҫы ҒӘБДЕЛӘХӘТ (һоҡланғыс тормош башы, трагик аҙағы)
 
Сәләхетдиндең икенсе ҡатынынан Камила менән Мөхәммәт тигән балалары булған. Мөхәммәттең улы барыбыҙға билдәле яҙыусы-драматург Азат Абдуллин (1931 йылғы, Мәскәүҙә йәшәй). Ғалимә, ф.ф.д. Хәҙисә Вәли ҡыҙы Солтанбаева- Азат Абдуллиндың бер туған апаһы Зәйтүнәнең ҡыҙы.
Абдульахат родился в 1900 году, от четвертой жены Саляхетдина Фатимы получил образование в "Каравансарае".
 
Өсөнсө ҡатынынан бала булмаған.
В 1920 году Абдулахата женили на красивой, грамотной дочери муллы-татарина из деревни Биктимир, Уркии. Они оба были образованными и давали знания в местном медресе. Днём Уркия учила детей, а вечером - молодых женщин. Она учила их не только грамоте, но и рукоделию, вязать шаль, шить. Уркия была умелой швеёй, именно она привезла первую швейную машинку "Зингер" в д. Ургин.
Фатиманы, 16 йәшлек бай сауҙагәр ҡыҙын, Сәләхетдин дүртенсе ҡатынлыҡҡа бер өйөр ат бүләк итеп алған, тиҙәр. Фатима бик уҡымышлы, мәғрифәтле ҡыҙ булған, рус телендә һәйбәт аралашҡан. Фатиманан: Хәҙисә, Әсмә, Бибиғәйшә, Әхәт, Маһисәрүәр тыуған.
"Абдуллин Сәләхетдин ахун, уның улдары Нәжметдин менән Ғәбделәхәт үҙ заманында күренекле дин әһелдәре булғандар"<ref>Башҡортостан - әүлиәләр иле. Юлай Солтанбаев. Әхмәтбаҡый хәҙрәт, 120-123 бб.</ref>.
СӘЛӘХЕТДИНСәләхетдин ахун вариҫы ҒӘБДЕЛӘХӘТҒәбделәхәт (һоҡланғыс тормош башы, трагик аҙағы)
 
Ғәбделәхәт 1900 йылда Сәләхетдиндең дүртенсе ҡатыны Фатиманан тыуған, "Ҡаруанһарай"ҙа белем алған.
После смерти Саляхетдина , Адбульахат занимает должность муллы в той же деревне.
 
1920 йылда Ғәбделәхәт Биктимер ауылы татар муллаһының мәғрифәтле сибәр ҡыҙы Орҡояға өйләнгән. Улар икәүләп Этбаҡ (Башҡорт Үргене) мәҙрәсәһендә мөғәллим булып эшләгәндәр. Көндөҙ Орҡоя ҡыҙ балаларҙы уҡытһа, кистәрен йәш ҡатындарға белем биргән. Ул ҡатындарға хәреф танытып ҡына ҡалмаған, ҡул эштәренә: шәл бәйләргә, тегенергә өйрәткән. Орҡоя үҙе яҡшы тегенсе булған һәм Үрген ауылына тәүге "Зингер" теген машинаһын килтергән.
С образованием колхоза, грамотный Абдульахат был поставлен счетоводом. После прихода красных, он был арестован и всё имущество было отобрано. Его спасло то, что он состоял в рядах красных, во время учебы в "Каравансарае". Смекалистая, умная Фатима спасает Абдулахата, предоставив красным этот документ.
 
Сәләхетдин ахун вафат булғандан һуң Ғәбделәхәт тыуған ауылы муллаһы булып киткән.
В 1937 году сформировался совхоз "Инак" ("Карлица"), Абдулахата отправляют туда бухгалтером и до октября 1941 года он работает там, но во время проверки обнаружилось, что не хватает пол-мешка муки (который, как чуть позже выяснилось не доехал из Саракташской базы).
В связи с чем 18-летняя заведующая склада и бухгалтер Абдульахат попадают под арест. Недолго подержав их в Исангулово, отправляют в Зилаир.
 
Колхоздар төҙөлөшө башланғас, уҡымышлы Ғәбделәхәт иҫәпсе итеп тәғәйенләнгән. Ҡыҙылдар уның бар мөлкәтен тартып алған. Зирәк һәм аҡыллы Фатима хәләленең, "Ҡаруанһарай"ҙа уҡығанда ҡыҙылдар яҡлы булып йөрөгән ҡағыҙҙарын күрһәтеп, язанан ҡотҡарып алып ҡалған.
Мать Абдульахата- Фатима с внуком Аскатом пешком отправляются в Зилаир на свидание с Абдулахатом, но велением судьбы, опоздав всего лишь на два часа, так и не успели встретиться, к их приходу арестантов увезли в Уфу. В ходе разбирательств заведующая склада была оправдана, и выпущена из-под стражи, а дедушка Абдульахат умирает в тюрьме в 1942 году<ref>Абдуллин Илшат Нәжип улы Абдуллиндар ғаиләһе тарихы</ref>
 
1937 йылда "Инәк" ("Карлица") совхозы төҙөлгән, Ғәбделәхәт 1941 йылдың октябренә тиклем шул совхозда бухгалтер вазифаһын башҡарған. Тикшереү барышында Һарыҡташ базаһына ярты ҡапсыҡ он барып етмәгәне асыҡланған.
18 йәшлек ҡыҙ, келәт мөдире, һәм бухгалтер Ғәбделәхәт ҡулға алынған. Иҫәнғолда оҙаҡ тотмайҙар уларҙы, Йылайырға оҙаталар.
 
Ғәбделәхәттең әсәһе Фатима, ейәне Әсғәт менән, Йылайырға йәйәү улын күрергә барған. Яҙмыш микән, ике сәғәткә һуңлай улар, улар килеп етмәҫ элек әсирҙәрҙе Өфөгә алып китеп өлгөргән булалар. Тикшереү барышында келәт мөдирен аҡлайҙар һәм иреккә сығаралар, ә Ғәбделәхәт 1942 йылда төрмәлә үлгән<ref>Абдуллин Илшат Нәжип улы. Абдуллиндар ғаиләһе тарихы</ref>
 
== Ғилми-тикшеренеү эштәре ==