Кунжут: өлгөләр араһындағы айырма

Латинса атамаһы Sesamum  —<span contenteditable="false"> </span><span lang="grc" contenteditable="false"><span style="font-family: palatino linotype, new athena unicode, athena, gentium, code2000, serif; font-size: 105%;">σήσαμον</span></span>  тигән боронғо грек һүҙенән, ә боронғо грек теленә семит телдәренән  (арами телендә  ''shūmshĕmā'', [[Ғәрәп теле|ғәр.]]  <span contenteditable="false"> </span><span lang="ar" contenteditable="false">سمسم</span>&#x200E;&#x200E;‎‎) күскән, һуңғы осор бабил теленән  ''shawash-shammu'', ассирий теленән  ''shamash-shammū'',  ''shaman shammī'' — «майлы үлән» тигән мәғәнә биргән һүҙҙәрҙән барлыҡҡа килгән.

Бер йыллыҡ йәки күп йыллыҡ  [[Травянистые растения|үлән]]  үҫемлектәр. Япраҡтары сиратлап,  йәки ҡапма-ҡаршы, йәки аҫта ҡапма-ҡаршы, өҫтә сиратлап урынлашҡан, бөтөндәр йәки өс теллеләр (һирәкләп өскә бүленгәндәр).

Сәскәләре эре, биш киҫекле, ҡуйынлы, дихазияларҙа  1—3-әр.  Сәскә һаптары ҡыҫҡа, төбөндә икешәр сәскә яны япраҡсаһы бар. Каса япрағы  бишкә бүленгән,  тажы ҡыңғырау йәки буранка-төрөпкә һымаҡ, ике иренле тип әйтергә лә була, 3 (һирәкләп 5) ҡалаҡлы түбәнге һәм  ҡыҫҡа ике ҡалаҡлы өҫкө иренле. Һеркәстәре  4 (5—10) (ғәҙәттә бер йәки ике һеркәсе етлекмәгән була һәм стаминодияға әйләнә). Емшәне өҫкө, ике емеш япраҡлы, өҫтәмә ялған бүлкәле, үҙәк бағаналы, уға күп һанлы орлоҡтар йәбешә; емешлек ауыҙы ике ҡалаҡлы.

Емеше  — оҙонса, төбөнә тиклем асылыусан, ҡыҫыҡ дүрт ҡырлы, һабаҡҡа һылашҡан ҡумта.

Ырыу төрҙәре нигеҙҙә  [[Африка|<nowiki/>]][[Африка|Африкала]]ла осрай.   Бер төрө  —  һинд кунжуты  &#x20;<span contenteditable="false">(</span>''<span lang="la">Sesamum indicum</span>''<span contenteditable="false">)</span>  — ҡырағай хәлдә билдәле түгел, бөтә тропик һәм субтропик төбәктәрҙә үҫтерелә, ҡайһы берҙә ҡырағайлана.

== Хужалыҡта ҡулланылыуы  ==

Ҡулланыу өсөн һинд кунжуты  <span class="cx-segment" data-segmentid="216">''<span lang="la">Sesamum indicum</span>''<span>)</span>  ҡиммәтле майлы үҫемлек булараҡ мөһим һанала. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="219">Орлоғо кәзинәк эшләү һәм  икмәк-ҡалас өҫтөнә һибеү өсөн файҙаланыла. К</span><span class="cx-segment" data-segmentid="221">улинарияла киң ҡулланыла.</span>

* <span class="citation">''Васильченко И. ''</span><span class="citation">''Т.''<nowiki> </nowiki>Род Кунжут  — Sesamum L.<nowiki> // </nowiki>[http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/flora_sssr1958_23.djvu Флора СССР. В 30 т.]<nowiki> / </nowiki>Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В.  Л.  Комарова; Ред. тома Б.  К.  Шишкин.&nbsp; — <span style="border-bottom:1px dotted gray; cursor:default" title="Москва">М</span>.—<span style="border-bottom:1px dotted gray; cursor:default;" title="Ленинград">Л.</span>: Изд-во АН СССР, 1958.&nbsp; — Т.&nbsp; </span><span class="citation">XXIII.&nbsp; — С.&nbsp; 12—13.&nbsp; — 776&nbsp; с.&nbsp; — <span style="white-space: nowrap;">2300 экз.</span></span><span class="citation"></span>

* <span class="citation">''Камелин Р. ''</span><span class="citation">''В.''<nowiki> </nowiki>Род Кунжут  — Sesamum L.<nowiki> // </nowiki>[http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/fedorov1981_fl_evr_chasti_5.djvu Флора европейской части СССР]<nowiki> / </nowiki>Отв. ред. Ан. А. Фёдоров.&nbsp; — <span style="border-bottom:1px dotted gray; cursor:default;" title="Ленинград">Л.</span>: Наука, 1981.&nbsp; — Т.&nbsp; </span><span class="citation">V. Ред. тома Р. В. Камелин.&nbsp; — С.&nbsp; 315—316.&nbsp; — 380&nbsp; с.&nbsp; — <span style="white-space: nowrap;">4200 экз.</span></span><span class="citation"></span>