Социализм: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Ryanag (фекер алышыу | өлөш) ә clean up using AWB |
||
5 юл:
[[доктрина]]һы <ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/551569/socialism ''Социализм на сайте Энциклопедии Британника'']</ref>; милекте дөйөмләштереү (йәмәғәт милкенә әйләндереү), ғөмүмән алғанда, социализмдың иң мөһим билдәләренең береһе итеп ҡарала <ref>[http://www.sno.pro1.ru/lib/frolov/3-18.htm Щ. Д. Тпнкнб. Тюйек Опнлереъ : Оепбше Срнохвеяйхе Опнейрш Х Ху Йпхрхйх]</ref>.
«Социализм» төшөнсәһен тәүгеләрҙән булып 1834 йылда үҙенең «Индивидуализм һәм социализм» хеҙмәтендә [[Франция|француз]] [[Философия|философы]] ''Пьер Леру'' (7.07.1979—2.04.1871) ҡуллана <ref>[http://www.kakprosto.ru/kak-87705-chto-takoe-socializm Что такое социализм]</ref><ref>[http://ntsrs.ru/liter/vosch/ss1.htm СО-ЛИДАРИЗМ И СОЦИА-ЛИЗМ]</ref><ref>*[http://www.rfi.fr/acturu/articles/111/article_2677.asp Г.Аккерман. Кто придумал слово «социализм»]</ref>.
== Ғилми билдәләмәләр ==
[[Иҡтисад (фән)|Иҡтисадсы]] һәм [[тарих]]сы ''Михаил Туган-Барановский'' яҙғанса, «социализм» атамаһы авторҙары үҙҙәренең был билдәләмәһе менән быға тиклем өҫтөнлөк иткән һәм шәхси эшҡыуарлыҡтың сикләнмәгән иркен хужалыҡ ҡоролошо идеалы итеп һанаған иҡтисади йүнәлешкә ҡапма-ҡаршы булған һәм йәмәғәт хеҙмәттәшлеге мөһимлеген алға ҡуйған яңы ижтимағи йүнәлеште тасуирларға, характерларға уйлаған. Шулай итеп, социализм айырым шәхес мәнфәғәтен йәмғиәт һәм коллектив мәнфәғәтенән өҫтөн ҡуйыусы индивидуаллеккә ([[урыҫ теле|урыҫса]] [[индивидуализм]]ға) ҡаршы ҡуйылған<ref>[http://az.lib.ru/t/tuganbaranowskij_m_i/text_1918_socializm_kak_polozhitelnoe_uchenie.shtml М.Туган-Барановский. Социализм как положительное учение]</ref>.
Социализмдың философик фекер һәм ҡараштары нигеҙендә ''сәйәси идеология'' булдырыла, һәм ул түбәндәге үҙенсәлектәр хас булған йәмғиәт төҙөүҙе үҙенең маҡсаты итеп күрә:
* кешене кеше тарафынан иҙеү һәм ҡыҫып-яфалау юҡ;
40 юл:
=== Утопистар ===
Социализм идеялары тәүге коммунист-утопистар [[Томас Мор]] (1478—1535) һәм Томмазо Кампанелла (1568—1639) хеҙмәттәрендә лә сағылыш таба. Мәҫәлән, Томас Мор һүрәтләгән Утопия утрауында хосуси милекселек һәм [[аҡса әйләнеше]] юҡ һәм тулы тигеҙлек хөкөм һөрә. [[Йәмғиәт]] нигеҙен ғаилә һәм хеҙмәт коллективы тәшкил итә. Хеҙмәт барыһы өсөн дә мотлаҡ. Шәхси инстинкттарҙың үҫеүен булдырмау өсөн ғаиләләр даими рәүештә йорттары менән алмаша.
=== Яңы ваҡыт ===
54 юл:
* Кеше мөлкәтенә шәхси ҡулланыу әйберҙәренән башҡа бер нәмә лә күсә алмай.
Капитализмдан айырмалы рәүештә, етештереү сараларына хосуси милек, башҡа индивидтар етештергән продуктты алып һатыу (спекуляция – алыпһатарлыҡ), эшҡыуарлыҡ тыйыла.
* Дәүләт [[пролетариат диктатураһы]]ның сағылышы була.
«[[Коммунистар партияһы манифесы]]»нда социализмды индереү өсөн Маркс түбәндәге сараларҙы тәҡдим итә:
68 юл:
* Игенселекте сәнәғәт менән берләштереү, ҡала менән ауыл араһындағы айырымлыҡтарҙы аҡрынлап бөтөрөүгә булышлыҡ итеү.
* Барлыҡ балалар өсөн йәмәғәт һәм буш тәрбиә. Балаларҙың хәҙерге формалағы фабрика хеҙмәтен бөтөрөү. Тәрбиәне матди етештереү менән бәйләп ойоштороу һ.б.
== Иҫкәрмәләр ==
Юл 178 ⟶ 177:
}}
* [https://www.academia.edu/8409272/Социализм_ХХI_век_Socialism_ХХI_century Социализм: ХХІ век / под ред. И. И. Миговича. Киев, 2013.]
[[Категория:Социаль фәндәр]]
| |||