Мөрсәлим: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) |
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
65 юл:
* Район үҙәгенә тиклем ([[Малаяҙ]]): 50 км
* Яҡындағы тимер юл станцияһы ([[Мөрсәлим]]): 1 км
Ҡалмаҡҡол ауылына [[Себер даруғаһы]] [[Түбәләҫ улусы]]на ҡараған [[Ҡыуаҡан ырыуы|Түбәләҫ—Ҡыуаҡан ырыуы]] [[башҡорттар]]ы үҙҙәренең аҫаба ерҙәрендә нигеҙ һалған. Ауылдың ырыу аралары: Сөсәй (ҡалған нәҫелдәр исемен яҙып алырға кәрәк)<ref> полевые записи краеведа М. Ф. Абдуллиной </ref>.
Ауылға нигеҙ һалыусы тип, [[Башҡорт ихтилалдары (1735—1740)|1740 йылғы ихтилал]]да ҡатнашҡан, әммә батша хөкүмәте яғына сыҡҡан, һуңынан, 1777-1778 йылдарҙа, [[Түбәләҫ]] һәм бер үк ваҡытта [[Шайтан-Көҙәй улус]]тары старшинаһы вазифаһын башҡарған [[община]]ның билдәле вәкиле Ҡалмаҡҡол Килтәйев (Килтәков?) (Калтыков, Кяльтиков, Кельтеев)<ref> фамилияһы рәүиз материалында шулай боҙоп яҙылған</ref>. Ул күрше заводтар хужаларына ер һатыуҙа ла бик әүҙем ҡатнашҡан <ref> МИБ.ч.1, с.396; т.4, ч.1, С.III? 259; т.5, с.64, 66, 70. А.З.Асфандияров: Основателем деревни Р.Вахитов считает её жителя Калмаккула Каракучукова, что не подтверждается источниками</ref>. ▼
Рәсми документтарҙа беренсе тапҡыр 1765 йылда Троицк өйәҙенә ҡараған Ҡалмаҡҡол ауылы тип теркәлгән<ref>Хисамитдинова Ф. Г. Башкирская ойконимия XVI_XIX вв.</ref>.
▲== Тарихы ==
"Ҡалмаҡҡол ауылы, XX быуаттың 20 йылдарында БАССР-ҙың Мәсәғүт кантонына ҡараған шул уҡ атамалы улус үҙәге булып китһә лә, алдағы XVIII-XIX быуаттарҙа, ул аҡрын үҫешкән. 1795 йылда, мәҫәлән, 13 йортта 84 кеше йәшәһә, 1816 йылда шул уҡ йортта 4 кешегә кәмерәк халыҡ йәшәгән. 1859 йылда инде 31 йортта 200 кеше, ә 1920 йылда 78 йортта 380 кеше булған",- тигән мәғлүмәт бирә беҙгә Әнүәр Әсфәндийәров. ▼
▲Ауылға нигеҙ һалыусы тип, [[Башҡорт ихтилалдары (1735—1740)|1740 йылғы ихтилал]]да ҡатнашҡан, әммә батша хөкүмәте яғына сыҡҡан, һуңынан, 1777-1778 йылдарҙа, [[Түбәләҫ]] һәм бер үк ваҡытта [[Шайтан-Көҙәй улус]]тары старшинаһы вазифаһын башҡарған [[община]]ның билдәле вәкиле Ҡалмаҡҡол Килтәйев (Килтәков?) (Калтыков, Кяльтиков, Кельтеев)<ref> фамилияһы рәүиз материалында шулай боҙоп яҙылған</ref>. Ул күрше заводтар хужаларына ер һатыуҙа ла бик әүҙем ҡатнашҡан <ref> МИБ.ч.1, с.396; т.4, ч.1, С.III? 259; т.5, с.64, 66, 70. А.З.Асфандияров: Основателем деревни Р.Вахитов считает её жителя Калмаккула Каракучукова, что не подтверждается источниками</ref>.
▲
▲Уның улы Мөрсәлим Ҡалмаҡҡолов (1746-1814), 1787 йылғы ейәне, Мөрсәлимдең өлкән улы, Ҡунаҡкилде (Ҡунаҡкилденең улдары Мөхәмәтша, Мөхәмәтшәриф), 1796 йылғы икенсе улы Хисаметдин Мөрсәлимов 8 ауылды үҙ эсенә алған Түбәләҫ улусының 2-се йорто старшинаһы вазифаһын башҡарғандар. Мөрсәлимдең тағы ла Әбделхалиҡ, Әбделнасир, Әбләис, Сиражетдин исемле улдары булған<ref> ЦГИА РБ. Ф.138. Оп.2 Д.745, 468</ref>.
XIX быуат аҙағында Рәсәйҙә Транс-Себер магистрале төҙөлгән, Ҡалмаҡҡол ауылы эргәһенән Һамар
XX быуаттың 90-сы йылдарына тиклем Ҡалмаҡҡол ауылдың рәсми атамаһы булып ҡалды - Ҡалмаҡҡол ауыл советы биш ауылды берләштерҙе, Ҡалмаҡҡол урта мәктәбе эшләне. Шулай итеп, аҡрынлап, тарихи башҡорт ауылы Ҡалмаҡҡол урыҫлашҡан ҡатнаш милләтле Мөрсәлим ауылына әүерелде.
|