Рәсүлев Талха Ғайса улы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
SaganBot (фекер алышыу | өлөш) ә Робот: косметик үҙгәртеүҙәр |
Ардах18 (фекер алышыу | өлөш) ҡалып |
||
8 юл:
| Псевдонимы =
| Дата рождения =
| Место рождения = [[Ырымбур губернаһы]], Верхнеуральск өйәҙенең Әүәз ауылы (хәҙерге [[Башҡортостан]] Республикаһының
| Дата смерти =
| Место смерти =
| Гражданство =
| Образование = Зәйнулла Рәсүлевтың Троицкиҙағы
| Вероисповедание = [[ислам]]
| Партия =
20 юл:
| Сайт =
}}
{{фамилиялаш|Рәсүлев}}
'''Талха Ғайса улы Рәсүлев'''
Талха Рәсүлев ике туған ағаһы
1918 йылдың апрелендә [[Ырымбур]] төрмәһенән, большевиктар ҡулынан ҡотолғас, [[Әхмәтзәки Вәлиди Туған|З. Вәлиди]] Тамъян-Ҡатай кантонына килә. Бында уны Талха Рәсүлев оҙатып йөрөй.
{{начало цитаты}}''
Был осорҙа Талха Рәсүлев Зәки Вәлидиҙең яҡын көрәштәше, ныҡлы терәгенә әүерелә. Вәлиди Т. Рәсүлевҡа үтә лә яуаплы бурыс менән Алыҫ Көнсығышҡа ебәрмәксе була.
{{начало цитаты}}
Талха Рәслүлев Силәбе ҡалаһында Чехословак корпусы большевиктарға ҡаршы баш күтәргәнен ишетеп, кире әйләнеп ҡайта.
1918 йылдың июнь башында Силәбе ҡалаһында Башҡорт хөкүмәте яңынан тергеҙелә. Башҡорт эшмәкәрҙәре Чехословактар ярҙамында башҡорт ғәскәрҙәрен ойоштороу эшенә тотона. Оҙаҡламай Башҡорт армияһын ойоштороу буйынса идара органы
{{начало цитаты}}
1. Кантональная управа, после изгнания большевиков, приступила к отправлению своих функций на выборных началах с 1 августа сего года в составе следующих лиц: председателя Талхи Расулева (он же начальник кантона)
2. Организованы при управе следующие отделы:
а) народного образования
б) медицинский
в) милиции
г) распорядительный;
д) оценочно-окладный;
бухгалтерский и
ж) статистический.
По мере надобности будут организованы и последующие
{{конец цитаты}}
1918 йылдың октябрендә Тамъян-Ҡатай кантонының башҡармаһы Ҡаҙаҡҡол ауылына күсә. Ноябрь айында власҡа Колчак килеү менән аҡтар менән Башҡорт хөкүмәтенең мөнәсәбәттәре ҡырҡыулаша. Колчак [[Башҡорт хөкүмәте]], кантондарҙағы ғәскәри начальниктарҙы бөтөрөргә, башҡорт ғәскәрҙәрен туранан-тура Дутовҡа буйһондороға тигән фарман бирә. Башҡорт етәкселеге Колчактың бойороғон үтәргә ашыҡмай. Аҡтарҙан өмөтөн өҙгән милли-хәрәкәт лидерҙары Советтар менән һөйләшеүҙәр башлай. Һөҙөмтәлә 1919 йылдың 18 февралендә Башҡорт хөкүмәте һәм ғәскәрҙәре Совет власы яғына сыға. Талха Рәсүлев ошо һынылышлы осорҙа, Башҡортостан автономияһы өсөн тарихи ваҡиғаларҙың уртаһында ҡайнай.
1919 йылдың 21 февралендә Темәс ауылында 1-се Бөтөн Башҡорт хәрби съезы үтә. Съезд барышында Башҡортостандың ваҡытлы революцион хөкүмәте
Оҙаҡламай Талха Рәсүлевҡа тағы ла яуаплыраҡ бурыс йөкмәтелә. Ул, Мәскәүгә киткән [[Әҙеһәмов Абдулла Камалетдин улы|Абдулла Әҙеһәмовтың]] урынына, Башҡорт Совет Республикаһының аҙыҡ-түлек буйынса халыҡ комиссары итеп тәғәйенләнә. Башҡортостан автономияһы өсөн үтә лә ауыр осорҙа, 1919 йылдың февраль-март айҙарында, Т. Рәсүлев аҙыҡ-түлек мәсьәләләре менән шөғөлләнә. Тиҙҙән Колчак армияһы ҡыҙылдарҙы Башҡортостандан ҡыҫырыҡлай башлай. Темәстә урынлашҡан Башревком тәүҙә Мораҡҡа, Иманғолға күсенергә, артабан Саранский ҡалаһына эвакуацияланырға мәжбүр була.▼
1919 йылдың авгусында Башревком Башҡортостанға ҡайта. Республиканың урындағы власть органдары эшмәкәрлеге яңынан тергеҙелә башлай. Талха Рәсүлев, тыуған яғына ҡайтып Тамьян-Ҡатай кантонында эшләй. 1920 йылдың май аҙағында Т. Рәсүлев Башсовнархоз Президиумы ағзаһы итеп һайлана. Әммә бында уға оҙаҡ эшләргә тура килмәй. 16 июнь Башревком ағзалары Үҙәк Совет власының мәкерле милли сәйәсәтенә ҡаршы ризаһыҙлыҡ белдереп, эштән китә. [[Зәки Вәлиди]] кәңәше буйынса башҡорт эшмәкәрҙәре Төркөстанға юллана.
▲Оҙаҡламай Талха Рәсүлевҡа тағы ла яуаплыраҡ бурыс йөкмәтелә. Ул, Мәскәүгә киткән Абдулла Әҙеһәмовтың урынына, Башҡорт Совет Республикаһының аҙыҡ-түлек буйынса халыҡ комиссары итеп тәғәйенләнә. Башҡортостан автономияһы өсөн үтә лә ауыр осорҙа, 1919 йылдың февраль-март айҙарында, Т. Рәсүлев аҙыҡ-түлек мәсьәләләре менән шөғөлләнә. Тиҙҙән Колчак армияһы ҡыҙылдарҙы Башҡортостандан ҡыҫырыҡлай башлай. Темәстә урынлашҡан Башревком тәүҙә Мораҡҡа, Иманғолға күсенергә, артабан Саранский ҡалаһына эвакуацияланырға мәжбүр була.
▲1919 йылдың авгусында Башревком Башҡортостанға ҡайта. Республиканың урындағы власть органдары эшмәкәрлеге яңынан тергеҙелә башлай. Талха Рәсүлев, тыуған яғына ҡайтып Тамьян-Ҡатай кантонында эшләй. 1920 йылдың май аҙағында Т. Рәсүлев Башсовнархоз Президиумы ағзаһы итеп һайлана. Әммә бында уға оҙаҡ эшләргә тура килмәй. 16 июнь Башревком ағзалары Үҙәк Совет власының мәкерле милли сәйәсәтенә ҡаршы ризаһыҙлыҡ белдереп, эштән китә. Зәки Вәлиди кәңәше буйынса башҡорт эшмәкәрҙәре Төркөстанға юллана. “Хәтирәләр”ҙән күренеүенсә, Талха Рәсүлев Төркөстанда Зәки Вәлиди янында йөрөй. Әммә уның артабанғы яҙмышы билдәһеҙ. журналист-публицист Рәүеф Насиров яҙыуынса, Талха Рәсүлев Төркөстандағы милли хәрәкәт уңышһыҙлыҡҡа осрағас, Алыҫ Көнсығышҡа киткән, аҙаҡ Ҡытайға сыҡҡан.
== Сығанаҡтар ==
# Ярмуллин А. Ш.
|