Австро-Венгрия: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
аныҡлаштырыу, стилде төҙәтеү
104 юл:
'''А́встро-Ве́нгрия''' ('''Австро-Венгрия империяһы''', {{lang-de|Österreich-Ungarn}}, [[1868 йыл]]дың [[14 ноябрь|14 ноябренән]] рәсми рәүештә — {{lang-de|Die im Reichsrat vertretenen Königreiche und Länder und die Länder der heiligen ungarischen Stephanskrone}} ('''Рейхсратта күрһәтелгән короллектәр һәм ерҙәр, шулай уҡ Изге Стефан венгр тажының ерҙәре'''), рәсми булмаған тулы атамаһы — {{lang-de|Österreichisch-Ungarische Monarchie}} ('''Австро-Венгрия монархияһы'''), {{lang-hu|Osztrák-Magyar Monarchia}}, словак. ''Rakúsko-Uhorská monarchia,'' {{lang-cs|Rakousko-Uhersko}}<ref>Необычное название «Rakousko», не имеющее аналогии в других языках (кроме словацкого), происходит, скорее всего, от ''rātgōz-'' — так могли звать одну из баварских дворянских семей (''rāt'' — «читать, советовать, догадываться», ''gōz'' — германское фамильное окончание); в этом случае слова «Rakousko» и «Raabs» происходят от одного корня. — [http://8b.kz/YYcD John Dingley. On the Origin of Czech «Rakousko», Slovak «Rakúsko» // Harvard Ukrainian Studies. — Vol. 28. — No. 1/4 (Rus' Writ Large: Languages, Histories, Cultures: Essays Presented in Honor of Michael S. Flier on His Sixty-Fifth Birthday (2006)). — PP. 95-104.}]</ref>) — ике дәүләтле монархия (K. und k.) һәм Үҙәк Европала 1867—1918 йылдарҙағы күп милләтле дәүләт.
 
Элекке Австро-Венгрия территорияһында хәҙерге замандағы дәүләттәр [[Австрия]], [[Босния һәм Герцеговина]], [[Венгрия]], [[Словакия]], [[Словения]], [[Хорватия]], [[Чехия]], шулай уҡ [[Румыния]] территорияһының яртыһы тиерлек (Трансильвания тарихи өлкәһе Трансильвания һәм жудец Сучава жудецы (районы) урынлашҡан; айырым ҙур булмаған өлөштәре [[Италия]] составына инә (Трентино — Альто-Адидже автономиялы өлкәһе), [[Польша]]ға (Малополь һәм Карпат буйы воеводалыҡтары), [[Сербия]]ға ([[Воеводина|Воеводина автономиялы крайы]]) һәм [[Украина]]ға ([[Карпат аръяғы өлкәһе|Карпат аръяғы]], [[Ивано-Франковск өлкәһе|Ивано-Франковск]], [[Львов өлкәһе|Львов]], [[Тернополь өлкәһе|Тернополь]] һәм [[Черновцы өлкәһе|Черновицы]] өлкәләре) составына инә.
 
== Австро-ВенгрияныВенгрияның булдырыубарлыҡҡа килеүе ==
1804 йылда [[Габсбургтар]] династияһынандинастияһы вәкиле [[Франц II]] үҙенең тоҡомоноңнәҫелдән нәҫелгә мираҫҡа ҡалғанкүсеп килгән биләмәләрендә [[Наполеон]] империяһына ҡаршы көс итепбулараҡ [[Австрия империяһы]]н иғлан итә. Бер нисә тиҫтә йылдан һуң, (1848 йылда,) Австрия империяһында «халыҡтар яҙы» тип исемләнгән революция башлана. Милли-азатлыҡ хәрәкәттәре әүҙемләнә. Империя ныҡ көсһөҙләнһә лә, ихтилал 1849 йылда [[Рәсәй империяһы]] армияһы ярҙамында ихтилалдарҙы баҫырға өлгәшелә, әммә империя бик ныҡ көсһөҙләнәбаҫтырыла.
 
=== Австрия империяһы 1850—1860 йылдарҙа ===