Шәфиев Бәхтегәрәй Әғзәм улы: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Берләштерелде, викилаштырыу, сығанаҡ
1 юл:
{{Политик
{{Берләштерергә||Шәфиев Бәхтигәрәй Әғзәм улы}}
| Имя = Бәхтегәрәй Әғзәм улы Шәфиев
'''Шәфиев Бәхтегәрәй Әғзәм улы ''' (5.2.1897  — 1918, август) — Башҡортостанда революцион хәрәкәт ҡатнашыусыһы.
| Оригинал имени =
== Биографияһы==
| Изображение =
Ырымбур губернаһы Ырымбур өйәҙенең (хәҙерге Ырымбур өлкәһе Октябрь районының) Иманғол тигән башҡорт ауылында башҡорт крәҫтиәне ғаиләһендә тыуа. Өс йәшендә үкһеҙ етем ҡала. Яҡын туғаны Әхмәтгәрәй Шәфиев ярҙамы менән Бәхтегәрәй белем ала. Ырымбурҙағы [[Хөсәйениә мәҙрәсәһе|«Хөсәйениә»]] мәҙрәсәһендә (1910-14), Һәйетҡол  рус-башҡорт училищеһында (1914-15) уҡый. Ырымбур земство фельдшер-акушерлыҡ мәктәбенә инә.
| Ширина = 200px
| Описание изображения = Фото
| Имя при рождении =
| Псевдонимы =
| Дата рождения = 5.2.1897
| Место рождения = [[Ырымбур губернаһы]], [[Ырымбур өйәҙе]] (хәҙерге [[Ырымбур өлкәһе]]нең Октябрь районы), [[1-се Иманғол]] ауылы
| Дата смерти = 1918
| Место смерти = Ырымбур губернаһы
| Гражданство =
| Образование =
| Вероисповедание =
| Партия =
| Основные идеи =
| Род деятельности = революционер
| Награды =
| Сайт =
}}
 
'''Шәфиев Бәхтегәрәй Әғзәм улы Шәфиев'''  (5.2.1897  — 1918, август) — Башҡортостанда[[Башҡортостан]]да революцион хәрәкәт ҡатнашыусыһы.
1917 йылдан «Ырымбурҙың уҡыусы мосолмандары йәмғиәте»нә етәкселек итә. Ошо уҡ йылды  РСДРП(б) сафтарына инә һәм Ырымбур губернаһының башҡорт, татар йәштәре араһында пропагандистик эш башлай. 
 
== Тормош юлы ==
1918 йылдың ғинуарында Ырымбур мосолман хәрби-революцион комитеты ағзаһы итеп һайлана. 1918 йылдың февраленән Башҡортостан Ваҡытлы Революцион советы рәйесе урынбаҫары, [[Башҡортостан (гәзит)|«Башкурдистан»]] гәзитенең яуаплы секретары, эшсе, һалдат һәм крәҫтиән депутаттары Советының Ырымбур губерна башҡарма комитеты ағзаһы булып китә. 
Ырымбур губернаһы Ырымбур өйәҙенең (хәҙерге Ырымбур өлкәһе Октябрь районының) Иманғол тигән башҡорт ауылында башҡорт крәҫтиәне ғаиләһендә тыуа. Өс йәшендә үкһеҙ етем ҡала. Яҡын туғаны Әхмәтгәрәй Шәфиев ярҙамы менән Бәхтегәрәй белем ала. Ырымбурҙағы [[Хөсәйениә мәҙрәсәһе|«Хөсәйениә»]]  мәҙрәсәһендә (1910-141910—14), Һәйетҡол  рус-башҡорт училищеһында (1914-151914—15) уҡый. Ырымбур земство фельдшер-акушерлыҡ мәктәбенә инә.
 
1917 йылдан «Ырымбурҙың уҡыусы мосолмандары йәмғиәте»нә етәкселек итә. Ошо уҡ йылды РСДРП(б) сафтарына инә һәм Ырымбур губернаһының башҡорт, татар йәштәре араһында пропагандистик эш башлай. Рәсәйҙәге 1917 йылғы революциялар осоронда большевиктарҙың идеяларын яҡлап сыға. Башҡа [[башҡорттар]]ҙан сыҡҡан билдәле большевик-революционерҙар — [[Хәкимов Кәрим Әбдрәүеф улы|Кәрим Хәкимов]], [[Хоҙайбирҙин Шәһит Әхмәт улы|Шәһит Хоҙайбирҙин]], [[Нуриманов Баһауетдин Йәләлетдин улы|Баһауетдин Нуриманов]] һымаҡ [[Башҡорт милли-азатлыҡ хәрәкәте]]н контрреволюцион тип иҫәпләй<ref>{{книга
1918 йылдың апреленән —  РСФСР Милләттәр эштәре буйынса халыҡ комиссариаты ҡарамағында ойошторолған  Үҙәк татар-башҡорт комиссариаты  (Мәскәү) ағзаһы, уның юридик бүлеге мөдире. Ул шулай уҡ Мәскәүгә  Башҡортостан автономияһы тураһындағы положениеның проектын күрһәтергә алып бара. 
|автор = [[Ҡолшәрипов Марат Мәхмүт улы|Кульшарипов М. М.]]
|заглавие = Октябрь 1917 года// История башкирского народа: в 7 т./ гл. ред. М. М. Кульшарипов; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН
|ссылка =
|ответственный =
|место = Уфа
|издательство = Гилем
|год = 2010
|том = V
|страниц = 468
|страницы = 92
|isbn = 978-5-7501-1199-2
}}</ref>.
 
1918 йылдың ғинуарында Ырымбур мосолман хәрби-революцион комитеты ағзаһы итеп һайлана. 1918 йылдың февраленән Башҡортостан Ваҡытлываҡытлы Революционреволюцион советы рәйесе урынбаҫары, [[Башҡортостан (гәзит)|«Башкурдистан»]]  гәзитенең яуаплы секретары, эшсе, һалдат һәм крәҫтиән депутаттары Советының Ырымбур губерна башҡарма комитеты ағзаһы булып китә. 
1918 йылдың июнендә, граждандар һуғышы башланып торған саҡта,  агитация эштәре менән Ырымбур губернаһына ебәрелә. Ул ерле халыҡты, башлыса башҡорттарҙы һәм татарҙарҙы, аҡ гвардиясыларға һәм фетнә күтәргән аҡ чехтарға ҡаршы хәрәкәткә ҡушылырға өгөтләргә тейеш була. Революцияны ҡабул итмәгән Ырымбур казактары атаман Дутов етәкселеге аҫтында баш күтәрә һәм власты ҡулдарына ала. Ҡыҙылдарҙың частары Ырымбурҙы ҡалдырып торорға мәжбүр була, ә Шәфиев ауыл халҡы араһында өгөт-нәсихәт үткәреү өсөн Дутов биләгән төбәктә тороп ҡала. 1918 йылдың июнендә Ырымбур өйәҙенең  [[Ырымбур өлкәһенеӊ административ ҡоролошо|Кабанкино]] ауылы эргәһендә Бәхтегәрәй дутовсы казактар тарафынан ҡулға алына һәм Ырымбур ҡалаһындағы төрмәгә ябыла. Аҡ гвардиясылар суды уны үлем язаһына хөкөм итә. Бәхтегәрәй Шәфиев 1918 йылдың авгусында атыла. <div>Һәләк ителгән сағында Бәхтегәрәй Шәфиевкә егерме бер йәш була. </div>
 
1918 йылдың апреленән   РСФСР Милләттәр эштәре буйынса халыҡ комиссариаты ҡарамағында ойошторолған  Үҙәк татар-башҡорт комиссариаты  (Мәскәү) ағзаһы, уның юридик бүлеге мөдире. Ул шулай уҡ Мәскәүгә  Башҡортостан автономияһы тураһындағы положениеның проектын күрһәтергә алып бара. 
 
1918 йылдың июнендә, граждандар һуғышы башланып торған саҡта,  агитация эштәре менән Ырымбур губернаһына ебәрелә. Ул ерле халыҡты, башлыса башҡорттарҙы һәм татарҙарҙы, аҡ гвардиясыларға һәм фетнә күтәргән аҡ чехтарға ҡаршы хәрәкәткә ҡушылырға өгөтләргә тейеш була. Революцияны ҡабул итмәгән Ырымбур казактары атаман Дутов етәкселеге аҫтында баш күтәрә һәм власты ҡулдарына ала. Ҡыҙылдарҙың частары Ырымбурҙы ҡалдырып торорға мәжбүр була, ә Шәфиев ауыл халҡы араһында өгөт-нәсихәт үткәреү өсөн Дутов биләгән төбәктә тороп ҡала. 1918 йылдың июнендә Ырымбур өйәҙенең  [[Ырымбур өлкәһенеӊ административ ҡоролошо|Кабанкино]]  ауылы эргәһендә Бәхтегәрәй дутовсы казактар тарафынан ҡулға алына һәм Ырымбур ҡалаһындағы төрмәгә ябыла. Аҡ гвардиясылар суды уны үлем язаһына хөкөм итә. Бәхтегәрәй Шәфиев 1918 йылдың авгусында атыла.  <div>Һәләк ителгән сағында Бәхтегәрәй Шәфиевкә егерме бер йәш була.  </div>
 
== Хәтер ==
[[Өфө]], [[Ырымбур]], [[Стәрлетамаҡ ]]<nowiki/> ҡалаларында, [[Мораҡ (Күгәрсен районы)|Мораҡ ]]<nowiki/>ауылында, Иманғол ауылындарында урамдарға Шәфиев исеме бирелгән. Күгәрсен районының Һәйетҡол[[Сәйетҡол (Күгәрсен районы)|Сәйетҡол]] мәктәбе Бәхтегәрәй Шәфиев исемен йөрөтә. 
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
 
== Әҙәбиәт ==
* ''Кузыев Р.  У. '' Бахтигарей Шафиев. - — Уфа: Башк. кн. изд-во, 1972;.
* ''Асабин Е. П.'' «Под знаменем революции». Уфа, 1991.
 
== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013У|index.php/prosmotr/2-statya/1279-shafiev-bakhtigarej-agzamovich|автор=Асабин Е. П.}}
* [http://www.gsrb.ru/ru/about_parliament/parliamentary_museum/third_kurultai_8_20_december_1917/shafiev/ Шафиев Б. А. Заместитель председателя Временного революционного Совета Башкурдистана и Мусульманского военно-революционного комитета]
* http://kuglib.ru/load/oni_proslavili_rajon/ikh_imenami_nazvany_ulicy/ulicy_taranova_smolina_svobodina_bljukhera_shafieva/24-1-0-1548 <br>
 
== Хәтер==
[[Өфө]], [[Ырымбур]], [[Стәрлетамаҡ ]]<nowiki/>ҡалаларында, [[Мораҡ (Күгәрсен районы)|Мораҡ ]]<nowiki/>ауылында урамдарға Шәфиев исеме бирелгән. Күгәрсен районының Һәйетҡол мәктәбе Бәхтегәрәй Шәфиев исемен йөрөтә. 
== Әҙәбиәт==
* Кузыев Р. У. Бахтигарей Шафиев. - Уфа: Башк. кн. изд-во, 1972;
* Асабин Е. П. «Под знаменем революции». Уфа, 1991.
== Һылтанмалар==
[ Шафиев Б. А. Заместитель председателя Временного революционного Совета Башкурдистана и Мусульманского военно-революционного комитета
]
*http://kuglib.ru/load/oni_proslavili_rajon/ikh_imenami_nazvany_ulicy/ulicy_taranova_smolina_svobodina_bljukhera_shafieva/24-1-0-1548 <br>
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:Вафаттар 1918 йылда]]
[[Категория:«Башҡортостан» гәзите баш мөхәррирҙәре]]
[[Категория:Хөсәйениә мәҙрәсәһе шәкерттәре]]