|
[[Рәсем: Anas platyrhynchos male female quadrat.jpg|thumb|right|175px|Ата (уң яҡта) һәм инә Һуна өйрәк]]
Һуна өйрәк (лат. Anas platyrhynchos) ҡаҙ һымаҡтар отрядының өйрәктәр ғаиләхенә ҡараған ҡош. Был билдәле һәм киң таралған ҡырағай өйрәк. <ref>Фридер Зауер. Птицы обитатели озёр, болот и рек. — М.: АСТ, Астрель, 2002. — С. 108—109. — 287 с. — ISBN 5-17-011412-5</ref> Ата һуна өйрәктең оҙонлоғо 62 см тирәһе, инәнеке - 57 см тирәһе, ауырлығы 1 – 1,5 кг-ға етә. <ref>Mullarney, Killian; Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Grant Peter J. (1999) Birds of Europe. — Princeton University Press. ISBN 978-0-691-05054-6, p. 56</ref> Ата өйрәктең башы һәм муйыны йәшел, боғағы һәм түше ҡыҙғылт-көрән, арҡаһы һәм ҡорһаҡ яны һоро т өҫтә (арҡыры таптар менән). Инә өйрәктең төҫө ҡыҙғылт-көрән һәм ҡарараҡ таптар менән ҡапланған. Ҡорһағы һорғолт-көрән (булы таптар менән). Ата һәм инә өйрәктең ҡанаты күкһел-фиолет былып ялтырап тора.
Ҡайһы ваҡыт ҡышларға йылы яҡҡа осмайҙар. Аҙ тоҙло йәки сөсө һыуҙарҙа йәшәй. Һуңғы ваҡытта байтаҡ ҡоштар ҙур ҡалалар тирәһендәге туңмаған һыуһаҡлағыстарында ҡышлайҙар. <ref>Фридман В. С., Ерёмкин Г. С. Урбанизация «диких» видов птиц в контексте эволюции урболандшафта. Биологический факультет МГУ, Москва, 2008</ref>
Һуна өйрәк кә кәсеп һунар һәм спорт хунары обьекты булып тора.<ref>Утиные. Кряква // Древо познания : коллекционный журнал. — Marshall Cavendish, 2002.</ref><ref>Герман В. Е. Охота на пернатую дичь. — М.: Эра, 2005. — 352 с. — (Охотник, рыболов). — ISBN 5-87624-012-5</ref> . Һуна өйрәктән селекция ярҙамында әлеге выҡытта киң таралған өй өйрәктәре породаларын сығарғандар, ҡалғандары мускус өйрәгенән. <ref>Рябицев В. К. Птицы Урала, Приуралья и Западной Сибири. — Екатеринбург: Издательство Уральского университета, 2001. — С. 62—63.</ref><ref>П. Френсис. Птицы. Полная иллюстрированная энциклопедия. — М.: АСТ — Дорлинг Киндерсли, 2008. — 512 с. — (Дорлинг Киндерсли). — ISBN 978-5-17-053424-1</ref>
== Систематика ==
Беренсе тапҡыр һун өйрәген 1758-се йылда швед табибы һәм натуралисы Кард Линней «Тәбиғәт системалары» баҫылмаһында фәнни рәүештә тасурилаған. Линней яңылыш ата өйрәкте Anas boscas төрөнә («A. rectricibus intermediis (maris) recurvatis, rostro recto»), ә инә өйрәкте Anas platyrhynchos төрөнә («A. macula alari purpurea utrinque nigra albaque, pectore rufescente») индергән. <ref>Carolus Linnaeus. Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata. — Holmiae (Laurentii Salvii), 1758. — P. 125, 127.</ref><ref>Carolus Linnaeus. Systema naturae (оригинал). Biodiversity Heritage Library. Проверено 8 декабря 2009.</ref>
== Тасурилама ==
=== Тышҡы ҡиәфәте ===
Ҙур ныҡ кәүҙәле, ҙур башлы һәм ҡыҫҡаҡ ҡойроҡло һыу ҡошо. Оҙонлоғо 51 – 62 см., ҡанат йәйеме 80 – 100 см, ата өйрәктең ҡанаты 27,5 - 30,6 см, инәнеке 25,2 – 28,5 см, ауырлығы 0.75 – 1.5 кг.<ref>Рябицев В. К. Птицы Урала, Приуралья и Западной Сибири. — Екатеринбург: Издательство Уральского университета, 2001. — С. 62—63.</ref> Томшоғо киң, яҫы, ситендә мөгөҙсә пластиналар ныҡ үҫешкән. Ата һәм инә өйрәктең томшоғо төҫтәре менән айрыла. Ата өйрәктең (күгәлдең) нәҫел ҡалдырыу периодында томшоҡ төбө охра-оливка төсөндә, осонда – ҡуйы охра төҫө йәки һары, иң осонда яҫы ҡара «тырнаҡ» бар. Үҫеп ҙурайған һуна өйрәктәрҙең томшоҡ төҫө оливка төҫөнән алып ҡара-һоро була (сите оранжевый), әммә ҡайһы берҙә бөтөнләй оранжевый була ала. Инә өйрәктең томшоҡ төбөндә тиктәлә бер-нисә бәләкәс ҡара таптар була. <ref>В. И. Лысенко. Том 5 — Птицы. Вып. 3 — Гусеобразные // Фауна Украины. — Киев: Наукова думка, 1991. — С. 102—114.</ref>
== ref ==
<references/>
{{ambox|type=notice|text=Әлеге был мәҡәлә тамамланмаған.}}
|
