Ырымбур губернаһы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Ардах18 (фекер алышыу | өлөш) әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
|||
44 юл:
}}
'''Ырымбур губернаһы (виләйәте)'''
== Тарих ==
Борондан төбәкте төрлө ерле төрки халыҡтар биләй:
[[Көньяҡ Урал]] һәм тирә-яҡтары
[[XVII быуат|XVII]] быуаттың икенсе яртыһынан алып Рәсәй империяһы Көньяҡ Уралда һәм тирә-яҡ төбәктәрҙә йоғонтоһон көсәйтә килә.
Төбәктәге тәүге [[урыҫтар]] [[Иван Грозный]]ҙың язаларынан ҡасып, Яйыҡ буйына күсеп килә. [[Пётр I]] Ырымбур ерҙәрен Рәсәй өсөн мөһим терәк майҙан, [[Урта Азия]]ға инер өсөн уңайлы ҡапҡа тип күрә. Хәйер, уның ниәттәре [[Анна Иоанновна]] осоронда ғына ғәмәлғә аша башлай. Төбәккә [[казактар]] күсереп ултыртыла, башҡорт менән ҡаҙаҡ ерҙәре араһында ҡәлғә һыҙаты төҙөлә.
[[1744]] йылда Ырымбур губернаһы ойошторола; [[1752]] йылға уға Әстрәхән губернаһынан Гурьев ҡаласығы, [[1773]] йылда [[Ҡазан губернаһы]]нан [[Һамар]] ҡалаһы ҡушыла.
[[1775]] йылың октябренә торошло губерна түбәндәге өс провинциянан тора
61 юл:
* [[Өфө провинцияһы]].
[[1782]] йылда Өфө наместниклығы ойошторола; уға ике өлкә (''область'')
Өфө өлкәһенә түбәндәге 8 өйәҙ ҡарай:
* [[Өфө өйәҙе]]
* [[Бөрө өйәҙе]]
* [[Минзәлә өйәҙе]]
* [[Бөгөлмә өйәҙе]]
* [[Боғорослан өйәҙе]]
* [[Бәләбәй өйәҙе]]
* [[Стәрлетамаҡ өйәҙе]]
* [[Силәбе өйәҙе]]
Ырымбур өлкәһенә 4 өйәҙ ҡарай:
* Ырымбур өйәҙе
* [[Верхнеурал өйәҙе]] (Үрге Яйыҡ өйәҙе
* [[Быҙаулыҡ өйәҙе]]
* [[Сергиев өйәҙе]].
Шул уҡ ваҡытта Гурьев менән Уральск ҡалалары Әстрәхән губернаһына күсерелә; Ырымбур башҡала тип билдәләнә.
[[1796]] йылда Өфө наместниклығының атамаһы
[[1865]] йылы губерна икегә
[[1919]] Ырымбур губернаһынан Силәбе губернаһы бүленә. [[1928]] йылда төбәк Урта Волга өлкәһенә индерелә, [[1934]] йылда айырым [[Ырымбур өлкәһе]] булдырыла.
96 юл:
== Административ бүленеш ==
[[Файл:Orenburgskaya gubernia.png|thumb|right|300px|1865—1919 йылдарҙа Ырымбур губернаһының административ бүленеше]]
[[1865]]
{| class="wikitable"
|-
107 юл:
| 1
| [[Верхнеурал өйәҙе]]
| [[Верхнеурал]] (11
| style="text-align:right" |43
| style="text-align:right" |223
|-
| 2
| [[Ырымбур өйәҙе]]
| [[Ырымбур]] (72
| style="text-align:right" |32
| style="text-align:right" |555
|-
| 3
| [[Орск өйәҙе]]
| [[Орск]] (14
| style="text-align:right" |40
| style="text-align:right" |206
|-
| 4
| [[Троицк өйәҙе]]
| [[Троицк]] (23
| style="text-align:right" |20
| style="text-align:right" |201
|-
| 5
| [[Силәбе өйәҙе]]
| [[Силәбе]] (19
| style="text-align:right" |28
| style="text-align:right" |413
|}
== Халыҡ һаны ==
Дөйөм халыҡ һаны
[[1897]] йылға торошло халыҡ иҫәбе (туған тел буйлап)<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=968 Демоскоп Weekly
{| class="wikitable"
149 юл:
! [[украиндар]]
! [[мордвалар]]
! [[мишәрҙәр]]
! [[сыуаштар]]
! [[ҡаҙаҡтар]]
|-
| '''Бөтә губерна буйлап'''
| 70,4 %
| 15,9 %
| 5,8 %
| 2,6 %
| 2,4 %
| 1,4 %
| …
| …
|-
| [[Верхнеурал]]
| 65,5 %
| 19,7 %
| 5,4 %
| …
| 1,3 %
| …
| …
174 юл:
|-
| [[Ырымбур]]
| 68,4 %
| 10,2 %
| 8,6 %
| 5,4 %
| 4,7 %
| 7,1 %
| …
| …
|-
| [[Орск]]
| 40,1 %
| 42,8 %
| 6,8 %
| 4,3 %
| 3,7 %
| …
| 1,0 %
| …
|-
| [[Троицк]]
| 82,2 %
| 7,4 %
| 7,4 %
| …
| …
| …
| …
| 1,1 %
|-
| [[Силәбе]]
| 85,1 %
| 12,3 %
| …
| …
222 юл:
[[Категория:Башҡортостан тарихы]]
[[Категория:Рәсәй
[[Категория:Ырымбур өлкәһе]]
[[Категория:
|