Википедия

Пар машинаһы: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
[[Файл:Горизонтальная стационарная паровая машина.JPG|thumb|300px|Завод механизмдарын хәрәкәткә килтереүсе ике цилиндрлы горизонталь пар машинаһы. XIX быуат аҙағы. Музея Индустрия Мәҙәниәте музейы экспонаты. Нюрнберг]]
'''Пар маши́наһы'''  — [[һыу пары]] энергияһын механик эшкә әйлендереүсе тышҡы яныулы йылылыҡ двигателе. Поршендың ҡайтмалы йөрөш хәрәкәтен валдың әйленәү хәрәкәтенә әүерелә.
 
Киң мәғәнәлә пар машинаһы -- — һыу пары энергияһын механик энергияға әйләндереүсе йылылыҡ двигателе <ref>Русско-башкирский, башкирско-русский словарь терминов по физике (Х. Х. Кадырметов, 1984)</ref>.
 
Беренсе пар машинаһын XVII быуатта [[Папен Дени|Папен]] эшләгән. Ул эшләгән машинала цилиндр эсендәге поршенды һыу пары өҫкә күтәргән, һыу пары һыуынып ҡуйырғас поршень аҫҡа төшкән. Ошо уҡ принципта эшләй торған пар машинаһын 1705 йылда [[Ньюкомен Томас|Ньюкомен]] рудникта йыйылған һыуҙы һурып алыу өсөн эшләгән. Пар машинаһы конструкцияһын 1769 йылда [[Джеймс Уатт|Ваттом (Уатт)]] камиллаштыра.
Пар машинаһының ҡеүәте [[Ватт]]арҙа үлсәнә.
 
20 юл:
'''9''' — Үҙәктән ҡыуғыс регулятор.]]
 
[[Пар ҡаҙаны]]нда пар машинаһын һәм пар турбинаһын эшләтеү өсөн юғары температуралы һәм ҙур баҫымлы һыу пары барлыҡҡа килә.
Барлыҡҡа килгән пар поршенға баҫым яһап хәрәкәткә килтерә, уның хәрәкәте башҡа механизмдарға тапшыпыла.
 
Пар машинаһының эшләү проинцибы рәсемдә күрһәтелгән.
Поршень 1 хәрәкәте шток 2 (двигатель поршенен ползун менән нығытып беркетеүсе цилиндр рәүешендәге стержень)<ref name="bikbaev"> Русско-башкирский словарь терминов и понятий по черчению (Ф. М. Бикбаев, 2008))</ref>, ползун 3 (шыуып йөрөй тоған машина детале) <ref name="bikbaev"></ref>, шатун 4 (поршень хәрәкәтен әйләнмә хәрәкәткә әүерелдерә торған деталь<ref>Русско-башкирский словарь технических терминов (А. Н. Кусеев, 2003)</ref> һәм кривошип 5 (машина валын хәрәкәткә килтерә торған терһәкле механизм)ярҙамында маховик 7 беркетелгән төп валға 6 тапшырыла. Маховик 7 машиналарҙа механизмдың тигеҙ ритм менән эшләүен тәьмин итеүсе ҙур тәгәрмәс.
 
Төп валға ҡуйылған эксцентрик пар бүлгес золотник пар клапаны менән идара итә. Цилинд эседәге пар атмосфераға ташлана йәки [[конденсатор (теплотехника)|конденсатор]]ҙа йыйыла.
42 юл:
1781 йылда [[Джеймс Уатт]] өҙлөкһөҙ әйләнмә хәрәкәт итеүсе пар машинаһын патентлай. Ньюкомен Томас машинаһынан айырмалы булараҡ, ун ат көсө ҡеүәтендәге машананы таш күмер һәм һыу булған теләһә ҡаһы урынға ҡуйып була. Уатт двигателе Англияла сәнәғәт инҡилабына нигеҙ һала.
 
Рәсәйҙә ике цилиндрлы пар машинаһын 1763 йылда механик [[Ползунов Иван Иванович|И.  И.  Ползунов]] проектлай. Уның машинаһы Барнаул заводтарында һауа өрөү күреген хәрәкәткә килтерә. Крепосной хоҡуҡ йәшәгән Рәсәйҙә машина менән ҡыҙыҡһыныусы табылмай.
1785 йылда Эдмунд Картрайт төҙөгән яңы станок йөн иләүселәрҙең хеҙмәт етештереүсәнлеген 40 мәртәбә арттыра. Шулай итеп, машина ярҙамында туҡыма етештереүсе фабрикалар барлыҡҡа килә. Элек ағым һыу менән эшләүсе машиналарҙы йылға буйында төҙөү кәрәк булған. Ә Уатт пар машинаһын теләһә ҡайһы урынға ҡуйып булған.
 
== Әҙәбиәт ==
* Паровые машины. История, описание и приложение их. 1838  г., СПб.: тип. Эдуарда Праца и Ко.  — 234 с.
* Брандт А.  А.  Очерк истории паровой машины и применения паровых двигателей в России, СПб., 1892.
 
== Һылтанмалар ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Пар_машинаһы» битенән алынған