|
}}
'''Стәрлетамаҡ өйәҙе''' — 1781 йылда [[Өфө наместниклығы]] составында ойошторола. Өйәҙгә [[Өфө провинцияһы]]ның көньяҡ өлөшө инә. 1782—1922 йй. [[Ырымбур губернаһы]] һәм [[Өфө губернаһы]] составында ойошторола.
Административ уҙәге — [[Стәрлетамаҡ]] ҡалаһы.
== Тарих ==
[[1781]] йылда [[Өфө наместниклығы]] составында ойошторола. Өйәҙгә [[Өфө провинцияһы]]ның үҙәк өлөшө инә. [[1796]] йылда алып — Ырымбур губернаһы, [[1865]] йылдаң — [[Өфө губернаһы]] составында. [[1919]] йылда 5 улус [[Табын кантоны]], 20 улус — [[Юрматы кантоны]], [[1920]] йылда 16 улус һәм Стәрлетамаҡ — [[Башҡортостан автономияһы|АСБР]], 5 улус [[Өфө губернаһы]] составына инә. Өйәҙ [[1921]] йылда бөтөрөлә, территорияһы Стәрлетамаҡ кантонына бирелә.
== География ==
[[1796]] йылдаң алып [[Ырымбур губернаһы]], [[1865]] йылда — [[Өфө губернаһы]] составында. XVIII быуат аҙағында төньяҡта — [[Өфө өйәҙе]], көнсығышта — [[Верхнеурал өйәҙе]], көньяҡта — [[Ырымбур өйәҙе]], көнбайышта [[Бәләбәй өйәҙе]] менән сиктәш була. Административ үҙәге — [[Стәрлетамаҡ]] ҡалаһы.
Майҙаны — 21 271 км² (1897).
== Халҡы ==
XVIII быуат аҙағында — 58277 кеше (шул иҫәптән [[башҡорттар]] —25 262), [[1897]] йылда — 327 382 ([[башҡорттар]] — 115 796, [[латыштар]] — 1955, [[мишәрҙәр]] — 12 295, [[мордвалар]] — 15 963, [[татарҙар]] — 20 193, [[типтәрҙәр]] — 3 800, [[украиндар]] — 1 585, [[урыҫтар]] — 130 883 һәм башҡа). XIX быуат аҙағында өйәҙҙә 294 720 крәҫтиән иҫәпләнә, мещандар — 29 191, дворяндар — 1498 һәм башҡа; [[мосолмандар]] — 152586, православие динендәгеләр — 172 796 (шул иҫәптән 7488 старообрядсы), протестанттар — 1679 һәм башҡа. Идара итеүҙең кантон системаһы индерелгәс, өйәҙҙә 8‑се башҡорт һәм 3‑сө мишәр кантоны ойошторола. [[1865]] йылда өйәҙ — 4, [[1896]] йылда 5 станға бүленә. [[1873]] йылда — 33 (Аҙнай, Архангел, Арыҫлан, Бишҡайын, Богоявленск, Бошман-Ҡыпсаҡ, Васильевка, Верхотор, Воскресенск, Гәрә-Ҡыпсаҡ, Дурас, Дыуан-Табын, Дәүләтҡол, Ергән, Илсек-Тимер, Ишбарс, Кесе Табын, Кәлсер-Табын, Ҡалҡаш, Ҡарағош, Ҡармыш, Ҡуғанаҡ, Левашев, Маҡар, Меркет, Мәләүез, Өршәк-Мең, Петровск, Сытырман, Татьяновка, Үрге Уҫылы, Фёдоровка, Шмит), [[1917]] йылда 35 улус була. XIX быуат аҙағында өйәҙҙә 1069 торама пункт иҫәпләнә. Халыҡтың төп өлөшө игенселек, малсылыҡ, умартасылыҡ менән шөғөлләнгән.
== Иҡтисад ==
[[1904]] йылда һөрөнтө ер майҙаны (мең дисәтинәләрҙә) 276,9 тәшкил итә, шул иҫәптән арыш сәсеүлеге — 77,4, бойҙай — 53,4, һоло — 48,9, тары — 48,2, борай — 18,1, ҡарабойҙай — 17,4, борсаҡ — 5,8, картуф — 4,1; һыйыр малы — 32 522, йылҡы — 29 000, һарыҡ — 47 081, кәзә — 5 211, сусҡа — 4 187 баш. XX быуатта башында Архангел суйыниретеү заводы, Богоявленск заводы, Верхотор заводы, Воскресенка заводы, 3 шарапҡыуыу заводы, 1 һыра ҡайнатыу, 120 кирбес һуғыу, 20 тире иләү заводы һәм башҡа предприятиелар эшләй. Стәрлетамаҡта, Мәләүез, Ҡырмыҫҡалы, Түбәнге Ҡарамалы аа. ҙур йәрминкәләр үткәрелгән. 212 мәсет, 23 сиркәү һәм 9 часовня (1877); 273 уҡыу йорто (1912) иҫәпләнгән.
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
{{примечания}}
== Һылтанмалар ==
|
