Башҡортостандың Ҡыҙыл китабы: өлгөләр араһындағы айырма

'''Башҡортостандың Ҡыҙыл китабы''' — һирәк осрай торған һәм юғалыу ҡурҡынысы янаған [[хайуандар]], [[үҫемлектәрктәрүҫемлектәр]] һәм [[әшмәктәр|бәшмәк]] төрҙәренең исемлеге, уларҙың таралған урындары, иҫәбе, аҙайыу сәбәптәре, һаҡлау саралары тураһындада тасуирлама.

[[Башҡорт АССР]]-ының Ҡыҙыл китабы тәү тапҡыр 1984 баҫылып сыға, 1987 ҡабатлап баҫыла. Уға 180 үҫемлек төрө, шуларҙың 12-һе элекке СССР территорияһында һирәк осрай торған үҫемлек, [[Урал]]дағы борондан ҡалған 33 төр үҫемлек ингән, 32 — эндемик, 22 — һирәк осраған дарыу үҫемлектәре һәм 39 — декоратив үҫемлек, 8 — емеш-еләк, 6 — баллы, 11 — эфир майлы һәм 17 башҡа төр үҫемлектәрҙең һирәк төрҙәре бар. Ҡыҙыл китап хайуандарҙың 157 төрө, һирәк осрай торған бөжәктәр, балыҡтар, имеҙеүселәр һ. б., шул иҫәптән элекке СССР территорияһындағы һирәк хайуандарҙың 51 төрө индерелгән. БР-ҙа һирәк осрай торған хайуандар иҫәбенә 19 төр [[өжәктәрбөжәктәр|бөжәк]], 13 — [[балыктарбалыҡтар|балыҡ]], 4 — ер-һыу хайуаны, 5 — һөйрәлеүсе, 42 — [[ҡоштар|ҡош]], 23  — [[һөтимәрҙәр|имеҙеүсе]] инә. [[Ҡурсаулыҡтар]], заказниктар, [[тәбиғәт ҡомартҡылары]] исемлеге бирелә.

=== Әҙәбиәт ===

* ''Башҡортостан. Ҡыҫҡа энциклопедия.'' «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми нәшриәте.  — Өфө, 2007.

* [[Ишбирҙин Эрнст Фәйзрахман улы|Э. Ф. Ишбирҙин]]. Башҡортостан ҡоштары.  — Өфө, 1986.  — Башҡортостан китап нәшриәте.

* Ш. В. Нафиҡов. Һыу буйында балыҡсы. Өфө-1997 йыл. Башҡортостан «Китап» нәшриәте. 176 бит.  — ISBN 5-295-01708-7