Тәмәке (үҫемлек): өлгөләр араһындағы айырма

[[XV быуат]] аҙағында атаҡлы [[Португалия]] сәйәхәтсеһе [[Христофор Колумб]] Америка ҡитғаһын аса. Был мөғжизәле ерҙән Колумб һәм уның диңгеҙселәре Европаға төрлө экзотик емештәр менән бергә тәмәке лә алып ҡайта. Шунан башлап Европала, аҙағыраҡ Азияла һәм башҡа ерҙәрҙә тәмәке тартыу ғәҙәте тарала. ЕврапалыларЕвропалылар тәмәкенең нимә икәнен белмәй әле. Иң беренсе булып Христофор Колумб экспедицияһында ҡатнашыусылар таныша. Улар индейҙар япраҡтарҙы төрөп трубкаға беркетеп ҡуйыуҙарын, осонда ут күренгән трубканы һурып, ауыҙҙарынан төтөн сығарыуҙарын күргәндәркүргән. Был трубканы индейҙар «сигаро» тип атагандаратаған.

[[XVI быуат]]ҡа тиклем тәмәке тик [[Төньяҡ Америка|Төньяҡ]] һәм [[Көньяҡ Америка]]ла ғына үҫә. [[Европа]]ға тәмәкене [[1493]] йылда Колумбтың икенсе экспедицияһы ваҡытында испан монархы Роман Панно алып ҡайта. [[1556]] йылда француз сәйәхәтсеһе Андре Теве [[Бразилия]]нан тәмәке орлоғо алып ҡайтыпкилеп, [[Франция]]ла үҫтерә башлай. [[Португалия]]лағы Франция илсеһе Жан Нико уны баш ауыртуыауыртыуы (мигрень) менән яфаланыусы [[Екатерина Медичи]]ға бирә. Нико тәҡдиме менән королева тәмәкене ваҡлай һәм еҫкәй. Ысынлап та, бер ниҡәҙәрни ҡәҙәр вакытҡаваҡытҡа был уға еңеллек килтерә, һәм Жанно Нико хөрмәтенә был дауа сараһын Екатерина Медичи '''[[никотин]]''' дип атай. Шулай итеп, тәмәкене һәр төрлө ауырыуҙарҙан дауаланыу сараһы итеп ҡуллана башлайҙар. Ләкин был оҙаҡ дауам итмәй. Тәмәке менән йыш ағыуланыу, тәмәке тартыу нәтижәһендә килеп сыҡҡан янғындар кешеләрҙе аптырашта ҡалдыра. Ниһәйәт, улар тәмәкенең зарарлы әйбер икәненә төшөнәләртөшөнә.

[[Рәсәй]]гә тәмәкене инглиз сәүҙәгәрҙәресәүҙагәрҙәре алып килә. Ул ваҡытта тәмәкене тартыу һәм еҫкәү ҡатғиҡәтғи рәүештә эҙәрлекләнә.Тотолған кеше төрлөсә язалана, ҡамсы менән һуҡтырыла, ә тәмәке һатыусыларҙың танауын киҫәләр һәм һөргәнгәһөргөнгә ебәрәләр. ВластҡаВласҡа [[Петр I]] килгәс, тәмәкене тыйыу турыһындағы законды юҡҡа сығара. Шунан һуң кешеләр тәмәке тартыуға тартыла башлай.