Аэрогель — версиялар араһындағы айырма

'''Аэроге́ль''' ({{lang-la|aer}}  — һауа һәм {{lang-la2|gelatus}}  — туңдырылған)  — шыйыҡ фаза тулыһынса газ фазаһына әйләнгән материалдар класы, [[гель]]. Был материалдар шул хәтле түбән тығыҙлыҡҡа эйә, һәм уникаль үҙенсәлеклтәр барлыҡҡа килтерә: тығыҙлыҡ, үтәнән-үтә күренеүсәнлек, эҫегә сыҙамлылыҡ, бик түбән йылыны лә үткәреүсәнлек һәм башҡалар. [[Кремний диоксиды]], [[аллюминийалюминий диоксиды|аллюминийалюминий]], [[балсыҡ]], хорм һәм [[аҡ ҡурғаш]] амфоралары нигеҙендә яһалған аэрогелдәр таралыш алған.

[[1990-сы йылдар]] башында [[углерод]] нигеҙдә беренсе аэрогель өлгөләр сыға.

* Алюмогель  — алюмин гидроксиды гелен һыуҙан айырыу юлы м‑н алалар.

* Силикагелде  — поликремний кислотаһы гелен ҡыҙҙырып киптереү юлы м-н айыралар.

[[Файл:Aerogelbrick.jpg|thumb|right|250px|2,38 г аэрогель өҫтөндә 2,5  кг массалы кирбес]]

[[20 быуат|20 быуаттың]] 60‑сы йылдарында башында Салауат нефтехимия комбинатында ҡулланыу сифаттары буйнса сит илдәрҙәге аналогтарынан ҡалышмаған ил күләмендә берҙән-бер гидрофоб булмаған кремний кислотаһы производствоһы ойошторола. Аэоргель йылы үткәреүсәнлеге (0,0016 Вт/ м град) һәм механик ныҡлығы (ташығанда еңел ваҡлана) түбән; күҙәүҙәрҙең дәүмәле молекуланың ирекле рәүештә үткән юлынан кәмерәк. Өҙлөкһөҙ аэрогель етештереү процесының технологик схемаһын илдә тәүге тапҡыр В. Г. Никитас, М. А. Ниренберг, М. Ф. Сисин һ. б. эшләй. Аэрпогель етештереү кремний кислотатаһы гидрогелен алыу (50‑се йылдарҙың уртаһынан предприятиела сығарылыусы киҫәкле силикаттың һыулы эретмәһе менән көкөрт кислотаһын ҡатнаштырып), этил спирты ағымы ярҙамында күҙәнәктәрҙәге һыуҙы ҡыҫырыҡлап сығарып, уны киптереү (структур төҙөлөшөн һаҡлап), ағымлы реакторҙарҙа (245°С т‑рала һәм 8—9,5 МПа баҫым аҫтында) һөлдә каркасына тотороҡлолоҡ биреү, сепараторҙар аша үткәреү (90—160°С; 0,06 МПа), өҫтәмә ҡыҙҙырыу үткәргәндән һуң, герметик тараларға (сөнки аэрогель һауа менән контактҡа ингәндә һыу парҙарын еңел һеңдерә һәм йылы үткәрмәүсәнлеген юғалта) һалыу (киҫәксәләренең дәүмәле 0,315  мм кәмерәк булған ҡойолоп тороусан порошок) стадияларынан тора. Аэрогель хроматографияла адсорбенттар, катализда таратыусылар сифатында, минераль майҙарҙы, спирттарҙы, аминокислоталарҙы һ. б. таҙартыу, самолёттар төҙөү, йыһан һәм криоген техникаһында, медицина сәнәғәтендә йылылыҡ үткәрмәү һәм вакуум һаҡлау, көнкүрештә һәм сәнәғәттә ҡулланылыусы һыуытҡыс ҡулайламаларын эшләү өсөн файҙаланалар.