Юҡҡа сығыу: өлгөләр араһындағы айырма
төрҙәрҙең ҡырағай тәбиғәттән юҡҡа сығыуы
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Һәҙиә (фекер алышыу | өлөш) " ''' Юҡҡа сығыу ''' — явление в биология һәм экологияла…" исемле яңы бит булдырылған |
(айырмалар юҡ)
|
14:48, 10 апрель 2016 өлгөһө
Юҡҡа сығыу — явление в биология һәм экологияла билдәле бер биологик төрҙөң йәки тотош таксондың бар вәкилдәренең дә үлеп бөтөүе ул. Юҡҡа сығыуҙың сәбәптәре тәбиғи лә , кеше(антропоген) тәьҫиренән дә булырға мөмкин. Тәбиғәттә биологик төрҙең ҡыҫҡа ваҡыт эсендә күпләп ҡырылыу , йәғни, күпләп юҡҡа сығыу күренеше бар(массовое вымирание)
Ер тарихында төрҙәрҙең дәһшәтле юҡҡа сығыу тарихы
- 440 млн йыл элек — ордовик-силурҙа — умыртҡаһыҙҙарҙың 60 % -ы юҡҡа сыға
- 364 млн йыл элек — девонда — диңгеҙҙәге төрҙәрҙең һаны 50 %-ҡа кәмей;
- 251,4 млн йыл элек — «великое» пермское вымирание, иң-иң күпләп ҡырылыу, бөтә тере организмдарҙың 95 %-ҡа тиклеме юҡҡа сыға;
- 199,6 млн йыл элек — триаста — ул мәлдә Ерҙә тереклек итеүсе төрҙәренең яртыһы тиерлек ҡырыла.
- 65,5 млн йыл элек — аҡбур –палеоген юҡҡа сығыуы — бөтә төрҙәрҙең 1/6 өлөше, шулай уҡ, динозаврҙар юҡҡа сыға.
- 33,9 млн йыл элек — эоцен-олигоцен юҡҡа сығыуы .
Юҡҡа сығыуҙың сәбәптәре
Әгәр билдәле арауыҡта тыуым үлемде ҡаплай (компенсировать) алмаһа,төр юҡҡа сыға.
Юҡҡа сығыу сәбәптәре:
- Популяция эсендәге һан (төркөм эсендә генә үрсеү мөмкинлеге булған хайуандар, мәҫәлән,гиҙеүсе күгәрсен)
- генетик төрлөлөк ( гепардтарға янарға мөмкин)
- ғүмер оҙонлоғо
- йыртҡыстар
- Бер үк йәшәү урынында башҡа төрҙәр менән конкуренция
- паразиттар баҫыуы (ниндәйҙер сир)
- катастрофалар
- Әйләнә-тирә мөхиттең үҙгәреүе
- кеше факторы