Ханука: өлгөләр араһындағы айырма

'''Ханука''' ({{lang-he|חֲנֻכָּה‎}} (''Ханука́''<ref name="EJE">[[Электрон Йәһүд Энциклопедияһы]]ндағы [http://www.eleven.co.il/article/14446 ''Ханукка''] мәҡәлә</ref> йәки ''Ха́нука''<ref>«Новейший словарь иностранных слов и выражений» ([[Мәскәү]]: АСТ һәм [[Минск]]: Харвест, 2001)</ref>, {{lang-el|τά έγαίνια}}, {{lang-arc|חֲנֻכְּתא}} "«яңы итеү, яңынан итеү/яңынан изге итеү"»)  — [[йәһүд халҡы|йәһүд]] [[байрам]]ы. Байрам көндәре: 25-се [[кислев]]  — 2-се йәки 3-сө [[тевет]] (барыһы 8 көн).

2011 йылда Ханука байрам ваҡыты: 20 [[аҡъюлай]]  — 27 [[аҡъюлай]].

Байрам [[б.э.т II быуат]]та барлыҡҡа килгән. Б. э. т 165 йылда грек-сирия һәм йәһүд ғәскәрен тар-мар итеп  — Иерусали́м Храмы таҙарыныу, ҡорбан хайуандарын яндырыу урынын [[:ru: Жертвенник всесожжения]] изге итеү, ғибәҙәтханаға мәхәллә ҡылыу хөрмәтенә үткәрелгән байрам.

Байрамдың икенсе исеме  — Хаг Урим, Ут байрамы тигәнде аңлата.

Б. э. т. 170 йылда Иерусалим Ҡорамын Селевкид династияһынан Антиох Эпифан яулап ала һәм храм йыһаздарын һәм шул иҫәптән алтын Менораны [[:ru:Менора]] (ете олонло шәм) Сирияға оҙата.

Б. э. т 167 йылда халыҡ (Маккавейҙәр) ихтилалы күтәрелә һәм Иерусалим Ҡорамын Селевкид династияһы хакимлегенән азат итә. Маккавейҙәр храм йыһаздарын яңырта һәм ете олонло Менора шәмен тоҡандырыу йолаһын яңырта.

Риүәйәт буйынса Маккавейҙәр Храмды азат иткәс, ете олонло Менора шәмен тоҡандырырға таҙа май таба алмағандар, икән. Эҙләй торғас бәләкәй генә май көршәге тапҡандар. Көршәк бик бәләкәй булған, ундағы май шәмдә бер генә көн яндырырға еткән. Шулайҙа Маккавейҙәр шәмде тоҡандырырға була. Шул ваҡытта мөғжизә тыуа  — яңы май әҙерләргә һигеҙ көн кәрәк була, әҙ генә май теүәл һигеҙ көн буйы яна. Бынан һуң Ханука байрамы һигеҙ көн байрам ителә.