Атеизм: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә →‎Һылтанмалар: clean up, removed: {{| (4) using AWB
категория
1 юл:
[[Файл:Atom of Atheism-Zanaq.svg|right|thumb|120px|Атеистар символы]]
'''Атеи́зм''' ({{lang-grc| ἄθεος}} "«Аллаһһыҙ"» һүҙенән; шулай уҡ '''дәһрилек''', '''динһеҙлек''') —
[[Аллаһ]], илаһи заттар һәм рухтар, башҡа матди (материаль) булмаған заттар һәм көстәр, әхирәт донъяһы булғанлығын, йәндең үлемһеҙ булыуын һ.б. кире ҡаҡҡан донъяға ҡараш.
Атеизм буйынса, тәбиғи донъя үҙ-үҙенә тулы нигеҙ булып тора һәм булмышы өсөн Аллаһ йә илаһи заттар яғынан терәккә мохтаж түгел. Донъялағы барлыҡ [[дин]]дәр ҙә кеше тарафынан уйлап сығарылған, тип иҫбат ителә.
 
Атеизм бик боронғо заманда уҡ ижтимағи-сәйәси мөнәсәбәттәрҙең үҫеше, [[фән]] һәм материалистик философияның уңыштары нәтижәһендә барлыҡҡа килгән.
 
Үҙ-үҙен атеист тип һанаған кешеләр илаһи заттар барлығына шиксел ҡарай — уларҙың ысынбарлыҡта бар булыуы тәжрибә, һиҙем йә һынау аша иҫбатлана алмай, тип раҫлана. Атеизм яҡлы кешеләр үҙ ҡарашын шулай уҡ [[фәлсәфә]], [[социология]] йә [[тарих]]ҡа таянып яҡлай; уларҙың күбеһе донъяуи (дини булмаған) фәлсәфә йүнәлештәренә эйәрһә лә, барлыҡ атеисттарға хас булған дөйөм фекер-ҡараштар системаһын йәки тәртип ҡалыбын айырым билдәләп булмай.
 
== Этимология ==
[[Файл:Ephesians 2,12 - Greek atheos.jpg|thumb|left|250px| III быуатта папируста яҙылған Ефестәргә хаттағы {{lang|grc|αθεοι}} (''atheoi'') тигән грек һүҙе «Аллаһһыҙ» тип тәржемә ителә]]
 
[[Боронғо грек теле]]ндеге {{lang|grc|ἄθεος}} ( {{lang|grc|ἀ}}  — «юҡ» + {{lang|grc|[[:wikt:θεός|θεός]]}}  — «Аллаһһ») «Аллаһһыҙ» тигәнде аңлата.
 
[[Б.э.т V быуат]]та был һүҙ элекке әшәке, ерәнес һүҙе урынына «Аллаһ менән мөнәсәбәтте өҙгән» тигән мәғәнә ала. Был термин иртә христиандар һәм мәжүсиҙәр араһындағы бәхәстә киң ҡулланыла, һәр яҡ икенсе яҡты кәмһетергә тырыша.
«Атеист» һүҙе беренсе мәртәбә [[1577]] йылда ҡулланыла<ref>{Meredith. The auncient ecclesiasticall histories of the first six hundred years after Christ, written by Eusebius, Socrates, and Evagrius. London. 1577 . pages 63 55193813 The opinion which they conceaue of you, to be Atheists, or godlesse men.</ref>.
Һуңыраҡ, [[1621]] йылда ҡәрҙәш ''деист'' һүҙе ҡулланыла<ref>{{ Burton Robert. Бёртон, Роберт. The Anatomy of Melancholy. 1621. III. iv. II. i Cosen-germans to these men are many of our great Philosophers and Deists.</ref>, ''теист'' — в [[1662]]<ref>Martin | Edward. His opinion concerning the difference between the Church of England and Geneva [etc.]. London. 1662. Five Letters 45 To have said my office..twice a day..among Rebels, Theists, Atheists, Philologers, Wits, Masters of Reason, Puritanes [etc.].</ref>, ''теизм'' — [[1678]]<ref>Cudworth Ralph. Кедворт, Ральф. The true intellectual system of the unive. London. 1678 Preface url=http://www.library.usyd.edu.au/libraries/rare/modernity/cudworth.html|quote= Nor indeed out of a meer Partiall Regard to that Cause of Theism neither, which we were engaged in.</ref> (башҡа сығанаҡтарҙа [[1743]] йылда <ref>[http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00078/04800.htm?text=теизм «Теизм» в БСЭ.]</ref><ref>[http://slovari.yandex.ru/dict/brokminor/article/21/21745.html?text=кедворт Кедворт, Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона]</ref>) һәм ''деизм'' — [[1682]] йылда<ref>Dryden John. Драйден, Religio laici, or A laymans faith, a poem. London. 1682. 11081103 Prefac…namely, that Deism, or the principles of natural worship, are only the faint remnants or dying flames of revealed religion in the posterity of Noah…</ref>.
 
42 юл:
[[Рәсәй]]ҙә «битараф» кешеләр 48%-ты тәшкил итә. Европа илдәрендә был һан 6%-тан ([[Италия]]ла) 85%-ҡаса ([[Швеция]]ла) тәшкил итә.
 
== ҺылтанмаларИҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
<references />
 
 
[[Категория:Донъяға ҡараш һәм динАтеизм]]
[[Категория:Дини фәлсәфә]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Атеизм» битенән алынған