Википедия

Октавиан Август: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
21 юл:
| похоронен = Август мавзолейы, [[Рим]]
| викисклад = Augustus
}}'''
 
'''Гай Ю́лий Це́зарь А́вгуст''' ({{lang-la|Gaius Iulius Caesar Augustus}},бала саҡта— '''Гай Октавий Фурин''' , {{lang-la2|Gaius Octavius Thurinus}}; 23 сентябрь, б.э.т. 63 й., [[Рим]]  — 19 август, 14 й., [[Нола]])  — рим сәйәси эшмәкәре, [[принципат]]ҡа нигеҙ һалыусы(исем менән {{lang-la2|Imperator Caesar Augustus}}, б.э.т. [[27 й.]]), [[Бөйөк понтифик]] [[б.э.т. 12 йыл]]), [[Ватан атаһы]] ([[б.э.т. 2 йылдан]]). Цезарҙең туғанының ейәненең улы, уллыҡҡа алынған.
 
Шулай уҡ күп тапҡырҙар консул , трибун , цензор.
 
Вафаты мәленә тулы титулы: '''Imperator Caesar Divi filius Augustus, Pontifex Maximus, Consul XIII, Imperator XXI, Tribuniciae potestatis XXXVII, Pater Patriae''' (Император, Илаһи Цезарь улы, Август, Бөйөк Понтифик, Консул 13 тапҡыр, Император 21 тапҡыр, халыҡ трибуны хакимлығы 37 тапҡыр, Ватан Атаһы).
 
== Исеме ==
Бала саҡта - — Гай Октавий Фурин {{lang-la2|Gaius Octavius Thurinus}}. Юлий Цезарь уны уллыҡҡа алғандан һуң Гай Юлий Цезарь Октавиан тип аталырға тейеш булған (суффикс -ан Октавийҙар тоҡомонан икәнен күрһәтә). Мәгәр Цезарҙең вариҫы бер ваҡытта ла был исемде әйтмәгән, сөнки түбәнерәк сығышлы Октавийҙарҙан булыуын йәшерергә тырышҡан. 27 йылда ( Империя барлыҡҡа килгән тип һаналған йыл), граждандар һуғыштарында еңеп сыҡҡандан һуң сенат уға «Август» ({{lang-la|Augustus}} тигән маҡтаулы исем бүләк итә,(илаһиҙар ололоҡлаған, йәки дәүләтте ололоҡлаған тигән мәғәнә). Был титулды принцепс исеменә ҡушып Император Цезарь Август тип аталып йөрөй башлай. Мәгәр Рим империяһы хакимдары артабан үҙҙәрен гел шулай атау сәбәпле, айырымлар өсөн үҙе онотторорға тырышҡан Октавиан, йәки Октавиан Август тип атайҙар.
 
== Бала сағы һәм үҫмер йылдары ==
Атаһы үлеп ҡалғас, малайҙы тол ҡалған әсәһе Атия ҡарай, әммә малай күберәк өләсәһе Юлия янында йөрөй. Атия Юлия Цезарҙең туғаны була, шуға ла Цезарь уның улын Римдә сәйәси карьераға әҙерләй башлай. Октавиан эргәһендә бала сағында ҡол-педагог Сфэр һәм александрия философы Арий булғаны билдәле. Октавиан ораторлыҡ оҫталығына ныҡ иғтибар итә  — 12 йәшендә үк әле өләсәһе Юлияның йыназаһында телмәр тота, әммә ғүмер буйы алдан әҙерләнгән ҡағыҙ буйынса уҡый.
 
Октавиан хакимлыҡ өсөн көрәш шарттарында үҫә. Цезарь менән Помпей араһында һуғыш башланғас, малайҙы Цезарҙең вариҫы тип үлтереп ҡуймаһындар өсөн йәшереп тоталар. . Октавиан сирләшкә генә булһа ла 15 йәшенән дәүләт йомоштарын үтәй башлай, хатта [[Рим]] префекты ла булып ала. Помпейға һөжүмдән һуң Цезарь уны Аполлонияға ебәрә, бында Октавиан белем алыуын дауам итә һәм Агриппа менән берлектә Парфияға ҡаршы һуғыш әҙерләргә тейеш була.
 
== Цезарҙән мираҫ алыу ==
Тиҙҙән Октавиан әсәһенән Цезарҙе үлтереүҙәре тураһында хат ала. Әсәһе менән үгәй атаһы Римдә күренмәҫкә кәңәш итә. Италияға йәшерен генә килеп, Октавиан. сенаттың Цезарҙе тиран тип атап Тибрға ташлатыуҙан баш тартыуын белә. Васыятында Цезарь Октавианды уллыҡҡа алыуын һәм мөлкәтенең күп өлөшөн уға ҡалдырыуын яҙған була. Быны ишеткәс, Октавиан әсәһе менән үгәй атаһын һүҙен тыңламай, мираҫты алырға була һәм үлтереүселәрҙән үс аласағын белдерә.
 
== Антоний менән хакимлыҡ өсөн көрәш ==
Мәгәр власҡа Марк Антоний килеп өлгөргән була, ул Цезарҙең ҡатыны Кальпурниянан аҡса ала һәм ғәскәр ҙә уның яҡлы була. Октавиан уны еңеүгә бар оҫталығын һала. Цицерондың ихтирамын ҡаҙанғас, тегеһе сенатта уны яҡлап сығыш яһап, кәрәкле ҡарарҙар ҡабул ителеүгә өлгәшә. Октавиан Антоний менән берсә дошманлаша, берсә уға яҡты йөҙ күрһәтә. Ҡаршы яҡтар һуғыш башлағас та, еңелгән Антонийҙы үлтермәй ебәрә. Үҙенә ҡаршы сығыусыларҙы еңгәс, Октавиан Римгә ҡайтып, үҙенең триумфын таныуҙы талап итә.
 
[[Файл:Caesar augustus.jpg|справа|200px|мини]]
Октавианды йәш тип сенат кире ҡаҡҡас, Октавиан Антоний һәм Марком Лепид менән сенатҡа ҡаршы берләшергә   — икенсе триумвират төҙөргә өндәй. Сенат Октавианды консул итеүҙән дә баш тартҡас, Парламентёр Корнелий уны яҡлап сығыш яһай. Икеләнә башлаған сенаторҙарға хәнйәр күрһәтеп ул: «Бына нәмә уны консул итәсәк, әгәр быны һеҙ эшләмәһәгеҙ», - — тип янай.
 
== Үлеме ==
[[Файл:Roma-mausoleo di augusto.jpg|thumb|200px| Август кәшәнәһе емеректәре]]
Октавиан Август Үҙе теләгәнсә  — "«яҡшы үлем"» менән үлә. Атаһының иҫке йортонда, яҡындары, дуҫтары менән бәхилләшеп баҡыйлыҡҡа күсә. Дуҫтары менән бәхилләшкәндә, мин тормош кәмитен нисек уйнаным, тип һорай ҙа, грек шиғырын һөйләй: «Матур уйнаған булһам, ҡул сабып алҡышлағыҙ ҙа, күңелле итеп оҙатығыҙ». Күҙ йәштәрен ҡойған ҡатынына: «Ливия, йәшә, беҙҙең нисек йәшәгәнде хәтереңдә тот. Сәләмәтлек һиңә...һиңә… Бәхил бул», - — ти. Октавиан Август б.э.14 йылында, 19 августа   э. Нолда үлә.
 
== Ғүмер йомғаҡтары ==
[[Файл:Statue-Augustus.jpg|справа|мини|Октавиандың хәҙер Ватиканда торған данлыҡлы статуяһы]]
Август үҙ-ара һуғыштарҙан һуң иленә муллыҡ, хөр тормош биргән кеше. Юлий Цезарь кеүек даһи булмаһа ла, булдыра алған бар сараларҙы ҡулланып маҡсатына ирешә белгән шәхес. Фәнгә, сәнғәткә ихтирамы, үҙе лә шағир булараҡ, ул үҙ осрона исемен бирерлек хеҙмәт итә.
 
Август Рим империяһы тураһында статистик очерк һәм үҙ эштәре тураһында яҙмалар ҡалдыра - — «Res Gestae Divi Augusti».
 
=== Әҙәбиәт ===
61 юл:
* Бюст Августа играл важную роль в серии «Тайна Огненного Глаза» сериала «Альфред Хичкок и Три Сыщика».
* Август служил примером для произнесения речи в книге Курта Воннегута «Дай вам Бог здоровья, мистер Розуотер».
* Джонн Эдвард Вильямс ({{lang-en|John Edward Williams}}) написал роман под названием «Augustus», который выиграл премию «National Book Award» в 1973  г.
* Август является одним из действующих лиц пьесы [[Уильям Шекспир|Уильяма Шекспира]] «Антоний и Клеопатра» (под именем Октавий).
* Образ Октавиана Августа также описан в псевдобиографическом романе английского писателя Роберта Грейвза «Я, Клавдий».
 
=== Кинематограф ===
* Клеопатра, историческая драма 1934 года  — Ян Кейт ({{lang-en|[[:en:Ian Keith|Ian Keith]]}})
* Клеопатра, пеплум 1963 года  — Родди МакДауэлл ({{lang-en|[[:en:Roddy McDowall|Roddy McDowall]]}})
* Цезари ({{lang-en|[[:en:The Caesars (TV series)|The Caesars]]}}), британская серия фильмов 1968 года  — Роланд Калвер ({{lang-en|[[:en:Roland Culver|Roland Culver]]}})
* Я, Клавдий, мини-сериал 1976 года  — экранизация одноимённого романа Роберта Грейвза и его продолжения «Божественный Клавдий». В роли Августа - — Брайан Блессед ({{lang-en|[[:en:Brian Blessed|Brian Blessed]]}})
* Римская империя: Август, историческая драма 2003 года, первый фильм итальянского проекта «Imperium»  — Беньямин Задлер, Питер О’Тул.
* Рим, английско-итальянский телесериал, историческая драма 2005 года  — Макс Пиркис ({{lang-en|[[:en:Max Pirkis|Max Pirkis]]}}), {{Не переведено 3|Вудс, Саймон|Саймон Вудс|en|Simon Woods}}
* Империя ({{lang-en|[[:en:Empire (2005 TV series)|Empire]]}}), 6-серийный американский фильм, историческая драма 2005  г.  — Сантьяго Кабрера
* Ночь в музее, американский семейный фильм 2006 года  — Стив Куган
 
=== Видео-уйындар ===
85 юл:
«Деяния»:
* [http://www.thelatinlibrary.com/aug.html Латинский текст]
* Деяния божественного Августа. / Пер. И.  Ш.  Шифмана. // ''Шифман И. Ш.'' Цезарь Август. Л., 1990. С. 189—199.
* Деяния Божественного Августа / Пер. В.  Г.  Боруховича. // Хрестоматия по истории древнего мира: Эллинизм. Рим. М.: Греко-латинский кабинет Ю.  А.  Шичалина, 1998. С. 377—411.
* Деяния божественного Августа. / Пер. А.  Л.  Смышляева. // История древнего Рима. Тексты и документы. М., 2004. С. 204—209.
* В серии «Loeb classical library» «Деяния» изданы под №  152 (вместе с Веллеем Патеркулом).
* В серии «Collection Budé»: Res gestae divi Augusti. Hauts faits du divin Auguste. 2007. CCXXXIV, 166 p.
 
96 юл:
 
== Әҙәбиәт ==
* ''Машкин Н. А.'' Принципат Августа. Происхождение и социальная сущность.  — {{М.}}, {{Л.}}: Издательство Академии наук СССР, 1949.  — 688 стр.
* ''Шифман И. Ш.'' Цезарь Август.  — Ленинград: «Наука». 1990  — ISBN 5-02-027288-4
* ''Шаховская Л. Д.'' Молодость Цезаря Октавиана Августа.  — {{М.}}: Кром, 1994  — ISBN 5-7119-0076-5
* ''Парфенов В. Н.'' [http://elar.uniyar.ac.ru/jspui/handle/123456789/1642 Император Цезарь Август. ][http://elar.uniyar.ac.ru/jspui/handle/123456789/1642 Армия. ][http://elar.uniyar.ac.ru/jspui/handle/123456789/1642 Война. ][http://elar.uniyar.ac.ru/jspui/handle/123456789/1642 Политика.]  — {{М.}}: Алетейя. 2001  — ISBN 5-89329-396-7
* ''Кравчук Александр.'' Император Август.  — {{М.}}: Радуга, 1994.  — 288 стр.  — (Серия «Исторический роман»).
* ''Неродо Жан-Пьер.'' Август.  — {{М.}}: Молодая гвардия, 2003.  — 352 стр.  — ISBN 5-235-02564-4  — (Серия «Жизнь замечательных людей»).
* ''Холланд Ричард.'' Октавиан Август. Крестный отец Европы.  — {{М.}}, {{СПб.}}: АСТ, Астрель, 2010.  — 352 стр.  — ISBN 978-5-17-068217-1, 978-5-271-30472-9  — (Серия «Историческая библиотека»).
* ''Петряков А.'' Великие Цезари. Творцы Римской Империи.  — {{М.}}, {{СПб.}}: Яуза, Эксмо, 2011.  — 576 стр.  — 3000 экз.  — ISBN 978-5-699-48038-8  — Серия: Гении власти
 
* Bleicken, Jochen (1998). ''Augustus. '' ''Eine Biographie'' . Berlin.
109 юл:
* Lewis, P. R. and G. D. B. Jones, ''Roman gold-mining in north-west Spain'' , Journal of Roman Studies 60 (1970): 169-85
* Jones, R. F. J. and Bird, D. G., ''Roman gold-mining in north-west Spain, II: Workings on the Rio Duerna'' , Journal of Roman Studies 62 (1972): 59-74.
* Jones, A.H.M. «The Imperium of Augustus», ''The Journal of Roman Studies'' , Vol.  41, Parts 1 and 2. (1951), pp. 112–119 112—119.
* Jones, A.H.M. ''Augustus'' . London: Chatto & Windus, 1970 (paperback, ISBN 0-7011-1626-9).
* Osgood, Josiah. ''Caesar’s Legacy: Civil War and the Emergence of the Roman Empire'' . New York: Cambridge University Press (USA), 2006 (hardback, ISBN 0-521-85582-9; paperback, ISBN 0-521-67177-9).
* Raaflaub, Kurt  A. & Toher, Mark (eds.). ''Between Republic and Empire: Interpretations of Augustus and His Principate'' . Berkeley; Los Angeles: University of California Press, 1993 (paperback, ISBN 0-520-08447-0).
* Reinhold, Meyer. ''The Golden Age of Augustus (Aspects of Antiquity)'' . Toronto, ON: Univ. of Toronto Press, 1978 (hardcover, ISBN 0-89522-007-5; paperback, ISBN 0-89522-008-3).
* Roebuck, C. (1966). ''The World of Ancient Times'' . New York: Charles Scribner’s Sons.
120 юл:
== Һылтанмалар ==
* [http://www.echo.msk.ru/programs/vsetak/504367-echo/ Многоликий император Август. ][http://www.echo.msk.ru/programs/vsetak/504367-echo/ Программа «Эха Москвы» из цикла «Всё так»]
* Гай Светоний Транквилл. [http://ancientrome.ru/antlitr/svetoni/vita-caesarum/august-f.htm Жизнь двенадцати цезарей  — Книга вторая  — Божественный Август]
* [http://ancientrome.ru/art/artwork/result.htm?alt=%CE%EA%F2%E0%E2%E8%E0%ED+%C0%E2%E3%F3%F1%F2 Галерея античного искусства: Октавиан Август]
 
{{Римские императоры}}
{{Цензоры}}
{{Династия Юлиев-Клавдиев}}
{{Римские консулы 50—28 до н. э.}}
{{Римские консулы 27 до н. э. — 14 н. э.}}
 
{{DEFAULTSORT:Август}}
[[Категория:Бөйөк понтификтар]]
[[Категория:Алфавит буйынса персоналияларшәхестәр]]
[[Категория:Аллалаштырылған монархтар]]
[[Категория:Октавиан Август]]
 
{{Link FA|bg}}
{{Link FA|ceb}}
{{Link FA|de}}
{{Link FA|el}}
{{Link FA|en}}
{{Link FA|es}}
{{Link FA|hr}}
{{Link FA|hu}}
{{Link FA|is}}
{{Link FA|it}}
{{Link FA|ko}}
{{Link FA|nl}}
{{Link FA|sv}}
{{Link FA|tr}}
{{Link GA|zh-classical}}
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Октавиан_Август» битенән алынған