Мәктәп: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
[[Файл:School 18 Syktyvkar.JPG|thumb|250px|([[Коми Республикаһы]]ның [[баш ҡала]]һы Сыктывкарҙағы типовой проект менән төҙөлгән 18-се урта мәктәп.]]
'''Мәктәп''' (боронғо [[грек теле]]ндә σχολή, σχολά — [[урыҫ теле|урыҫса]] ''досуг, учебное занятие, школа'', [[башҡорт теле|башҡортса]]  — ''буш ваҡыт, ял, уҡыу, дәрес, мәктәп'') — урта белем биреүсе уҡыу йорто. Һүҙҙең киң мәғәнәһендә теләһә ниндәй белем биреү учреждениеһына ҡарата ([[музыка]] мәктәбе, [[сәнғәт]] мәктәбе, [[спорт]] мәктәбе һәм башҡалар) һәм күсмә мәғәнәлә лә ҡулланыла (оҫталыҡ мәктәбе) <ref name="ushakov">{{книга
|автор =
|заглавие = Толковый словарь русского языка
12 юл:
|страницы =
|isbn =
}}</ref>; йәш быуынға дөйөм белем, тәрбиә бирә торған уҡыу йорто һәм ул урынлашҡан бина<ref>Толковый словарь современного башкирского литературного языка. (под. ред З. Г. Ураксина, 2005)</ref>; башланғыс йәки урта белем бирә торған уҡыу йорто<ref>Арабские и персидские слова в башкирском языке (А. Г. Биишев, 2009)</ref>.
 
== Атама тарихы ==
20 юл:
* [[Башланғыс мәктәп]]: I—IV синыфтар. Башланғыс дөйөм белем биреү өсөн тәғәйенләнгән.
* Урта мәктәп: V—IX синыфтар. Төп дөйөм белем бирелә.
* Урта мәктәп: X-XIX—XI синыфтар. Урта дөйөм белем бирелә.
* Һөнәри белем мәктәбе: һөнәри училищелар (ПТУ), [[колледж]]дар (техникумдар), училищелар һәм башҡалар.
* Махсус, шул иҫәптән юғары белем биреү мәктәбе (дини, иҡтисади, юридик һәм башҡалар)
 
== Мәктәптәр тарихынан ==
 
=== Советтар Союзында ===
[[Файл:Аттестат зрелости МПС СССР 1970 годы.JPG|thumb|300px|Һигеҙ йыллыҡ белем тураһында танытма һәм урта белем тураһында аттестат, 1970-се йылдар аҙағы.<br />СССР-ҙа ҡайһы бер ведомстволарға ҡараған мәктәптәр ҙә булған, улар Мәғариф министрлығына түгел, ә тармаҡтың үҙәк министрлыҡтарына бойһонған. Был ике төрлө бойһоноуҙа булмаған мәктәптәрҙең уҡыу-уҡытыу программаларында айырма булмаған.]]
[[Файл:Аттестат зрелости образца 1945 г..jpg|thumb|«Красная шапочка» шахтаһының [[боксит]] усағы (руднигы) слесары В.  М.  Казаковтың (1923—2001) Өлгөргәнлек аттестаты. [[1945]] йылда [[Свердловск өлкәһе]]нең Североуральск ҡалаһындағы 1-се эшсе йәштәр урта мәктәбендә бирелгән.]]
[[1918]] йылда Рәсәй Республикаһы Халыҡ Комиссарҙары Советының «"Сиркәүҙе дәүләттән һәм мәктәпте сиркәүҙән айырыу тураһында декрет»"ы менән илдә донъяуи (дини булмаған) белем биреү принцибы иғлан индерелә. [[1930]] йылдан Рәсәй тарихында тәүге тапҡыр дөйөм мәжбүри бушлай уҡыу индерелә. Халыҡтың күпселеген (1897 йылда илдә йәшәүселәрҙең 2/3-тән дә кәм булмаған өлөшө) уҡыу-яҙыуға өйрәтеү маҡсатында [[СССР]] халыҡ мәғарифы системаһында 1930-сы йылдарға тиклем наҙанлыҡты бөтөрөү мәктәптәре (урыҫса ''ликбез'' - — школы ликвидации безграмотности) эшләп килгән<ref name="БСЭГрам">'''Грамотность'''. БСЭ, 3-е изд. — М.: Сов. энциклопедия, 1972. — т.7.</ref>.
 
[[Советтар Союзы]]нда халыҡтың бөтә ҡатламдарын да йәлеп иткән дөйөм белем биреү системаһы булдырыла. Ғәҙәти урта мәктәптәр менән бер рәттән хеҙмәттән айырылмай, уңайлы ваҡытта уҡыу өсөн эшсе йәштәр һәм киске мәктәптәр әүҙем һәм күп ерҙәрҙә эшләп килә.
 
Мәктәптәрҙә [[Ленин]] бүлмәләре була, балалар һәм үҫмерҙәр өсөн йәмәғәт ойошмаларының тәүге ячейкалары: башланғыс синыфтарҙа ''октябрят йондоҙсоҡтары'', IV—VII синыфтарҙа ''пионер ойошмалары'', юғары синыфтарҙа  — ''[[комсомол]] ойошмалары'' эшләй. Күп йылдар уҡыусылар бер төрлө ''мәктәп формаһы'' кейә, уның өлгөһө бер нисә тапҡыр үҙгәртелә.
 
[[СССР|Совет]] осоронда һәм элекке СССР биләмәләрендә әле лә совет мәктәбе донъяла иң яҡшы булып һанала <ref>{{cite web
| url = http://tass-ural.ru/analytics/260.html
| title = Российская школа - по-прежнему лучшая в мире?
Юл 59 ⟶ 60:
 
 
[[Категория:МәктәпМәктәптәр]]
[[Категория:Урта белем]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Мәктәп» битенән алынған