Австро-Венгрия: өлгөләр араһындағы айырма

Яңы ғына аяҡҡа баҫҡан Австро — -Венгрияның иҡтисады Көнбайыш илдәренән ҡалышҡан,әле үҫеүсе генә, әммә индустриаль күтәрелешен кисереүсе. Илдәге иҡтисад Австрия империяһынан ҡалған мираҫ. Властарҙың элекке милли иҡтисадты һаҡлау сәйәсәте һәм уның һөҙөмтәләре [[XIX быуат]]тың 60 йылдар реформалары менән юҡҡа сығарыла. Һөҙөмтәлә иҡтисад үҫешеүгә импульс ала һәм бер нисә йыл эсендә Көнбайыш Европа илдәренең кимәленә етте. [[1873 йыл]]дағы кризис һынылышлы мәл булып сыға. 9 май көнө «Ҡара йомала» Вена биржаһында булған һәләкәт Австро — -Венгрияға ла ҡағылды<ref name="economy">{{Китап|автор=Rothschild K. W.|заглавие=Austria's Economic Development between the two Wars|страницы=21—22}}</ref>. Был хәл бик ныҡ валютаны көсһөҙләндерҙе, банктарҙың һаны бер нисә мәртәбәгә кәмене. Кризистан ил тик [[1881 йыл|1881]] йылда ғына 1873 йылдағы үҫеш кимәленә барып еткәс кенә төҙәлә ала. әммә артабан Австро — Венгрия иҡтисады башҡа Донъя һәм Европа иҡтисадтары менән бер рәткә тора алмай. Шулай ҙа нәҡ шул ваҡытта автомобиль маркалары Ikarus, Tatra һәм Škoda тыуа.

[[Беренсе бөтә донъя һуғышы]] ваҡытындағы оҙайлы кризис тағы ла бер мөһим иҡтисади кризис була, сөнки аҙыҡ — -түлек етешмәү сәбәпле ас болалар була торған, ә кронаның хаҡы долларға ҡарата өс мәртәбәгә төшә<ref name="economy"/>. Тауарҙарҙы илдән сығарыу һәм индереү хәрби ғәмәлдәр өсөн мөмкин булмай, ә йыш булып торған эшселәрҙең стачкалары һәм забастовкалары материалдар һәм боеприпастар етмәүенә сәбәп була.

Был Транслейт шөғөлләнеүсе ауыл хужалыгында иде тағы ла күберәк, ә Венгрия булып торҙо сырьевая придаток өсөн Австрия. Унда өсөн бөтә империяһы производит аҙыҡ-түлек продукттары һәм сеймал. Шуға ла ҡарамаҫтан, Австро-Венгрия ла алманы обходится килеш менән тәьмин итеү килгән икмәк [[Рәсәй империяһы|Россия империяһы]] һәм Румыния. Халыҡты эш менән тәьмин Венгрияла<ref name="mozg armii" />:

Венгриянан айырмалы хәлдә Австрияла сәнәғәт үҫеш алған була. Фабрикаларҙың күпселеге Австрия яртыһында : Богемия, Силезия, Түбәнге Австрия, Форарльберг һәм Моравияла ойошторолған була. Машина төҙөү заводтары күпселегендә [[Вена]], Вена Нейштадт, Триест, [[Прага]] һәм Брюннела урынлашҡан. Фабрика һәм заводтарға тимерҙе дәүләттең тау райондарынан: Түбәнге Австрия, Үрге Австрия , Моравия, Силезия, Каринтия, Штирия, Крайнанан алып килгәндәр. Предприятиеларҙы яғыулыҡ һәм материалдар менән тәъмин итеү ауырлаша, сөнки империяның тәбиғәт ресурстар запасы етәрлек кимәлдә булмай<ref name="mozg armii" />. Цислейтания машиналар, кизе — мамыҡ туҡымаһы, келәмдәр, химикаттар, ҡоралдар, көнкүреш әйберҙәре һ.б. сығара. [[1868 йыл]]да Пльзендә машиналар һәм ҡорамалдар етештергән Шкода фирмаһы булдырыла. Артабан фирма автомобилдәр етештереүгә генә йүнәлеш ала. Шулай уҡ [[Чехия]]ла ул ваҡыттағы Европала иң эре аяҡ кейеме Batа концерны асылá<ref name="sait">{{cite web

Австрия парламенты предприятеларҙа эште яйға һалған бер нисә закон сығара. [[ XIX быуат]] аҙағында Австрияның христиан-социаль партияһы эшселәрҙең хоҡуҡтарын Венала ғына булһа ла тулы кимәлдә яҡлап сығыуға иреште<ref name="mozg armii" />.

Иҡтисадтың тиҙ үҫешенә ҡарамаҫтан ул сит ил инвестицияларынан башҡа йәшәй алмай. Башлыса империяның предприятиеларына аҡсаны [[Германия]] һәм [[Бөйөк Британия]] индерә. [[XX быуат]]ҡа хәрби сәнәғәттең күпселек өлөшө Германия инвесторҙары контроль аҫтында була<ref name="sait" />.