Цунами: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә r2.7.1) (робот өҫтәне: ace, af, als, an, ar, az, bat-smg, bcl, be, be-x-old, bg, bn, br, bs, ca, ckb, cs, cy, da, el, eo, es, et, eu, fa, fi, fiu-vro, fr, fy, ga, gan, gl, gu, he, hi, hr, ht, hu, hy, ia, id, is, it, ja, jv, kab, kn, ko, ku
Xqbot (фекер алышыу | өлөш)
ә робот өҫтәне: sa:त्सुनामी; косметические изменения
1 юл:
[[Рәсем:US Navy 050102-N-9593M-031 A village near the coast of Sumatra lays in ruin after the Tsunami that struck South East Asia.jpg|thumb|2004 йылғы Һинд океанындағы цунами үткәндән һуң]]
'''Цунами''' ({{lang-ja|津波}}, {{lang-ja2|津}} — «порт, ҡултыҡ», {{lang-ja2|波}} — «тулҡын») — диңгеҙ, океан төбөндә ер тетрәү, вулкан атылыуҙан барлыҡҡа килгән тулҡын. Көслө цунами 7 һәм күберәк магнитудалы ер тетрәү ваҡытында барлыҡҡа килә. Асыҡ океанда, цунами барлыҡҡа килгән урындан, <math>\sqrt{g\cdot H}</math>, бында<math>g</math> — [[ирекле төшөү тиҙләнеше]], а <math>H</math> — океан тәрәнлеге. Һыу тәрәнлеге 400 м булғанда, тулҡын тиҙлеге 200 м/с йәки 720км/сәғ. Асыҡ диңгеҙҙә тулҡын бейеклеге 1 м-ҙан артмай, ә тулҡын оҙөнлоғо 100-200 км. Әммә шул тулҡын яр буйына кbлеп еткәс, уның бейеклеге арта башлай һәм 40 м-ға етә.
Көслө диңгеҙ тулҡыны судноларҙы ярға сығарып ырғыта, төҙөлөш ҡоролмаларын емерә, ә кире сигенгәндә юлындағы бөтә нәмәне океанға йыуып алып китә.
<gallery>
10 юл:
Һыу аҫтындағы гидрофонда (тауышты) махсус ҡорамалдар ярҙамында ишетеп, цунами йүнәлешен, ҡайҙан килеүен, таралыу тиҙлеген иҫәпләп сығарап халыҡты иҫкәртергә мөмкин.
 
[[Категория:Климат]]
 
[[Категория:Климат]] [[Категория:Геология]]
 
[[ace:Ië beuna]]
91 юл:
[[ro:Tsunami]]
[[ru:Цунами]]
[[sa:त्सुनामी]]
[[scn:Tsunami]]
[[sh:Tsunami]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Цунами» битенән алынған