Көнбағыш: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Assele (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Assele (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
33 юл:
|түбәндә =
}}
'''Көнбағыш''' ({{lang-la|Helianthus}}) — астра ғаиләһенә ҡараған үҫемлек төрө. Был төрҙә иң
Май бирә торған көнбағыш — оҙонлоғо 4—5 м, йыуан һабаҡлы, бер эшләпәле йәки ботаҡланған бер нисә эшләпәле булып үҫкән бер йыллыҡ үҫемлек; эшләпә киңлеге ғәҙәттә 15—20 см, ярты метрға еткәне лә бар; [[сәскә]]һенeң сите [[һары]], сите [[ҡыҙғылт һары]] төҫтә.
Көнбағыш [[емеш]]е
100 г ҡыҙҙырылған көнбағышта 20,7 7 аҡһым, 3,4 г углевод, 52,9 г май бар.
== Көнбағыш тарихы ==
Көнбағыштың тыуған иле — [[Төньяҡ Америка]]. Беренсе көнбағышты [[
[[Мексика]]ла
[[
Көнбағыштан ҡуйы ҡыҙыл буяу алғандар.
[[Европа]]ға көнбағышты [[1500]] йылда [[Испания|испан]] бойһондороусылары алып килә. Тәүҙә [[медицина]]ла
Көнбағыштан май етештереүҙе инглиздәр уйлап сығара, был турала [[1716]] йылғы патент бар. Шулай ҙа көнбағыш майын етештереү [[Рәсәй]]ҙә киң ҡолас ала.
Рәсәйгә көнбағыш орлоғон [[Голландия]]нан [[Пётр I]] алып ҡайта. Үҫемлек башта декоратив үҫемлек итеп файҙаланыла.
Көнбағыш майын етештереү [[сәнәғәт]]ен [[1828]] йылда крепостной крәҫтиән Бокарёв юлға һала. Бокарев [[етен]] һәм [[киндер]] майы етештереү менән таныш була
Совет селеционерҙары В. С. Пустовойт һәм Л. А. Жданов көнбағыштың майлылығын һәм ҡоротҡостарға
XIX быуатта Рәсәй эмигранттары көнбағыш культураһын киренән [[АҠШ]] һәм [[Канада]]ға алып баралар. Тиҙҙән [[АҠШ]] ([[Рәсәй]]ҙән һуң) көнбағыш майы етештереүсе алдынғы илдәр
Бөгөнгө көндә көнбағыш һәм көнбағыш майы етештереү бөтә донъға таралған.
Юл 61 ⟶ 62:
[[Рәсем:Sunflowers.jpg|left|thumb|300 px|Көнбағыш баҫыуы]]
[[Рәсем:Sunflowerseed oil.jpg|thumb|right|200 px|Көнбағыш майы]]
Көнбағыштың төп ҡулланышы — көнбағыш майы алыу, һуңынан аҙыҡ әҙерләүҙә һәм [[техника|техник]]
Май етештереү
Ҡыҙырылған көнбағыш
Көнбағыш орлоғо PP һәм Е витаминдары, шулай уҡ туйындарылмаған май кислоталарына бай.
Көнбағыш — [[бал]] биреүсе үҫемлек. [[Сәскә]] атҡан көнбағыш балы алтын-һары төҫтә, хуш еҫле, ауыҙҙы бөрөштөрә торған
Көнбағыш декоратив үҫемлек итеп ултыртыла.
Көнбағыштың [[каучук]] биреүе әлегә киң билдәле түгел. Селекционерҙар
Көнбағыш ҡабығы биояғыулыҡ — яғыулыҡ брикеттары етештереүҙә ҡулланыла.
== Ҡыҙыҡлы факттар ==
* Acorp
=== Көнбағыш һәм математика ===
[[Рәсем:SunflowerModel.svg|thumb|Вогель моделенә иллюстрация ''n''=1..500.]]
Юл 85 ⟶ 86:
: <math>r = c \sqrt{n}</math>,
: <math>\theta = n \times 137.5^{\circ}</math>,
==
1. Ватолин Д. О мёде и не только о нём // Наука и жизнь. — 2008. — № 11. — С. 124.
== Һылтанмалар ==
* [http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/genus.pl?5474 Көнбағыш тураһында GRIN сайтында] {{ref-en}}
* [http://www.eol.org/pages/44915 Көнбағыш тураһында "Тереклек энциклопедияһы" (EOL) сайтында] {{ref-en}}
[[Категория:Ботаника]]
|