|
* Арараттың ҡорт атамаһы — «Агри» ({{lang-ku|Çiyayê Agirî}} йәки «Гридах» (ҡыҫҡартылған) ҡорт теленән «Яныусы тау» тип тәржемә ителә, шуның менән уның вулкандан барлыҡҡа килеүен иҫбатлай.
== Оло Арарат түбәһенә күтәрелеү==
== Восхождения на Большой Арарат ==
[[Файл:James Bryce Vanity Fair 25 February 1893.jpg|thumb|left|170пкс|Джеймс Брайс1876 совершилйылдың первое12 одиночноесентябрендә восхождениеДжеймс наБрайс Арарат 12түбәһенә сентябряяңғыҙы 1876тәүләп года]]күтәрелгән.
[[Файл:Friedrich Parrot.jpg|thumb|180пкс| Иоһанн Фридрих Паррот Араратҡа тәүләп 1829 йылдың 27 сентябрендә (9 октябрендә) күтәрелгән. Урындағы халыҡтарҙың (ҡорттарҙың, әзербайжандарҙың, фарсыларҙың,әрмәндәрҙең һәм төрөктәрҙең) ышаныуы буйынса, Араратҡа менергә маташыу ғына хатта үтә ҡыйыу һәм аллаға ҡаршы эш, тип һаналған<ref name="britannica" />.
[[Файл:Friedrich Parrot.jpg|thumb|180пкс|[[Паррот, Иоганн Фридрих|Иоганн Фридрих Паррот]] совершил первое восхождение на Арарат [[9 октября|27 сентября (9 октября)]] [[1829 год]]а]]
По верованиям местного населения (курдов, азербайджанцев, персов, армян и турок) даже попытка взойти на Арарат считалась делом дерзким и богопротивным<ref name="britannica" />.
Первое1829 восхождениейылдың на Большой Арарат совершил [[9 октября|27 сентябрясентябрендә (9 октябряоктябрендә)]], [[1829Туркманчай год]]атыныслыҡ профессортураһындағы [[Дерптскийкилешеүе университет|Дерптского университета]] [[Парротнигеҙендә, Иоганн Фридрих|Иоганн Фридрих Паррот]] в рамках исследовательской экспедиции на Арарат черезтүбәһе годФарсыстандан послеРәсәй заключенияимперияһына [[Туркманчайскийкүскәс, мирныйАраратҡа договор|Туркманчайскоготикшеренеү мирногоэкспедицияһы договора]]сиктәрендә, поДерпт которомууниверситеты вершинапрофессоры АраратаИоһанн перешлаФридрих отПаррот Персиитәүге кбулып РоссийскойОло империиАраратҡа күтәрелгән. ВместеПаррот сменән Парротомбергә натүбәгә вершинууны подняласьоҙатыусы сопровождающаятөркөм егодә группакүтәрелгән: переводчиктәржемәсе иһәм проводникюл күрһәтеүсе [[Хачатур Абовян]], двое солдат [[41-йсе егерскийегер полк|41-гополкының егерскогоике полка]]һалдаты — Алексей Здоровенко иһәм Матвей Чалпанов, ашулай такжеуҡ двоеАргури крестьянауылы изкрәҫтиәндәре села Аргури — Ованнес Айвазян иһәм Мурад Погосян<ref name="mountain">''Ашот Левонян'', [http://www.mountain.ru/article/article_display1.php?article_id=2465 Арарат: история восхождений] — Mountain.RU</ref><ref>''Friedrich Parrot'', [http://books.google.de/books?id=9pYLAAAAYAAJ&dq=ararat+name+origin&hl=ru&source=gbs_navlinks_s Journey to Ararat], 1846, стр. 196</ref>.
<blockquote>«МыБеҙ, прошлитуҡталмайса, безтағы паузбер ещёнисә несколькоҡалҡыулыҡты холмовуҙҙыҡ, иһәм тутшул повеялосаҡта дыханиемтау вершины:түбәһе ятыны аңҡыны: прошелмин черезбитләүҙең очереднойсираттағы горбкөмөрөһөн склонаүттем, и һәм — перед моимминең пьянымшатлыҡтан отиҫергән радостиҡарашым взоромалдында, без сомненияикеләнеүһеҙ, лежалАрарат түбәһенең ледянойбоҙло шатёрсатыры вершиныята Араратаине. ОднакоШулай былоҙа необходимоһуңғы последнеекөсөргәнеш напряжениеменән сил,баҫҡыстар чтобыярҙамында стағы помощьюла ступенекбер преодолетьбоҙлоҡто ещёартылыу одинкәрәк ледникине. ИҺәм вотбына мыбеҙ стоимАрарат натүбәһендә вершине Арарататорабыҙ — 15 часовсәғәт 15 минут, 271829 сентябряйылдың 182927 годасентябре!»<ref name="mountain" /><ref>''Friedrich Parrot'', [http://books.google.de/books?id=9pYLAAAAYAAJ&dq=ararat+name+origin&hl=ru&source=gbs_navlinks_s Journey to Ararat], 1846, стр. 191</ref></blockquote>
Бөгөнгө көндә һәр теләгән кеше лә Араратҡа күтәрелә ала. Бының өсөн тәрәк властарынан махсус виза алыу һәм турист путёвкаһы һатып алыу етә{{нет АИ|24|05|2012}}.
На сегодняшний день любой желающий может совершить восхождение на Арарат. Для этого достаточно получить специальную визу у турецких властей или купить туристическую путёвку{{нет АИ|24|05|2012}}.
{{Панорама|Ararat-big.jpg|800px|ПанорамаАрарат стүбәһенән вершины Араратапанорама (360 градусовградус)|text-align=center}}
=== Араратҡа яңғыҙ күтәрелеү ===
=== Восхождения в одиночку ===
Первое1876 восхождениейылдың в12 одиночку,сентябрендә заДжеймс 24Брайс часаяңғыҙы совершил24 Джеймссәғәт Брайсэсендә 12Араратҡа сентября 1876 годакүтәрелде. РусскийРус топограф [[Пастухов,топографы Андрей Васильевич|Андрей Пастухов]] поднимался на Арарат вАраратҡа 1893, 1894 иһәм 1895 годахйылдарҙа күтәрелгән. Восхождение1896 вйылдың одиночку14 насентябрендә Арарат совершилАраратҡа А. Абелян 14 сентября 1896яңғыҙы годакүтәрелгән<ref name="mountain" />. Первое1970 зимнеейылдың восхождение21 вфевралендә одиночкуяңғыҙы совершилтәүге бывшийбулып председательҡыш Федерациикөнө альпинизмаТөркиә Турцииальпинизм БозкуртФедерацияһының Эргёрэлекке [[21рәйесе февраля]]Бозкурт [[1970Эргёр год]]акүтәрелгән<ref>[http://www.kaliteliresimler.com/img3500.htm Iğdır — Ağrı Dağı] {{ref-tr}}</ref><ref>[http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=conquering-the-legendary-mount-ararat-2006-01-15 Conquering the legendary Mount Ararat] — Hürriyet Daily News, 1/15/2006</ref>.
== Арарат в Библии ==
| 