Хангыль: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
3 юл:
|имя = Хангыль (чосонгыль, корёгыль)
|тип = ижекле
|языки = кореякорей теле
|территория = Корея ярымутрауы
|знаков = 51
26 юл:
}}
[[Файл:Hangeul.png|200px|мини|справа|Han'gŭl]]
'''Хангы́ль''' ({{lang-ko|한글}}) — кореякорей теленең фонематик яҙыуы. Хангыльдың тәүге атамаһы — '''Хунмин чоным'''. Хангыльдың айырмалы үҙенсәлеге булып хәрефтәрҙең төркөмдәргә берләшеүе булып тора, улар яҡынса ижектәргә тап киләләр. Яҙыуҙың был төрө XV быуат урталарында төҙөлә һәм [[Корея Республикаһы]]нда төп һәм [[Корея Халыҡ Демократик Республикаһы]]нда берҙән-бер булып тора.
 
== Атамалары ==
=== Рәсми атамалар ===
* Хәҙерге ''хангыль'' ({{lang-ko2|한글}}) атамаһы ''Чу Сигён'' менән 1912 йылда индерелә. Ул боронғо кореякорей телендә «бөйөк яҙыу» тип аңлатылһа, хәҙерге кореякорей телендә «корея яҙыуы» тип аңлатыла. Ханчала был атаманы яҙып булмай, әммә «корея»ны аңлатыусы тәүге ''хан'' ({{lang-ko2|한}}) ижеген {{lang-ko2|韓}} тип яҙырға мөмкин. {{lang-ko2|契}} иероглифынан {{lang-ko2|글}} ижеге барлыҡҡа килгән, ләкин хәҙерге ваҡытта былай итеп яҙыла алмай, сөнки ул кореякорей телендә натурализацияланған.
 
* [[Корея Халыҡ Демократик Республикаһы|Төньяҡ Кореяла]] илдең башҡа исеменә ярашлы булған ''Чосон мунча'' ({{lang-ko|조선 문자}}) атамаһы таралған.
80 юл:
 
== Алфавит составы ==
Хангыль элементтары '''''чамо''''' ({{lang-ko3|자모|字母}} тип атала ([[ҡытай теле|ҡыт.]] ''zìmǔ'' — ''цзыму'') йәки '''''нассори''''' ({{lang-ko2|낱소리}})). '''''Ча''''' ([[ҡытай теле|ҡыт.]] 字 ''цзы'') «хәреф» тип аңлатылһа, ә '''''мо''''' ([[ҡытай теле|ҡыт.]] 母 ''му'') «әсә» тип тәржемә ителә. Чамо — кореякорей яҙыуы нигеҙләнгән төп блоктар.
 
Йәмғеһе 51 чамо бар, уларҙың 24 ғәҙәттәге алфавиттың хәрефтәренә тап килә. Ҡалған 27 чамо ике йәки өс хәрефтән торған комбинациялар (диграфтар һәм триграфтар) булып торалар. 24 ябай чамоның 14 тартынҡы (чаым, {{lang-ko3|자음|子音}} «бала өндәре»), ә ҡалаған унауһы һуҙынҡы (моым, {{lang-ko3|모음|母音}} «әсә өндәре») булып торалар. Ун алты диграфтарҙың биш көслө тартынҡылары ябай тартынҡыларҙы парлаштырыу юлы менән, ә ҡалған ун бере төрлө хәрефтәрҙән барлыҡҡа киләләр. Ун чамо һуҙынҡылары ун бер дифтонгыларға берләшәләр. Артабан алфавиттың тулы составы бирелә:
178 юл:
* [http://erlang.kirillpanfilov.com/euskara/?chosonmal-h1 Корея алфавиты]
 
[[Категория:КореяКорей теле]]
[[Категория:Алфавиттар]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Хангыль» битенән алынған