Башҡорт уғы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) фото |
Ардах18 (фекер алышыу | өлөш) әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
[[
[[Файл:Bashkirian archer.jpg|thumb|180px|Уҡсы-башҡорт. Унтер ден Линден. 11 март 1813
[[
'''Башҡорт уғы'''
Тарихи сығанаҡтарҙан билдәле булыуынса, 1814 йылдың 14 апрелендә сиркәү янында Шварцбург-Рудольфштадт (Тюрингия) кенәзлеге принцы Карл Гюнтер уҡ-һаҙаҡтың көсөнә шик белдергәс, дүрт башҡорт йәйәнән атыу оҫталығын күрһәтмәксе була. Сиркәү башняһы көмбәҙенә ҡала майҙанының ҡаршылаш яғынан атырға килешәләр. Бер яугирҙың уғы көмбәҙҙең ныҡлы көбөн тишеп ҡаҙала. Ағас уҡ серегәс, уның тимер күсермәһен эшләп, ҡайтанан көмбәҙгә ҡуялар, оригиналды музейға тапшыралар<ref>{{книга
17 юл:
| isbn = 978-5-02-038276-3
| ref =
}}</ref>.
Билдәле башҡорт яҙыусыһы [[Яныбай Хамматов]] [[Төньяҡ амурҙары (китап)|Төньяҡ амурҙары]] дилогияһын яҙған ваҡытта [[Ватан һуғышы (1812)|1812 йылғы Ватан һуғышында]] ҡатнашҡан башҡорт яугирҙәре юлынан үтә<ref>[http://bashgazet.ru/obshestvo/print:page,1,6447-tnya-amuraryny-yau-yuldary-ni-yly.html Зиннур Нурғәлин. «Төньяҡ амурҙарының» яу юлдары ни һөйләй?]</ref>.
23 юл:
Яныбай Хамматов уҡ-һаҙаҡ менән ҡоралланған башҡорттар хаҡында шул дәүерҙән килгән легенданың төбөнә төшкән һәм уны ҡайтанан тарихи фактҡа әүерелдергән «төньяҡ амурҙары» вариҫтарынан берҙән-берәүҙер, моғайын. Веймар ҡалаһы архивында булғанда, унан йөҙ саҡрым самаһы алыҫлыҡтағы Шварца исемле ауылда бер тарихи уҡ һаҡланыуы хаҡында белә. Ауылға килгәс тә ул бының шаһиты була. Сиркәүҙә яҙыусыға баш бармаҡ йыуанлығындағы уҡты күрһәтәләр. Ул бер метр оҙонлоғонда, ныҡ тутыҡҡан була. Уҡ әҙип килерҙән бер ай алда ғына сиркәү башняһында торған урынынан ысҡынып төшкән. Унда элек ҡәҙимге башҡорт уғы ҡаҙалып торған. Ул сереп килеп төшкәс, урынына ошо ҡорос уҡты ҡуйғандар. Ваҡыт уны ла йәлләмәгән. Яҙыусы ауылға килгәндә ул да башняла булмаған. Әммә уны Хамматовтың күҙ алдында ҡайтанан күтәреп, элекке урынына нығытып ҡуялар. Уҡҡа ауыл халҡының мөнәсәбәтен 1980 йылда «Киске Берлин» гәзитендә баҫылып сыҡҡан мәҡәлә бер ни ҡәҙәр асыҡлай булырға тейеш. Ундағы һүрәт аҫтына «Был уҡты амурҙар түгел, башҡорт һуғышсылары атҡан» тип яҙылған була. Гәзиттең шундай аңлатма биреүендә тәрән мәғәнә бар. Шварца ауылы халҡы ла уны тиккә генә ҡәлғә архивында ҡәҙерләп һаҡламай. Уның өсөн был ҡомартҡының амурҙар атҡан уҡ булыуы ҡиммәт.
Ҡорос уҡ күп йылдар сиркәү манараһын биҙәп тора. 2013 йылдың сентябрендә Германияла Лейпциг ҡалаһы эргәһендә Халыҡтар һуғышы
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
36 юл:
[[Категория:Башҡортостан тарихы]]
[[Категория:1812 йылғы Ватан һуғышы]]
|