Иген культуралары: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә Робот: косметик үҙгәртеүҙәр
әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Биофото|Wheat close-up.JPG|[[Бойҙай]] — иң мөһим иген культураһы— {{bt-ruslat|Бойҙай|Triticum aestivum}}}}
'''Бөртөклөләр, бөртөклө күльтуралар, иген культуралары'''  — иген, төп туҡланыу ризығы, бик күп сәнәғәт тариаҡтапы өсөн сеймал һәм ауыл хужалығы хайуандары өсөн аҙыҡ бирә торған кеше хужалыҡ эшмәкәрлегендә игелә торған үҫемлектәр төркөмө<ref name="БСЭ">{{Из БСЭ|http://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Зерновые%20культуры|заглавие=Зерновые культуры|автор=В. Н. Степанов|издание=3-е}}</ref>. Хәҙерге заманда игелә торған бөртөклө культуралар дүрт ботаник ғаиләгә бүленә: [[ҡыяҡлылар]], [[ҡарабойҙай һымаҡтар]], [[амарант һымаҡтар]] — [[иген бөртөклө культуралары]]; бынан тыш [[ҡуҙаклылар|ҡуҙаҡлы иген культуралары]].
 
Был культураларҙың орлоҡтары аҙыҡ-түлек һәм мал аҙығы булараҡ әһәмиәтле, он тартыу, ярма ярыу, ҡатнаш аҙыҡ сәнәғәте өсөн сеймал булып тора. [[Икмәк]] бешереүҙә, макорон һәм кондитер әйберҙәр, аҙыҡ концентраттары, консервалар, шулай уҡ сәнәғәттең [[һыра]] ҡайнатыу һәм [[спирт]] етештереү тармағында ҡулланыла.
 
Бөртөкло культуралар шартлы рәүештә бер нисәгә бүленә: икмәк культуралары — [[арыш]], [[бойҙай]]; мал аҙығы — [[арпа]], [[һоло]], [[кукуруз]], [[сорго]] һәм башҡалар; [[ҡуҙаҡлылар]] — [[борсаҡ]], [[нут]], [[соя]], [[фасоль]] һәм башҡалар; ярма культуралары — [[ҡарабойҙай]], [[тары]] һәм башҡалар.
 
Бөтә төр ҡыяҡлыларҙың да тамыр системаһы суҡ һымаҡ, һабаҡтары эре ҡыуашлы төйөнләнештәр менән бүленгән. Арыш, бойҙай, арпа, һоло йылыға артыҡ талапсан түгел, улар шытып сыҡҡанда бер нисә ваҡ тамыр (корешок) барлыҡҡа килә. Кукуруз, ҡарабойҙай, тары сорго йылыға талапсан, уларға бер генә төп яһала. Сәскә төркөмөнә ҡарап башаҡлыларға(арыш, бойҙай, арпа) һәм һепертке башлыларға (һоло, тары, сорго) айырыла.
 
Үҫеш һәм вегетация осоро дауымлылығына ҡарап бөртөклө күлтуралар ужым һәм һабан культураларына бүленә.
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
 
== Сығанаҡ ==
* [http://tatarile.org/maglumat/ Татар энциклопедияһы. Ҡазан, 2008] {{Ref-tt}}
 
== Иҫкәрмәләр ==
<references/>
 
{{botanics-stub}}
[[Категория:Аҙыҡ]]
[[Категория:Бөртөклө игенИген культуралары]]