Википедия

Ираҡ тарихы: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
7 юл:
== Боронғо яҙма осор ==
 
Месопотамияның [[Тигр]] һәм [[Евфрат]] үҙәнендәге уңдырышлы ере Шумер, Аккад,Вавилония, Ассирия кеүек бер нисә боронғо цивилизация барлыҡҡа килеү урыны була.
 
== Фарсы осоро ==
17 юл:
== Исламдың яулап алыуы ==
 
635 йылда Сасанидтар ғәрәптәрҙең[[ғәрәптәр]]ҙең һөжүме алдында үҙҙәренең позицияларын юғалта бара һәм 637 йылда Кадисия эргәһендәге алышта еңелеп ҡуялар. 640 йылдарҙа ғәрәптәр урындағы күпселек христиандарҙы исламға йәлеп итә.
 
[[Мөхәммәт]] пәйғәмбәр (с.ғ.с.) вафат булғандан һуң, хәлифә тәхете өсөн киҫкен көрәш башлана. 656—661 йылдарҙа Мөхәммәт пәйғәмбәрҙең ике туған ағаһы Әли хәлифә була. 661-се йылда Ғәрәп хәлифәлеген Омейядтар династияһы баҫып ала һәм баш ҡаланы Мәҙинәнән [[Дамаск]]ка күсерә. Һуңынан Исламда оҙайлы бүленеш башлана. Хәҙерге Ираҡ территорияһында йәшәүсе Әли вариҫтары шығый була. Омейядтар власҡа килгәс, сөнни йүнәлеше индерелә башлай. [[Шиғыйҙар]] һәм Омейядтар араһындағы ҡапма-ҡаршылыҡ 750 йылда [[Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге|Ғәббәсиҙәрҙән]] еңелеүҙең бер сәбәбе булып тора.
 
== АббасидтарҒәббәсиҙәр ==
 
АббасидтарҒәббәсиҙәр заманында АльӘл-Мансур (754—775) хәлифә идара иткән осорҙа 762 йылда нигеҙләнгән [[Бағдад]] ҡалаһы Төньяҡ [[Африка]]ның [[Атлантик океан|Атлантик]] яр буйынан (хәҙерге [[Марокко]]) алып Төньяҡ [[Һиндостан]]ға тиклем йәйрәп ятҡан Ғәрәп хәлифәлегенең үҙәгенә әйләнә. Ғәббәсиҙәрҙең идара итеү осоро мәҙәниәттең, фәндең, иҡтисадтың һәм сауҙаның һәр яҡлап үҫеше менән билдәләнә. Әммә IX быуат һуңына Ғәбәссиҙәр Ғәрәп хәлифәте тарҡалыу һөҙөмтәһендә ислам донъяһының башҡа территориялары өҫтөнән хакимлығын юғалта. Хәлифәлекте зинджейҙарҙың ихтилалы ныҡ ҡаҡшата.
 
== Монгол яулап алыуы ==
 
1258 йылда хәҙерге Ираҡ территорияһы [[ХулагуҺәлагү]]-хан етәкселегендә [[монголдар]] тарафынан баҫып алына. Баҫҡынсылар Бағдадты талай һәм Месопотамияны бөлгөнлөккә төшөрә. Монголдарҙың Хулагуидтар династияһы төбәктә XIV быуат урталарына тиклем хакимлыҡ итә. Уны Джалаиридтар династияһы (1339—1410) алмаштыра.
 
== Тимуридтар ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ираҡ_тарихы» битенән алынған