Ватикан: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
51 юл:
}}
 
'''Ватика́н''' {{lang-it|Stato della Città del Vaticano}}, ''' Ватика́н дәүләт ҡалаһы''' исеме ҡулланыла<ref>Гуценко К. Ф., Ковлер А.&nbsp; И.&nbsp; Конституционное право: Энциклопедический словарь / Отв. ред. и рук. авт. коллектива С.&nbsp; А.&nbsp; Авакьян.&nbsp; — М.: НОРМА-ИНФРА-М, 2000.&nbsp; — 688 с.&nbsp; — ISBN 5-89123-409-2</ref>)&nbsp; — [[Рим]] эсендә Италия менән берләштерелгән кәрлә дәүләт-анклав (донъяла иң бәләкәй дәүләт). Үҙенең исемен Mons Vaticanus тауы исеменән алған, латин телендә vaticinia&nbsp;  «күрәҙәлек итеү урыны» тигәнде аңлата.
 
Халыҡ-ара хоҡуҡта Ватикандың статусы  — Изге Тәхеттең (Святой Простол) ярҙамсы үҙалла территорияһы, Рим католик сиркәүенең юғары дин башлыҡтары резиденцияһы. Ватикандың суверенитеты үҙаллы (милли) түгел, ул Изге Тәхеттең үҙаллылығынан килә. Икенсе һүҙ менән әйткәндә, Ватикан халҡы түгел, ә Папа тәхете үҙаллы булып тора.
 
Сит ил дипломатик миссиялары Ватикан ҡала-дәүләткә түгел, Изге Простолға тәғәйенләнә. Изге Престолға тәғәйенләнгән сит ил илселәре һәм вәкилдәре, Ватикан ере бәләкәй булғанға, Римдә урынлашалар.<ref>[http://www.tursvodka.ru/countries/vatican/russian_embassy/ Адрес посольства Ватикана в Италии]</ref>
71 юл:
== Сәйәси система ==
 
Ватикан&nbsp; — Изге Престол идара иткән абсолют теократик монархия. Рим Папаһы ҡулында абсолют закон сығарыу, башҡарма власть һәм суд, ул суверенитетты тотусы булып тора. Рим Папаһые кардиналдар ғүмерлеккә һайлап ҡуя. Рим Папаһы үлгәс, йәки тәхетән баш тартҡас, яңы Папа [[инаугурация]]һына тиклем, уның бурысые [[камерленго]] башҡара.<ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/catholic/582/Камерленго Камерленго] / Католическая энциклопедия. EdwART. 2011.</ref>
 
== География ==
 
[[Файл:VaticanCity Annex.jpg|thumb|400px|Ватикандың рәсми планы (Латеран килешеүенең ҡушымтаһы). Планда төҫтәр менән күрһәтелгән: һоро&nbsp; — Ватикан дәүләт-ҡалаһы биләмәһе; асыҡ һоро&nbsp; — Италия хоҡуҡ тәртибен һаҡлыған Ватикан биләмәһе. ]]
 
[[Файл:Vt-map.png|thumb|Ватикан картаһы]]
 
Ватикан [[Рим]]дың төньяҡ-көнбайыш өлөшөндә [[Ватикан тауы]]нда урынлашҡан, [[Тибр]]ҙан бер нисә йөҙ метр алыҫлыҡта. Бөтә яҡтан да Италия менән сиктәш, дөйөм сик оҙрнлоғо 3,2  км. Сик оборона стенаһы менән тура килә. Изге Петр соборы майҙан алдындағы сик һыҙаты овпл формаһындағы майҙан булып тора.
 
== Иҡтисад ==
 
Ватикан иҡтисады - — коммерцияла булмаған планлы иҡтисад. Бөтә донъялағы католиктарҙан йыйылған иғәнә, беренсе сиратта, табыш сығанағы булып тора. 2003 йылда килем 252 миллион доллар, сығым  — 264 миллион доллар. Туризм, поча маркаларын һатыу, монета-сувенирҙар һатыу, музейға инеү өсөн аҡса йыйыу килемдең бер өлөшөн тәшкил итә. Музейҙарҙа эшләүселәр, баҡсасылар, урам һәпереүселәрҙең күбеһе Италия граждандары.
 
== Халҡы ==
106 юл:
* ''Красиков А. А.'' Ватикан: история и современность. М., 1991
* Музеи Ватикана. Рим. М., 1974
* Колупаев В. Е.  Российско-ватиканские отношения в ХХ веке: новые документы Русского зарубежья // Современная Европа : Журнал общественно-политических исследований. 2011, №  3. С. 106-111106—111.
* Колупаев В. Е.  Восточные коллекции Ватикана // Восточная коллекция. 2008. №  4. 135—142.
 
== Һылтанмалар ==
123 юл:
| Проект =
}}
* [http://www.vatican.va/ Официальный сайт Святого Престола]&nbsp; — на немецком, английском, испанском, французском, итальянском, португальском языках и латыни
* [http://www.vaticanstate.va/ Официальный сайт государства Ватикана]&nbsp; — на итальянском, английском, немецком, испанском, французском языках
* [http://www.vaticanstate.ru/ Государство Град Ватикан]&nbsp; — сайт Ватикана на русском языке
* [http://vaticancity.cc/ Сайт о Ватикане]&nbsp; — история, культура достопримечательности Ватикана
* [http://aroundoftheworld.ru/italy/vatican.html Город&nbsp; — государство Ватикан]&nbsp; — статья о Ватикане, его истории и достопримечательностях
* [http://benediktxvi.ru/index.php?option=com_content&amp;task=section&amp;id=8&amp;Itemid=56 Статьи о Ватикане]&nbsp; — сайт о Бенедикте XVI
 
{{Европа илдәре}}
140 юл:
[[Категория:Диңгеҙгә сығыу юлы булмаған илдәр]]
[[Категория:Европа башҡалалары]]
 
{{Link FA|ar}}
{{Link FA|fi}}
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ватикан» битенән алынған