Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
|
|
|
[[Рәсем:Rimini - Ponte romano - Foto Giovanni Dall'Orto, aprile 2004 01.jpg|thumb|200 px|right|[[Боронғо Рим]] күпере]]
'''Күпер''' —йылға— [[йылға]], соҡор йәки башҡа бер ҡаршылыҡ аша сығыу өсөн һалынған ҡоролма. Юл аша һалынған күпер юл үткәргес тип атала.
== Тарих ==
Йылға аша бүрәнә һалып күпер эшләү боронғо заман дазаманда уҡ билдеәлебилдәле булған. Һуңынан төҙөлөш материалы итеп таш ҡулланғандар. Бындай күперҙәрҙе ҡолбиләүселекҡол биләүселек стройындаҡоролошонда төҙөгәндәр. Баштараҡ күпер терәген, һуңғарак бөтә конструкцияны таштан эшләгәндәр. Күпер төҙөүҙә [[Боронғо Рим]]леләр ҙур уңыштарға ирешә. Улар көмбәҙ формаһындағы күпер төҙөй һәм төҙөлөштә [[цемент]] ҡуллана. Күперҙәр (дөрөҫөрәге ''акведуки'') [[Рим]] ҡалаһын һыу менән тәъминтәьмин итеү өсөн файҙаланылған. [[Боронғо Рим]] күперҙерекүперҙәре бөгөнгө көнгә тиклем һаҡланған.
[[Урта быуаттар]]ҙа [[ҡала]]лар һәм [[сауҙа]] үҫеше күперҙәр төҙөүгә ихтияжды арттыра. Инженер аҡылы киң аралы,арала һөҙәк көмбәҙле, тарыраҡ терәүле күперҙәр төҙөргә мөмкинлек бирә. [[Рәсем:Iron Bridge.JPG|thumb|200 px|left|ДонълағыДонъялағы беренсе металдан яһалған күпер (Бөйөк Британия)]]
[[XVIII быуат]] аҙағында күпер төҙөлөшөндетөҙөлөшөндә [[металл]] ҡулланалар. Беренсе металдан эшләнгән күпер [[Бөйөк БританиялаБритания]]ла Северн йылғаһы аша [[1779]] йылда һалына.
[[XIX быуат]]та тимер юлы уҫешеүҫеше юғары йөкләмәле күперҙәр төҙөүзе талап итә. Күпер төҙөүҙә [[ҡорос]] һәм [[тимер]] ҡулланадарҡулланалар.
[[Категория:Архитектура]]
|
