Бейеү: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Ләйсән (фекер алышыу | өлөш) "Танец" битен тәржемә итеп төҙөлгән |
Ләйсән (фекер алышыу | өлөш) |
||
1 юл:
[[Файл:B-Standardformation_1._TC_Ludwigsburg.jpg|thumb|250x250px| Бал бейеүе]]'''Бейеү''' — ритмик, мәғәнәле, бер бөтөн төҙөлөшлө, көйгә ҡушылған тән хәрәкәте . Бейеү — иң боронғо сәнғәттәрҙең береһе: ул ҡайғы-шатлыҡтарҙы хәрәкәт ярҙамында башҡаларға еткереү теләге менән бәйле. Тәүтормош кешеһенең күп ваҡиғалары бейеү ярҙамында күрһәтелә: тыуыу, үлеү, һуғыш, яңы башлыҡты һайлау, ауырыуҙы йүнәлтеү. Бейеү менән алланан ямғыр, ҡояш нуры, уңыш, яҡлау һорағандар, ғәфү үтенгәндәр. Бейеү хәрәкәте (па - фр. pas — «аҙым») кешенең тәбиғәтенән: атлап, йүгереп, һикереп, ырғып, әйләнеп, тайып йөрөүҙән барлыҡҡа килгән. Бейеүҙә иң мөһиме ритм — төп хәрәкәттәрҙең тиҙ йәки сағыштырмаса яй ҡабатланыуы һәм үҙгәреүе; кәүҙәләнеше — хәрәкәттәрҙең композицияға төҙөлөүе; үҫеше — хәрәкәттәр киңлеген һәм көсөргәнешлеген төрлөләндереү; техника — хәрәкәттәрҙе башҡарыу оҫталығы. Күп бейеүҙәрҙә ҡул хәрәкәттәре бик мөһим. Бейеүҙең төрлө кәүҙәләндереү саралары бар:▼
▲'''Бейеү''' — ритмик, мәғәнәле, бер бөтөн төҙөлөшлө, көйгә ҡушылған тән хәрәкәте . Бейеү — иң боронғо сәнғәттәрҙең береһе: ул ҡайғы-шатлыҡтарҙы хәрәкәт ярҙамында башҡаларға еткереү теләге менән бәйле. Тәүтормош кешеһенең күп ваҡиғалары бейеү ярҙамында күрһәтелә: тыуыу, үлеү, һуғыш, яңы башлыҡты һайлау, ауырыуҙы йүнәлтеү. Бейеү менән алланан ямғыр, ҡояш нуры, уңыш, яҡлау һорағандар, ғәфү үтенгәндәр. Бейеү хәрәкәте (па - фр. pas — «аҙым») кешенең тәбиғәтенән: атлап, йүгереп, һикереп, ырғып, әйләнеп, тайып йөрөүҙән барлыҡҡа килгән. Бейеүҙә иң мөһиме ритм — төп хәрәкәттәрҙең тиҙ йәки сағыштырмаса яй ҡабатланыуы һәм үҙгәреүе; кәүҙәләнеше — хәрәкәттәрҙең композицияға төҙөлөүе; үҫеше — хәрәкәттәр киңлеген һәм көсөргәнешлеген төрлөләндереү; техника — хәрәкәттәрҙе башҡарыу оҫталығы. Күп бейеүҙәрҙә ҡул хәрәкәттәре бик мөһим. Бейеүҙең төрлө кәүҙәләндереү саралары бар:
* гармоник хәрәкәттәр һәм һындар,
* пластика һәм ым,
Юл 22 ⟶ 20:
Европа бейеү мәҙәниәтенә Боронғо һәм антик доньяның мәҙәниәте ҙур йоғонто яһай: ассирий, боронғо Мысыр, Боронғо Греция дин байрамдары. Хәрби, атлетик бейеүҙәр Боронғо Греция театр тамашаһының мотлаҡ өлөшөн алған. Пантомима бейеүселәр б.э.т. 4—2 быуаттарҙа эллинизм ваҡытында барлыҡҡа килгән. Эллинизм бейеүе б.э.т. 2-1 быуаттарҙа үҫешен Боронғо Римдә дауам итә һәм юғары кимәлгә б.э. 2—5 быуаттар пантомимаһында етә. Пантомима — «сәхнә сәнғәте төрө, бында художестволы образды тыуҙырыу ысулы булып кеше тәненең һығылмалылығы, ым, мимика»<ref>''Пантомима''<span contenteditable="false"> — статья из </span>Большой советской энциклопедии<span contenteditable="false"> </span> <span contenteditable="false">(3-е издание)</span></ref> булып тора. Урта быуаттарҙаЕвропала бейеүҙең театрға яҡынайыуын күреп була, жонглёрҙар, шпильмандар (илгиҙәр артистар), мәҙәксе кешеләр (скоморох) барлыҡҡа килә. 15—16 быуаттарҙа бейегә бағышлап, китаптар сыға башлай, 17 быуатта б[[Балет|алет]] килеп сыға. Был ваҡытта 1661 йылда барлыҡҡа килгән Француз короле бейеү академияһы бейеү системаһын уйлап сығара, хәҙерге ваҡытта ул классик бейеү тип атала.
Австрия өлкәһе Ландлдә барлыҡҡа килгән парлы әйләнмәле ландлер бейеүе ваҡыт үтеү менән вальс бейеүенә әйләнә. XVIII - XIX быуаттар арауығында Венаны яулап алып, вальс күп илдәр буйлап тарала. 19 быуаттың икенсе яртыһында сәхнә бейеүендә бейеү лейтмотивы килеп сыға. Лейтмотив — музыка әҫәрҙәрендә бер нисә тапҡыр ҡабатланған һәм әҫәрҙең темаһын тәшкил иткән төп көй. Солистарҙың һәм кордебалеттың берҙәмлеге бик мөһим. Ошо ваҡытта пуанты (башҡарыусыға бармаҡтарында торорға, йөрөргә һәм әйләнергә форсат биргән аяҡ кейеме) килеп сыға, шуға күрә бейеүҙең яңы төрҙәре өҫтөндә эшләргә мөмкинлек була. 19 быуат аҙағында «модерн» — ирекле, пластик йәки ритмопластик бейеү килеп сыға. 19 — 20 быуат башында бейеү өсөн махсус майҙансыҡтар һәм биналар асыла (шантан кафелары, бейеү барҙары, залдар, баҡса майҙандары).
==
===
[[Файл:Праздник-в-деревне_XVIII.jpg|thumb|250x250px|Ауылда барам. Билдәһеҙ рәссам, XVIII быуат]]▼
Фольклор бейеүе — тәбиғи хистәрҙе, кәйефте, белдереү, тәүбашлап кешенең үҙе өсөн башҡарыла, һуңынан — тамашасы өсөн. Тәү бейеүҙәр тәбиғәттән алған тәьҫораттарҙы белдереү өсөн булған. Бейеү хәрәкәттәре йәнлек, ҡоштарҙың хәрәкәтенән, һуңынан — эш хәрәкәттәрен күрһәткән (әйлән-бәйлән йөрөү). Күп бейеүҙәрҙе башҡарғанда, бейеүселәр ҡулдарында халыҡ, көнкүреш инструменттарын, һуғыш ҡоралын тота. ▼
==== Ирекле бейеү ====
Ирекле бейеү (шулай уҡ пластик, ритмопластик) — 20 быуатта тыуған бейеүҙең тормош менән ҡушылыуы. Ирекле бейеүҙән модерн һәм джаз-модерн, контемпорари, буто бейеүҙәре килеп сыға.
Уны ижад итеүселәр бейеүҙең юғары сәнғәт төрөнә әйләнеүен теләй, донъяға башҡаса ҡарай. Улар өсөн бейеү үҙенсәлекле фәлсәфә. Тәбиғилеккә әйҙәп, кешенең заман талаптарынан азат ителеүенә өндәйҙәр.
Модерн бейеүе — заман сит ил хореографияһының бер төрө, 19 быуат аҙағында — 20 быуат башында АҠШ һәм Германияла тыуа. Башҡарыусылар сәхнә хореографияһының ғәҙәти балет формаларын инҡар итә. Яңы хореография төҙөргә ниәтләнәләр, әммә аҙағынаса еткерә алмайҙар.
==== Буто ====
Буто (яп. 舞踏, буто:, «ҡараңғылыҡ бейеүе») — заманса Япония бейеүе йүнәлеше.
==== Клуб бейеүе: ====
-Electro
-House
-Trance
-Тектоник (ингл. Tecktonik) 21 быуаттағы яңы бейеү йүнәлеше, үҙенә jumpstyle, хип-хоп, локинг, поппинг, техно һ.б. бейеүҙәрен ала.
▲[[Файл:Праздник-в-деревне_XVIII.jpg|thumb|250x250px|Ауылда барам. Билдәһеҙ рәссам, XVIII быуат]]
=== Классик бейеүҙәр ===
=== Балет ===
[[Файл:Iraq-National_unity_ballet2_600.jpg|thumb|250x250px|Балет]]
'''[[Балет]]''' (франц. ballet, итал. ballo — бейейем) — көй менән театрлаштырылған тамаша, башҡарыусылар ым, хәрәкәт, бейеү ярҙамында холоҡтарын, уйҙарын күрһәтә. <div>
=== Тарихи бейеүҙәр ===▼
=== Бал бейеүе ===
Бал бейеүе — бейеү кисәһендә (балда) парлы йәки күберәк ҡатнашыусылар башҡарыуында күңел асыу төрө. Тәүҙә тәпәш бейеүҙәр — шәм тотоп, баш эйеү, реверанс менән басседанс, бейеүселәр йырлап, флейта, тамбурин һ.б. инструменттар ҡушылып уйнауы менән айырыла. Бал бейеүенең барлыҡҡа килеп, үҫеше, ҡағиҙәләрен уйлап сығарыу 14 быуатта [[Италия]]<nowiki/>ла үтә, унан [[Франция]]<nowiki/>ға барып инә, унд 16—17 быуаттарҙа бал бейеүҙәре төп үҫеш ала. 17 быуатта был бейеү төрө Европала таралып, төрлө халыҡтың милли үҙенсәлектәрен үҙенә ала. Иң билдәлеһе менуэт була. Париждағы бейеү академияһы бал бейеүҙәренең стиле һәм ғәҙәттәрен билдәләй, импровизация, ҡағиҙәләрҙе боҙоу тыйыла. Бал бейеүҙәрен уҡытыу өсөн махсус уҡытыусылар, мәктәптәр барлыҡҡа килә.1715 йылда Парижда беренсе түләүле бал үтә. Яңы, иреклерәк бейеүҙәр тарала: паспье, мюзет, ригодон, контрданс, экоссез, лендлер. Ижтимағи тормоштоң үҙгәреүе 19 быуатта күмәк, ритмик, тәбиғи лансье, лендлер, галоп, канкан, полька, мазурка, полонез кеүек бейеүҙәрҙең таралыуына булышлыҡ итә. 19 быуаттың уратһынан гавот һәм менуэтты вальс баҫып ала, уның үҫешенә ҙур өлөштө Вена композиторҙары И. Штраус-ата, И. Ланнер, И. Штраус-ул. 19 быуат аҙағында— 20 быуат башында Төньяҡ һәм Көньяҡ Америкала вальс-бостон, ту-степ, уан-степ, блюз, фокстрот, квик-степ, чарл-стон һ.б. бейеүҙәр барлыҡҡа килә, улар бал бейеүенә ҙур йоғонто яһай. Бал бейеүҙәре парлы ғына түгел, күп кеше ҡатнашлығында түңәрәккә тороп йәки бер буйҙа бейеү мөмкинлеге тыуа (летка-енка, сиртаки һ.б.). 50—60 йылдарҙа күпләп бейеү тарала, хәрәкәттәрҙә сикләү юғала, контактһыҙ бейеү йышая<ref name="autogenerated3">''Бальный танец''<span contenteditable="false"> — статья из </span>Большой советской энциклопедии<span contenteditable="false"> </span> <span contenteditable="false">(3-е издание)</span></ref>.
=== '''Хастл''' ===
▲==== Спорт бал бейеүе ====
=== Халыҡ бейеүе ===
▲Фольклор бейеүе — тәбиғи хистәрҙе, кәйефте, белдереү, тәүбашлап кешенең үҙе өсөн башҡарыла, һуңынан — тамашасы өсөн. Тәү бейеүҙәр тәбиғәттән алған тәьҫораттарҙы белдереү өсөн булған. Бейеү хәрәкәттәре йәнлек, ҡоштарҙың хәрәкәтенән, һуңынан — эш хәрәкәттәрен күрһәткән (әйлән-бәйлән йөрөү). Күп бейеүҙәрҙе башҡарғанда, бейеүселәр ҡулдарында халыҡ, көнкүреш инструменттарын, һуғыш ҡоралын тота.
=== Спорт бал бейеүе ===
«Бал бейеүҙәре» аҫтында хәҙерге ваҡытта «спорт бейеүҙәрен», «бейеү спортын» аңлайҙар. Бөтә спорт бал бейеүҙәре ир һәм ҡатын-ҡыҙ ҡатнашлығында парлы була.
Юл 50 ⟶ 66:
=== Эстрада бейеүҙәре ===
Эстрада бейеүе — «сәхнә бейеүе төрө, бәләкәй бейең тамашаһы (бейеү миниатюраһы), ғәҙәттә күңел асыу ниәте менән башҡарыла»<ref>''Эстрадный танец''<span contenteditable="false"> — статья из </span>Большой советской энциклопедии<span contenteditable="false"> </span> <span contenteditable="false">(3-е издание)</span></ref>
<references></references>
</div>
| |||