Алфавит: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә clean up using AWB
викилаштырыу
1 юл:
'''Алфавит''' ({{lang-el|alphabtos}}, [[грек алфавиты]]ның беренсе — альфа һәм бета хәрефтәренән), — [[билдә]]ләр стандартлы йыйылмаһы нигеҙҙән [[яҙма]] формаһы, телдең өндәрен билдәләү өсөн ҡабул ителгән һәм билдәле бер тәртиптә урынлаштырылған тамғалар системаһы.
Алфавитта айырым билдәләр — [[хәреф]]тәр — фонмалар аңлатылар, әммә мәғәнәләш ярашлылығы [[тауыш]] ↔ [[хәреф]] һирәк күҙәте.
 
Алфави́т яҙыу системаһында хәрефтәрҙең, ижек билдәләренең һ. б. графемаларҙың билдәле бер эҙлеклелектә урынлашҡан йыйылмаһы. Алфавитҡа төҙөү тәртибе Көнбайыш семит халыҡтарында (Төньяк Сүрия) Б. Ээ.Т т. 3 мең йыллыҡ урталарында барлыҡҡа килә. Боронғо китап күсереүселәр алфавитты шумер телендә яҙыу өсөн ҡулланылған шына яҙыунан алынған ижек билдәләрен классификациялаү нигеҙендә төҙөгәндәр. Шына һәм мысыр яҙыуы ҡулланыу тәжрибәһе һуҙынҡылар менән сиратлашҡан тартыҡларҙы белдереүсе билдәләре (хәрефтәр) булған беренсе төр консонант-ижек яҙыуы барлыҡҡа килеүгә этәргес бирә. Хәҙерге хәрефле йә иһә ижекле алфавиттарҙың күпселеге, арамей ([[Йәһүд алфавиты|йәһүд]], [[Ғәрәп алфавиты|ғәрәп]]), [[Грек алфавиты|грек]] ([[Латин алфавиты|латин]], әрмән, [[Кирил алфавиты|славян-кириллица]]) алфавиттары аша Финикия алфавитынан барлыҡҡа килгән.
 
== Башҡорт алфавиты ==
{{Төп мәҡәлә|Башҡорт алфавиты}}
Башҡорттар хәрефле яҙма ҡабул ителгәнгә тиклем ырыу тамғаларын файҙалана, уларға боронғо төрки [[рун яҙмаһы]] билдәле була. [[Ислам]] динен ҡабул итеү менән, [[ғәрәп яҙмаһы]]н ҡуллана башлайҙар. Иҫке төрки телендә ғәрәп графикаһы менән яҙылған тарихи ҡомартҡылар — [[шәжәрә]]ләр, тарихи документтар, әҙәби әҫәрҙәр—14—15әҫәрҙәр — 14—15 бб. Алыпалып һаҡлана. 1924 йылда ғәрәп графикаһы нигеҙендә 33 хәрефтән торған алфавит раҫлана. 1928 йылда [[башҡорт теле]] фонетикаһына нығыраҡ тап килгән латинал фавиты нигеҙендә яңы башҡорт алфавиты ҡабул ителә. Урыҫ графикаһы ([[Кириллица]]) нигеҙендә төҙөлгән, башҡорт теленең үҙенсәлекле өндәрен билдәләү өсөн өҫтәлмә 9 хәрефе (ғ, ҙ, ҡ, ң, ө, ҫ, ү, һ, ә) булған хәҙерге башҡорт алфавиты 1940 йылдан алып ҡулланыла һәм 42 хәрефтән тора.
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
 
<!-- == Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}} -->
== Әҙәбиәт ==
* ''[[Гамкрелидзе, Тамаз Валерианович|Гамкрелидзе Т. В.]]'' Происхождение и типология алфавитной системы письма // Вопросы языкознания. 1988. № 5-6.
* ''Лундин А. Г.'' О происхождении алфавита // Вестник древней истории. 1982. № 2.
 
== Тышҡы һылтанмалар ==
* [http://www.rodurago.de/en/index.php?site=alphabet Список различных алфавитов в транслитерации] {{ref-en}}
* [http://vadymzhuravlov.blogspot.com/2010/10/blog-post.html Как из иероглифов произошел алфавит] {{ref-ru}}
 
{{Әҙерләмә}}
 
{{Letter-stub}}
[[Категория:Алфавиттар]]
[[Категория:Яҙма]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Алфавит» битенән алынған