Ботаника: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә r2.5.2) (робот үҙгәртте: ku:Botanîk |
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
2 юл:
Ботаника үҫемлектәр тормошон, уларҙың эске һәм тышҡы төҙөлөшөн, [[Ер (планета)|Ер]] шарында үҫемлектәр таралыуын, үҙҙәрен солғап алған тәбиғәт һәм бер-береһе менән бәйләнештәрен өйрәнә.
[[Файл:504px-Pinguiculagrandiflora1web.jpg|thumb|[[Pinguicula grandiflora]]]]
БОТАНИКА ҺӘМ УНЫҢ БҮЛЕКТӘРЕ
Ботаника һүҙе (грекса «ботане» - үҫемлек үлән)- үҫемлектәр тураһында комплекс фән. Ботаника үҫемлектәр батшалығын, автотроф прокариоттарҙҙы, һәм бәшмәктәрҙҙе өйрәнә.
ТАРИХЫ
Кеше үҙенең үҫемлектәр донъяһынаң арым йәшәп булыуы мөмкин түгеллеген иртә аңлаған, шуның өсөн үҫемлектәр тураһындағы практик белемдәрҙең барлыҡа килеүе, кеше цивилизацияһының иң боронғо этаптарына тура килә. Беренсе булып үҫемлектәр тураһында мәғлүмәт Боронғо Көнсығыш яҙмаларында иҫкәртелә. Гректар ботаникаға нигеҙ һалып, фәнгә әйләндерәләр. К. Линней бороңғо грек философ һәм тәжрибәсе Теофрасты «ботаника атаһы» тип атай. Урта быуаттарҙа тәбиғи фәндәрҙең абруйы төшөүҙән һуң, ботаника XVI быуаттан һуң ғына интенсив үҫешә башлай. XVIII – XIX бауаттарында ботаника айрам ботаник дисциплиналарға бүленә башлай, һәм XX быуаттың беренсе яртыһында үҫемлектәр тураһында комплекс фәнгә әйләнә.
БҮЛЕКТӘРЕ
Ботаниканың иң мөһим өлөшө – үҫемлектәр семантикаһы. Семантика уҫемлекәрҙең классификацияһын һәм филогенияһын өйрәнә, йәғни таскондар затлығын. Семнтика ботаник дисциплиналарҙың араһында иң ололорҙың береһе. Морфология үҫемлектәрҙең үҙенсәлеген һәм төҙөлөш тәртибен өйрәнә. Үҫемлектәрҙең эске төҙөлөшөн (структураһын) – анатомия өйрәнә. Эмбриология – үҫенте барлаҡҡа килеү тәртибе, артабанғы үҫентенең уҫешен өйрәнгән ботаник дисциплина. Физиология, морфология һәм биохимия менән тығыҙ бәйләнештә тора. Физиология -үҫемлектәрҙә барған процесстарҙы өйрәнә, мәҫәлән, фотосинтез, матдәләр транспортировкаһы, һыу әйләнеше, үҫеү һәм башҡалар. Геоботаника – үҫемлектәр төркөмөнөң таралыүан һәм үҙенсәлектәрен өйрәнә. Үҫемлектәр экологияһы, үҫемлекттәрҙең бер-береһе һәм тирә-яҡ мөхит менән аралашыуын өйрәнә.
Фундаменталь ботаник дисциплиналар тағы күп өлөштәргә бүленә
Карпология — емештәр тураһында белемдәр.
Палинология - уҫемлектәрҙең һеркәләрен өйрәнә.
Палеоботаника - ҡаҙылдаҡ үҫемлектәрҙе өйрәнә.
Альгология - ылымыҡтарҙы өйрәнә.
Бриология — мүктәрҙе, птеридология — ҡаҙаяҡтарҙы, дендрология ағастарҙы һэм ҡыуаҡтарҙы өйрәнә һәм башҡалар
[[Категория:Биология| ]]
| |||