Ауырыу: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) |
Һәҙиә (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
66 юл:
{{иҫкәрмәләр}}
[[Категория:Ауырыуҙар]]
'''Сирҙең ошондай дәүерҙәрен бүлеп йөрөтәләр:'''
# латентн, йәки йәшерен ( инфекцион сирҙәр өсөн— инкубацион) дәүер , —сир башланғандан алып тәүге билдәләре күренгәнгә тиклем арауыҡ. Ул бер нисә секундтан алып (мәҫәлән, ағыланғанда) бер нисә йылға тиклем һуҙылырға мөмкин (мәҫәлән, проказа).
# [[Продромаль дәүер]] —сир үҙен белдереүҙән башлап (температура , дөйөм хәлһеҙлек , ауыртыныу), сир үҙенең билдәләрен асыҡ күрһәткәнгә тиклем арауыҡ (мәҫәлән, ҡыҙылса мәлендә таптар ҡалҡып сығыуы).
# Сирҙең тулыһынса үҫешеү дәүере .Бер нисә тәүлектән йылдарға һуҙылырға мөмкин ([[туберкулёз]], [[сифилис]], [[проказа]]).
# Һауығыу, реконвалесценция дәүере. Бик тиҙ (см. [[Кризис]]) йәки әкренләп, литик (см. [[Лизис]]) рәүештә үтергә мөмкин.
'''Оҙайлығы, билдәләренең үҫеше һәм юҡҡа сығыу тиҙлеге буйынса сирҙәрҙе ҡырҡыу һәм оҙайлы(хроник) төрҙәргә бүлеп йөрөтәләр.'''
Төп билдәләренә ниндәйҙер өҫтәлмә сәбәптәр ҡушылыуын , сирҙең ҡатмарлашыуы, аҙыуы тип атайҙар. Ул сирҙең иң ҡуҙған мәленә тура килеүе лә, төп билдәләре үтеп киткәс тә ҡубырға мөмкин. Һөһөмтәһендә сир бик ауыр үтә, хатта үлем менән тамамланыуы ла бар. Сир тулы һауығыу менән тамамлана йәки ниндәйҙер эҙемтәләрен дә (шулай уҡ , үлемесле) ҡалдыра ала . Үлем ҡапыл йәки оҙайлы ваҡыт аша килергә мөмкин. Айырым осраҡтарҙа сир хроник хәлгә күсә.
== Сирҙәрҙе төркөмләү==
'''Сирҙең ''барышы'' буйынса :'''
* ҡырҡыу
* оҙайлы(хроник)
'''Патологик үҙгәрештәрҙең '' барыу кимәле '' буйынса:'''
* молекуляр
* хромосом
* күҙәнәк
* туҡыма
* ағза
* дөйөм организм кимәләндәге сирҙәр.
'''Сирҙе '' тыуҙырыусы сәбәп '' буйынса :'''
* механик
* физик
* химик
* биологик
* психоген
''Дауалау юлы буйынса ''
* терапевтик юл
* хирургик юл.
Шулай уҡ, '''дөйөм ҡабул ителгән классификация буйынса ''':<br />
* [[Эске ауырыуҙар ]] (терапия) —сирҙең сәбәптәрен һәм билдәләрен асыҡлаусы [[Медицина|медицина]] өлкәһе [[Этиология|этиологии]], [[патогенез]] [[Внутренности|эске ағзалар ]] [[Этиология|этиологияһы]], [[патогенез]] , диагностика , хирургик булмаған дауалау , профилактика и реабилитация өлкәһе <ref name="me">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_medicine/6509/ Медицинская энциклопедия]</ref><ref>[http://www.disserlib.com/articles.php?article=156 Медицина фәндәре ]</ref><ref>[http://www.golkom.ru/kme/03/1-223-2-2.html Краткая медицинская энциклопедия]</ref>.
Терапия өлкәһенә һулыш системаһы сирҙәре (пульмонология), йөрәк-ҡан тамырҙары системаһы(кардиология), [[желудочно-кишечный тракт человека|аш һеңдереү системаһы ]] ([[гастроэнтерология]]),бүлеп сығарыу системаһы (нефрология), тоташтырғыс туҡыма (ревматология) һәм башҡалар инә. Хирургик булмаған эске сирҙәрҙе дауалаусы терапевтар тип атала (интернист).
* Хирургик сирҙәр ([[хирургия]]) — төп дауалау ысулы операция булған сирҙәр.
* Яман сирҙәр ([[онкология]]) —күҙәнәктәрҙең самаһыҙ бүленеүе менән бәйле сирҙәр.
* [[Нәҫел сирҙәре ]] — [[клетка|күҙәнәктең]] [[ДНК|программа аппараты]]ндағы боҙолоуҙар менән бәйле. [[Гамета|Гаметалар ]] аша нәҫелдән тапшырыла. Нәҫел ауырыуҙары генетик информацияның боҙолоуына бәйле (һаҡлау, тапшырыу , тормошҡа ашырыу мәлендә) . Нәҫелдән килгән һәм тыумыштан килгән сирҙәрҙе айырып йөрөтәләр. [[Пороки развития|Тыумыштан килгән сирҙәр ]], [[Внутриутробное повреждение|яралғы үҫешкән ваҡытта ]], мәҫәлән,[[инфекция|инфекция һөҙөмтәһендә ]] ([[сифилис]] или [[токсоплазмоз]]) йәки үҫешкә зыян килтереүсе башҡа тәьҫирҙәр һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килә
* ([[гинекология]]) сирҙәре –ауырға ҡалыу һәм бала тыуҙырыу менән бәйле сирҙәр.
* [[Тире ауырыуҙары ]] —тиренең бөтөнлөген, эшмәкәрлегенә зарар килтереңсе сирҙәр.
* [[Күҙ ауырыуҙары ]] —күҙҙең күреү һәләтлегенә зарар килтереүсе органик һәм и функциональ тайпылыштар.Улар бик киң дәирәне эсенә ала .
* [[инфекционные заболевания|Инфекцион сирҙәр ]] — организмға патоген (ауырыу тыуҙырыусы ) [[Микроорганизмы|микроорганизмдар ]] үтеп инеүе менән бәйле сирҙәр.
Патогенный микроб '''инфекцион ауырыу ''' тыуҙырһын өсөн , ул ''вирулент'' (ағыулы; {{lang-la|virus}} — яд) булырға тейеш. Йәғни, организмдың ҡаршылығын еңеп [[токсин|ағыулау ]]һәләтенә эйә була.
Патоген микробтар тереклек эшмәкәлегендә бүлеп сығарған матдәләре менән ағыуларға мөмкиндәр [[Экзотоксин|экзотоксин]] (столбняк, дифтерия. Икенселәре— үҙҙәренең тәне тарҡалғанда барлыҡҡа килгән ағыу (эндотоксин) менән зарар килтерәләр (холера,ҡорһаҡ тифы).
'''Инфекцион сирҙәрҙең ''' бер үҙенсәлеге булып ''инкубацион дәүер'' тора. Был инфекция ингәндән алып үҙен белдерә башлаған арауыҡ. Оҙайлығы зарарланыу юлына һәм микробтың тәбиғәтенә бәйле. Бер нисә сәҙәттән күп йылдарға(һирәк осраҡта ғына) тиклем һуҙылырға мөмкин. Микроорганизмдарҙың организмға инеү юлдары була. Мәҫәлән, [[Холера|холера вибрионы]] [[ауыҙ ]] аша ғына инә ала.
* [[Венерик сирҙәр]] - енси юл аша йоғоусы сирҙәр.
* Донъяны дөрөҫ ҡабул итеү ?әләтлеген юғалтыуға бәйле ([[психиатрия]])
*Ҡолаҡ, танау, тамаҡ сирҙәре ([[отоларингология]])
* Балалар сире ([[педиатрия]]) — бала үҫешкән дәүерҙәге сирҙәр .
* Дөрөҫ туҡланмау һөҙөмтәһендәге сирҙәр ([[диетология]]) (ашап еткермәү, артыҡ ашау)
* [[Интеркуррентное заболевание|Интеркуррентн сирҙәр ]] — берәй сир ваҡытында барлыҡҡа килгән , ләкин туранан-тура уға бәйләнмәгән сирҙәр. Мәҫәлән, йөрәк миокарды менән сирләгән кешегә киҙеү (грипп) тейеү .
| |||