Алтай теле: өлгөләр араһындағы айырма

== Халыҡ тарихы ==

Алтайҙарҙы ике этнографик төркөмгә буләләр: Көньяҡ алтайҙар (алтай кижи), көньяҡ алтай телендә һөйләшәләр (1948 йылға тиклем ойроттар) һәм төньяҡ алтайҙар, төньяҡ алтай телендә һөйләшәләр. Көньяҡ алтайҙар Катунь йылғаһы буйында йәшәйҙәр. Уларҙың араһында телеуттар, теленгиттар һәм телестар бар, улар 2002 йылғы халыҡ иҫәбен лағанда айырым халыҡ итеп һаналған. Төньяҡ алтайҙар араһында кундиндар (Бей йылғаһының урта ағымы), челкандар (Лебедь йылғаһы бассейыны) һәм тубаларҙар (Бей йылғаһының һул яҡ яры һәм Телец күленең төньяҡ-көнбайыш ярҙары) уларҙа 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыуҙа айырым халыҡ булып иҫәпләнә. Революцияға тиклемге әҙәбиәттә төньяҡ алтайҙар черен татарҙары булараҡ билдәле. Алтай әҙәби теле көньяҡ алтай теленең нигеҙендә барлыҡҡа килә (ике вариантта- алтай теле һәм телеут теле) шулай уҡ төньяҡ алтайҙар өсөн тубалар әҙәби теле лә эшләнә.

 

2002 йылғы Бөтә рәсәй халыҡ иҫәбен алыу һөҙөмтәләрендә 67 239 кеше үҙҙәрен алтайҙар тип яҙған. Алтай республикаһында — 62 192 кеше, Алтай крайында- 1880 кеше. Кемеров өлкәһенең төп төрк халҡы, совет ваҡытында шулай уҡ алтайҙар тип иҫәпләнгән, әхәҙер уларҙы телеут йәки шор тип атайҙар. 1989 йылдарҙа Казахстанда 689 , ә Үзбәкстанда 191 алтай йәшәгән.