Мостафа Кәмал Ататөрк: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Ryanag (фекер алышыу | өлөш) ә clean up using AWB |
Ләйсән (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
46 юл:
}}
'''Мостафа Кәмал Ататөрк''' (''Ғәзи Мостафа Кәмал-паша''<ref>«Кемаль Ататюрк» — новое имя и фамилия Мустафы Кемаля c 1934 года, принятое в связи с упразднением в Турции титулов и введением фамилий. (см. БСЭ, М., 1936, стб. 163.</ref>, {{lang-tr|Mustafa Kemal Ататөрк}}; [[1881 йыл|1881]]<ref>Точная фактическая дата неизвестна. Официально принятая в Турции дата его дня рождения 19 мая: день известен в Турции как ''19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı''.</ref> — [[10 ноябрь]] [[1938 йыл|1938]]) — [[Ғосман империяһы|ғосман]] һәм төрөк реформаторы, [[сәйәсмән]], дәүләт эшмәкәре һәм хәрби етәксе; Төркиәнең Республика халыҡ
== Сығышы, бала сағы һәм белеме ==
Ғази Мостафа Кәмал 1881 йылда тыуған, тыуған көнө итеп тарихи дата булған 19 май көнөн һайлай, сөнки был — Төркиәнең бойондороҡһоҙлоҡ өсөн көрәш башлаған көнө. Тыуған ҡалаһы Сәләник, әлеге көндә был ҡала Греция дәүләтенә ҡарай. Атаһы Али Рыза әфәнде тәүҙә таможняла хеҙмәт иткән, һуңынан урман һатыу эше менән шөғөлләнгән. Әсәһе — Зөбәйҙә ханым. Был ғаиләлә балалар күп була, ләкин Мостафанан алда тыуған Фатима, Үмәр, Әхмәт, Нәжиә атлы туғандары кесе йәштәрҙә үк үлеп ҡала, Мостафа һәм кесе һеңлеһе Макбүлә генә ғүмерле булалар.
Зөбәйҙә ханым диндә була, шуға ла йәше еткәс, Мостафаны үҙҙәренең кварталындағы Хафиз Мәхмәт Әфәнденең мәктәбенә бирергә теләй, атаһы иһә улының яңы ғилемдәрҙе өйрәнеүен теләй. Мостафа уҡыуҙы әсәһе теләгән мәктәптә дин өйрәнеүҙән башлай, ләкин бер нисә көндән һуң яңыса тәрбиәләгән Шәмси Әфәнде
1888 йылда атаһы үлеп ҡала. 1893 йылдың 13 мартында 12
1896 йылда [[Македония Республикаһы|Македонияның]] Битола ҡалаһындағы хәрби мәктәпкә алына.
1899 йылдың 13 мартынан
1902 йылдың 10 февралендә
== Хеҙмәтенең башы. Йәштәр хәрәкәте ==
[[Файл:Les_Manoeuvres_de_Picardie.jpg|thumb|300x300px|<center>Пикардтағы хәрби уйындар. 1910 йыл</center>]]
1905 йылда [[Дамаск|Дамаскка]] ебәрелә, шунда «Ватан» исемле революцион ойошмаға нигеҙ һала.
== Кемаль тамыр Беренсе бөтә донъя һуғышында ==
69 юл:
[[Файл:Mustafa_Kemal_Atatürk_(1918).jpg|left|thumb|Мостафа Кәмал, армия башлығы (1918).]]
[[Файл:Atatürk.jpg|left|thumb|184x184px|Маршал Ататөрк]]
1920 йылда ҡайһы бер Европа илдәре Төркиәгә ҡаршы һуғыш башлаған. Греция — Төркиәне, Англия
1923 йылдың 29 октябрендә Төркиә республика булып иғлан ителә, Кәмал — уның президенты. 1924 йылдың 20 апрелендә Төрөк республикаһының
== Реформалар ==
80 юл:
* Хәлифәт бөтөрөлә (3 март [[1924 йыл]]).
2. Ижтимағи тормошта үҙгәрештәр:
* Ҡатын-ҡыҙҙарға ирҙәр менән бер төрлө хоҡуҡтар бирелә (1926-
* Баш һәм өҫ кейемдәр реформаһы (25 ноябрь [[1925 йыл]]ғы).
* Дини ордендар эшмәкәрлеге тыйыла (30 ноябрь 1925 йыл).
89 юл:
* Шәриғәт нигеҙендә яҙылған закондар тыйыла (1924—[[1937 йыл]]дарҙа).
* Яңы Граждандар кодексы һәм башҡа закондар ҡабул ителә, был донъяуи хөкүмәт төҙөргә мөмкинлек бирә.
4.
* Мәғариф органдары бер етәкселек аҫтына йыйыла (3 март 1924 йыл).
* Яңы төрөк алфавиты ҡабул ителә (1 ноябрь, [[1928 йыл]]).
* Төркиә лингвистика һәм Төркиә тарихи йәмғиәттәре төҙөлә.
* Университетта белем биреү тәртипкә килтерелә (31 май [[
* Сәнғәт өлкәһендә яңылыҡтар индерелә.
Фамилия тураһындағы закон нигеҙендә 1934 йылдың 24 ноябрендә Төркиәнең Бөйөк Милли Йыйылышы Мостафа Кәмалға Ататөрк фамилияһын бирә.
Юл 104 ⟶ 103:
== Тормош аҙағы ==
Ататөрк [[1938 йыл]]дың 10 ноябрендә 57 йәшендә [[Истанбул]]да Долмабахчә һарайында, төркиә солтандары резиденцияһында
[[Файл:1Anitkabir.JPG|left|thumb|200x200px|Мавзолей Ататөрк («Анкар»)]]
|