Карл Маркс: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Вики-Һаҡлағыстағы Памятник_Марксу.jpg рәсеме Green Giant ҡатнашыусыһы тарафынан юйылған. Ул яҙған сәбәп: Per [[:c:Commons:Deletion requests/Files in C
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
стилде төҙәтеү, орфография, аныҡлаштырыу
21 юл:
}}
 
'''Карл Маркс''' ({{lang-de|Karl Heinrich Marx}}; [[5 май,]] [[1818, Трир]] — [[14 март, 1883,]] [[Лондон1883]]) — [[Германия|немец]] фәйләсүфефилософ, социолог, иҡтисадсы, яҙыусы, сәйәси журналист, йәмәғәт эшмәкәре. Уның хеҙмәттәре нигеҙендә философияла диалектик һәм тарихи материализм, иҡтисадта — өҫтәмө хаҡ теорияһы, сәйәсәттә — синфи көрәш теорияһы<ref name="autogenerated1">[http://bse.sci-lib.com/article061763.html «Классовая борьба» в Большой советской энциклопедии]</ref> формалаша. Был йүнәлештәр коммунистик һәм социалистик хәрәкәтхәрәкәттең менән иделогияғаиделогияһына әүерелә, һәм «марксизм» атамаһы ала. «МанифестКоммунистар Коммунистик фирҡәпартияһы манифесы» (1848 йылда тәүге тапҡыр баҫылған), «Капитал» (1867 йылда тәүгегә баҫылған) әҫәрҙәре авторы. Ҡайһы бер хеҙмәттәре фекерҙәше ФридрихЭнгельсФридрих Энгельс менән бергәберлектә яҙылған.
 
== Биографияһы ==
[[Рәсем:Место рождения Маркса.jpg|thumb|left|200px|Дом, в котором родился Маркс]]
 
=== ҮҫмерлекҮҫмер һәм йәшлек йылдары ===
Карл Маркс Трир адвокаты Һенрих Маркстың өсөнсө балаһы. Милләте — йәһүд.
 
Әсәһе — Һенриетта Маркс, ҡыҙ фамилияһы Прессбург (йәки ''Пресборк'' , {{lang-de|Henrietta Pressburg}}, {{lang-nl|Henrietta Presborck}}), Нимвеген (бөгөнгө Неймеген ҡалаһынан, [[Нидерланддар]]).
 
1817 йылда Карл Маркстың атаһы суд кәңәшсеһе вазифаһын юғалтмаҫ өсөн христианлыҡ ҡабул итә(протестантизм) ҡабул итә. ҒаиләһеҒаилә ағзалары, шулайшул уҡиҫәптән Карл, ярашлы рәүештәда, 1825 һәм 1824 йылда<ref>Megill, Allan. Karl Marx: the burden of reason (why Marx rejected politics and the market) 2002, page 72</ref> суҡына.
 
1830—1835 йылдарҙа Карл Фридрих-Вильһельм (Friedrich-Wilhelm-Gymnasium (FWG)) гимназияһында уҡый һәм уны 17 йәшендә тамамлай.
 
Гимназиянан һуң Маркс университетҡа инә, башта Боннда (ике семестр), шунан[[Берлин]]да уҡый. Юридик белем алыуҙан тыш тарих һәм фәлсәфәфилософия менән мауыға башлай.
 
1836 йылда Женни фон Вестфаленға ({{lang-de|Jenny von Westphalen}}) (1814 й.йылда тыуған) тәҡдим яһай, һуңғараҡаҙаҡтан өйләнешәләр.
 
=== 1849 йылға тиклем ===
1841 йылда Карл Маркс Берлин университетын экстерн рәүештәменән тамамлай.
 
Ул саҡта Маркс гегелсе-[[Гегель]] ҡараштары менән мауыҡҡан идеалист була.
 
ӘммәПрофессор булыу ниәте менән Маркс Боннға күсә, әммә хөкүмәттең реакцион сәйәсәтен күреп, Маркс фәнгәфән менән бармаҫҡашөғөлләнмәҫкә ҡарар итә . Был ваҡытта Рейндың радикаль буржуаһы, һул гегельселәр йоғонтоһо аҫтында, Кёльндә «[[:de:Rheinische Zeitung|Rheinische Zeitung]]» оппозицион гәзит сығара.
Маркс Боннға күсә, профессор булырға ниәтләй.
 
Әммә хөкүмәттең реакцион сәйәсәтен күреп, Маркс фәнгә бармаҫҡа ҡарар итә . Был ваҡытта Рейндың радикаль буржуаһы, һул гегельселәр йоғонтоһо аҫтында, Кёльндә «[[:de:Rheinische Zeitung|Rheinische Zeitung]]» оппозицион гәзит сығара.
 
1842—1843 йй. Карл Маркс ошо гәзиттә журналист һәм редактор булып эшләй. Башта Маркс цензураны юҡҡа сығарыу тураһында әйтеп килә, шунан инде хөкүмәтте туранан-тура тәнҡитләй башлай. Уның күп мәҡәләләрен цензура үткәрмәй, йә бик ныҡ төҙәтеп бирәләр.
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Карл_Маркс» битенән алынған