Беренсе Австрия Республикаһы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Тутыйғош (фекер алышыу | өлөш) "Первая Австрийская Республика" битен тәржемә итеп төҙөлгән |
Тутыйғош (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
{{Историческое государство
|название = Беренсе Австрия Республикаһы
|самоназвание = {{lang-de|Die Erste Republik}}
|статус = [[республика]]
|флаг = Flag of Austria.svg
|описание_флага = [[Австрия флагы]]
|герб = Österreich-Wappen (1934-1938).svg
|описание_герба = [[Австрия гербы]]
|карта = Federal State of Austria (1938).svg
|описание =
|p1 = Немец Австрияһы
|flag_p1 = Flag of Austria.svg
|образовано = [[21 октябрь]], [[1919]]
|ликвидировано = [[13 март]], [[1938]]
|s1 = Өсөнсө рейх
|flag_s1 = Flag of Germany 1933.svg
|столица = [[Вена]]
|язык = [[немец теле|немец]]
|религия = [[Рим-католик сиркәүе]]
}}
'''Беренсе Австрия Республикаһы''' — [[Австро-Венгрия|Австро - Венгрия империяһы]]<nowiki/>ның емереклектәрендә [[Беренсе донъя һуғышы|Беренсе]] һәм [[Икенсе донъя һуғышы|Икенсе донъя һуғыш]]<nowiki/>тары арауығында барлыҡҡа килгән дәүләт.
Австрия де - факто ғына республика булып һаналған, рәсми рәүештә ул Федераль Австрия дәүләте тип атала. Илдең ошо дәүерҙәге тарихы һул һәм уң яҡлы радикаль сәйәси төркөмдәре араһындағы, даими бәрелештәр менән билдәләнә (мәҫәлән, [[1927]] йылдағы Июль ихитилалын сағыу миҫал итеп һанап була). Австрия конституцияһы [[1920 йыл|1920]] йылда ғәмәлгә инә, ә [[1929 йыл|1929]] йылда юҡҡа сығарыла. Беренсе Австрия республикаһы аншлюсҡа бәйле "[[Австрия тарихы|нацистик Германия]]<nowiki/>һына" ҡушылыуы арҡаһында бөтөрөлә. Ҡайһы бер тарихсылар, республика ҡоролошо 1933-34 йылдарҙа уҡ, австриялы фашистар власҡа килгәндән һуң, граждандар һуғышы тамамланыуы менән туҡтатыла, тип һанай. Фашистар хөкүмәте тарафынан төҙөлгән яңы конституцияға ярашлы Австрия Федераль дәүләте ([[Немец теле|нем]]. Bundesstaat) статусын ала, республика тураһында иҫкә лә алынмай.
== Булдырылыуы ==
Юл 16 ⟶ 32:
== Хөкүмәт һәм 1920-1932 йылдарҙағы сәйәсәт ==
[[1920 йыл|1920]] йылдан һуң хөкүмәттә Рим - католик сиркәүе менән тығыҙ бәйләнештә булған Христиан - социаль партияһы төп көс була. канцлер посын биләгән партия лидеры Игнац Зейпель үҙенең тырышлығын алдынғы сәнәғәтселәр һәм сиркәү араһында коалиция төҙөүгә йүнәлтә. Бер генә партияның оҙайлы ваҡыт власта тороуына ҡарамаҫтан, Австрия сәйәсәтенә был тотороҡлоҡ өҫтәмәне. Илде ваҡыты - ваҡыты менән һул (Республика шуцбунды, нем.Republikanischer Schutzbund) һәм уң (Ватанды яҡлау союзы, нем.Heimwehr) сәйәси хәрбиләштергән төркөмдәр араһындағы ығы - зығылар ҡуҙғыта. 1927 йылда һулдар күмәк кешелек ризаһыҙлыҡ белдереү акциялары ойоштора, был акцияға хөкөм органдарының бер ир менән баланы үлтереүсе уң радикалдарҙы аҡлауы булышлыҡ итә. Һулдарҙың масштаблы акцияһы тарихта 1927 йылғы Июль ихтилалы исеме аҫтында билдәле. Һөҙөмтәлә боланы бик күп боласыларҙың һәләк булыуына килтергән полицияның радикаль ғәмәлдәре ярҙамында ғына баҫтырыла. Әммә хөкүмәт сараларына ҡарамаҫтан Энгельберт Дольфус канцлер булып 1930 йылдарҙа һайланғанға тиклем илдә көс ҡулланыу эскалацияһы туҡтамай.
== Австрофашизм ==
Юл 32 ⟶ 46:
== Аншлюс ==
[[1938 йыл|1938 йылда]] [[Адольф Гитлер|Гитлер]] Италия тарафынан уның Австрияны аннексиялау буйынса пландарын хуплауға ирешә һәм шунда уҡ күрше дәүләттә власты үҙ ҡулдарына аласағы тураһында асыҡ белдерә. төрлө ысулдар менән һуғыштан ҡотолорға тырышҡан Шушниг Германияға ҡушылыу буйынса референдум тәғәйенләй. Халыҡтың фекере Австрияның суверенитетын һаҡлап ҡалыр тигән һуңғы өмөтө була әле уның. Гитлер өсөн ваҡиғаларҙын бындай ағышы бер нисек тә ҡулай булмай һәм ул Шушнигтан кисекмәҫтән оставкаға китеүен талап итә. Шушниг буйһонорға мәжбүр була. 11 мартта канцлер австриялы нацистарҙың башлығы Артур Зейсс - Инквартҡа үҙенең хоҡуҡтарын тапшыра, ә иртәгеһенә илгә немец ғәсҡәрҙәре индерелә. 1938 йылдың 13 мартында Австрия Республикаһы рәсми рәүештә ғәмәлдән сығарыла һәм Альпы һәм Дунай рейхсгауҙары булараҡ Өсөнсө рейх өлөшө булып китә.
== Беренсе Республика канцлерҙары исемлеге ==
| |||