Перу: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Төҙәтмәләр индерҙем. Морат Солтанов
67 юл:
[[Файл:PeruP1-1Sol-1879-donateddobleclick f.jpg|мини|210px|[[Креол]]ка — Перу тоҙонда [[аллегория]] [[символ]]ы, [[1879]]]]
 
'''Перу Республикаһы''' ({{lang-es|República del Perú}} {{IPA|[reˈpuβlika ðel peˈɾu]}}, {{lang-qu|Piruw Mama Llaqta}} {{IPA|[piˈruw ˈmama ˈʎaχta]}}, {{lang-ay|Piruw Suyu}} {{IPA|[piˈruw ˈsuju]}})— Көньяҡ Америкалағы дәүләт. Төньяҡ-көнбайыштан Эквадор, төньяҡтан Колумбия, көнсығыштан Бразилия, көньяҡ-көнсығыштан Бризилия һәм УилиЧили менән сиктәш. Ярҙары тымыҡТымыҡ океан менән йыуыла. Майҙаны буйынса, Бразилия һәм Аргентинанан ҡалышып, өсөнсө урында.
 
 
== Инкылар дәүләте ==
 
Перу — Көньяҡ американыңАмериканың археология музейы, боронғо [[цивилизация]]лар, боронғо индеецтар цивилизацияһы иле, уларҙың ҡаҙаныштары хәҙерге кешене лә таң ҡалдыра. Инкылар үҙ дәүләтен төҙөгәнгә тиклем үк әле,бындбында унға яҡын цивилизация булған. Уларҙың һәләк булыу сәбәптәре әле лә асыҡланмаған.
 
[[XII быуат]]та [[Урубамба]] йылғаһы үҙәнендә инкылар дәүләте барлыҡҡа килә. Инкылар этнос түгел, ә хакимлекхакимлыҡ итеүсе синыф. Биш быуат эсендә инкыларҙың [[Тауантинсуйу]] дәүләте Колумбҡа тиклем Америкала иң ҙур империя була.
 
Хужалыҡ итеүҙең төп тармағы — ер эшкәртеү. Ерҙе таяҡтар менән йомшарталар, [[һабан]]ды улар белмәй. [[кукуруз|МиассМаис]], [[маниока]], [[картуф]], [[помидор|таматтартоматтар]], [[ҡуҙаҡлылар]], [[тәмәке]] һәм [[мамыҡ (үҫемлек)|мамыҡ]] үҫтерәләр. Йорт хайуандарынан [[лама]]лар үрсетәләр. Халыҡ, мамыҡ һәм төн туҡымалар туҡыу, [[көршәк эшләү]] (көршәксе түңәрәген ҡулланмайынса), алтын, көмөш, баҡыр һәм бронза эшкәртеү кеүек һөнәрҙәр менән мәшғүл.
 
== Испан яулап алыуы ==
Боронғо Перу индеейтарыныңиндеецтарының күп һәйкәл-ҡомартҡылары испан яулап алыуҙары замананда емерелгән. Инкыларҙың ҡомартҡылары һәм һарыйҙарыһарайҙары урынына испандар католик сиркәүҙәр, монастырҙар, үҙҙәренең һарыйҙарынһарайҙарын һаландарһалғандар. шулай ҙа инкылырҙың рухи мәҙәниәте урарҙыңуларҙың ңәҫелдәре тарафынан ауыҙ-тел ижады, көй,бейеү рәүешендә, кейемдәрҙә һәм көнкүрештә һаҡланған.
 
== Географияһы ==
Илдең климаты сиктән тыш төрлө һәм ҡапма-ҡаршылыҡлы. [[Тымыҡ океан]] янында түбәләре ҡар менән ҡапланған [[Анд]] тауҙары башлана. Уңдырышлы ерҙәр [[сүллек]]тәр менән алышына. Арырыҡ Амазония урмандары башлана.
Тәбиғәт шарттары буйынса Перу өс өлөшкә бүленә. Яр буйын костаКоста тип атайҙар. Диңгеҙ буйы тигеҙлеге океан буйлап тар ғына (80 километрҙан 180 километрға тиклем) һыҙат булып 1600 километрға һуҙыла. Ул [[тропик сүллектәр зонаһы]]нда ята.
Сүллектәр эргәһендә [[Анд]] тауҙары күтәрелә. Илдең был яғыгяғын Сьерра тип атайҙар. Йылға үҙәндәре тауҙарҙы айырым һырттарға бүлгеләй. Һырттар араһында бик бейектә яҫы таулыҡ ята.
 
Перуның көнсығыш өлөшө Сельва тип атала. Сельва икһеҙ-сикһеҙ урмандар менән ҡапланған. Уның аша мул һыулаһыулы АмазанкаАмазонка һәм уның күп һанлы ҡушылдыҡтары ағып ятааға.
 
== Әҙәбиәт ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Перу» битенән алынған