|
}}
'''Верхнеурал өйәҙе (Үрге Урал өйәҙе)''', [[1781]] йылда [[Өфө наместниклығы]] составында ойошторола.
Административ уҙәге — [[Верхнеурал]] ҡалаһы.
== Тарих ==
Өйәҙгә [[Өфө провинцияһы]]ның көньяҡ-көнсығыш өлөшө инә. [[1796]] йылда алып [[Ырымбур губернаһы]] составында. Административ уҙәге — [[Верхнеурал]] ҡалаһы. Идара итеүҙең кантон системаһы индерелгәс, Верхнеурал өйәҙе территорияһында 6‑сы башҡ. кантоны ойошторола; Ырымбур һыҙығының 1—2‑се дистанциялары частары урынлаша. [[1866]] йылда өйәҙ территорияһында 237 торама пункт, 4 стан була. 1890 йылда — 9 олоҫ ([[Белорет]], Күбәләк-Тиләү, Ҡағы, Ҡатай, Тамъян-Түңгәүер, Типтәр-Учалы, Тирлән, Үҙән, Әүжән-Петровск) һәм 9 станица (Березин, Варшавка, Велико-Петровск, Верхнеурал, Ҡарағай, Ҡыҙыл, Магнит, Наследницкий, Николаевка), [[1917]] йылда 10 олоҫ теркәлгән. Халыҡтың төп өлөшө игенселек менән шөғөлләнгән. 10‑ға яҡын йәрминкә үткәрелә. 94 мәсет, 34 сиркәү һәм 5 часовня була ([[1866]]). Өйәҙ [[1919]] йылда бөтөрөлә, территорияһы [[Тамьян-Ҡатай кантоны]] һәм [[Силәбе губернаһы]] составына инә. 1919 йылда төҙөлгән [[БАССР]]-ҙын [[Тамъян-Ҡатай кантоны]]на Верхнеурал өйәҙе ҡараған Тамъян, Ҡатай, Тәңгәүер, Күбәләк, Телеү (үҙәге – — [[Ҡарағужа]]), Көҙәй (үҙәге –-[[Һөйәрғол]]), Ҡарағай-Ҡыпсаҡ, Бөрйән, Учалы-типтәр (үҙәге — [[Учалы (ауыл)|Учалы]]) олоҫтары инә <ref> [http://ufagen.ru/places/uchalinskiy Троицкий уезд, Барын— и Кара—Табынские волости]</ref>. </br />
== География ==
[[1784]] йылда Верхнеурал өйәҙе төньяҡ өлөшө — [[Троицк өйәҙе]]нә, [[1865]] йылда көнбайышы — [[Өфө өйәҙе]]нә һәм [[Стәрлетамаҡ өйәҙе]]нә, көньяғы [[Орск өйәҙе]]нә инә. XVIII быуат аҙағында төньяҡ-көнбайышта — [[Өфө өйәҙе]], төньяҡ-көнсығышта — [[Троицк өйәҙе]], көнсығышта — [[Урта ҡаҙаҡ йөҙө]], көньяҡта — [[Ырымбур өйәҙе]], көнбайышта [[Стәрлетамаҡ өйәҙе]] менән сиктәш була. Майҙаны — 49 962 км² (1897).
== Халҡы ==
Халҡы: 1795 йылда — 30157 кеше (шул иҫәптән 18790 [[башҡорттар]]), 1897 йылда — 223245 ([[башҡорттар]] — 44025, [[мишәрҙәр]] — 2528, [[мордвалар]] — 2945, [[татарҙар]] — 12102, [[типтәрҙәр]] — 13276, [[урыҫтар]] — 146126 һәм башҡа). XIX быуат аҙағында өйәҙҙә 112787 крәҫтиән иҫәпләнә, мещандар — 25768, дворяндар — 869 һәм башҡа; [[мосолмандар]] — 56705, православие динендәгеләр — 157321 (шул иҫәптән 1129 старообрядсы) һәм башҡа.
{| class="wikitable sortable"
|-
! Милләт !! Халыҡ, кеш. !! %
|-
| [[Башҡорттар]] || 44 025 || 19,72
|-
| [[Урыҫтар]] || 146 126 || 65,45
|-
| [[Татарҙар]] || 12 102 || 5,42
| [[Мордвалар]] || 2945 || 1,32
|-
| Бөтәһе || 223 245 || 100,00
|}
== Әҙәбиәт ==
* Список населённых мест по сведениям 1866 года. Т.28: Оренбургская губерния. СПб., 1871;
* Волости и гмины 1890 года. Оренбургская губерния. СПб., 1890;
* Первая всеобщая перепись населения Российской империи, 1897 г. Т.28: Оренбургская губерния. Т.28. СПб., 1904.</p>
{{Ырымбур губернаһының өйәҙҙәры}}
[[Категория: Ырымбур губернаһыгубернаһының өйәҙҙәры]]
|
